Dlaczego Polska wybrała rozwiązania amerykańskie, nie francuskie

Polska wybrała reaktory atomowe amerykańskie zamiast francuskich.To ogromna porażka EDF i Francji, tym większa, że płyną głosy z amerykańskiej administracji, że Westinghouse jest również typowany na konstruktora drugiej elektrowni – pisze Aymeric BELAUD

Polska usilnie stara się znaleźć wydajne źródło energii i mniej zanieczyszczające środowisko niż węgiel (od którego jest uzależniona). Dodatkowo rosyjska napaść na Ukrainę wywołała w całej Europie poważny kryzys energetyczny. W tym kontekście polski rząd zdecydował o budowie dwóch elektrowni atomowych o łącznej liczbie sześciu reaktorów. Ofertę budowy pierwszej elektrowni złożyły francuski EDF, koreański KHNP i amerykański koncern Westinghouse. 28 października 2022 r. premier Mateusz Morawiecki ogłosił, że budowa elektrowni atomowej zostanie zrealizowana; wybrana została oferta Amerykanów.

Tym sposobem Polska zacieśniła jeszcze mocniej więzi ze Stanami Zjednoczonymi. Amerykański sekretarz stanu Antony Blinken stwierdził, że jego kraj jest „dumny z bycia silnym partnerem Polski w zakresie energii i bezpieczeństwa”, a amerykańska sekretarz ds. energii Jennifer Granholm dodała, że budowa elektrowni atomowej i dokonany wybór „jest jasnym przekazem dla Rosji, że NATO jest zjednoczone, będzie dywersyfikowało swoje zaopatrzenie w energię (…), aby stawić czoło rosyjskiej militaryzacji energii”.

To ogromna porażka EDF i Francji, tym większa, że płyną głosy z amerykańskiej administracji, że Westinghouse jest również typowany na konstruktora drugiej elektrowni. Można znaleźć wiele powodów francuskiego fiaska. Mateusz Morawiecki nie przestaje podkreślać, że technologia Westinghouse jest „sprawdzona i bezpieczna”. Tymczasem polityka wyjścia z atomu prowadzona we Francji od czasów prezydentury François Hollande’a doprowadziła do utraty kompetencji i know-how. Co więcej, Polska nie ma zamiaru doświadczyć problemów z opóźnieniem i znacznym niedoszacowaniem inwestycji, z czym boryka się francuski projekt elektrowni we Flamanville.

Ekonomista Jean-Marc Daniel tłumaczył 31 października 2022 r. na antenie BFM Business, że status przedsiębiorstwa państwowego jest dla krajów Europy Środkowej czynnikiem hamującym („przedsiębiorstwo państwowe = komunizm = dyktatura”). Według niego problem koncernu EDF polega na tym, że znajduje się on pod „bezpośrednim nadzorem władzy publicznej, która niekoniecznie musi kierować się racjonalnością operatora prywatnego”, po czym dodał, że „obecnie do końca nie wiadomo, czym EDF jest”, gdyż Emmanuel Macron w sprawie przyszłości francuskiej energii atomowej nie ma jednoznacznego stanowiska. A Westinghouse jest firmą prywatną.

Decyzja o wyborze Westinghouse ma również wymiar geopolityczny. Stany Zjednoczone zawsze bowiem były wiarygodnym partnerem Polski, gdy tymczasem Francja i Unia Europejska dość systematycznie zajmują się jej karceniem i narzucaniem coraz to nowych kar, które Polska znosi, mimo iż jest jednym z państw najmocniej zaangażowanych w pomoc Ukrainie oraz przyjęła najwięcej ukraińskich uchodźców. Ponadto podczas gdy Polska starała się zawiązać koalicję z Francją, Emmanuel Macron wolał skupić się na tandemie francusko-niemieckim, w którym współpraca dzisiaj i tak kuleje.

.Wybór polskiego rządu jest więc w pełni zrozumiały. Polska być może nie poprzestanie na tych dwóch elektrowniach atomowych i w najbliższych latach powstaną nad Wisłą kolejne reaktory. Jeśli Francja chce zaistnieć na polskim rynku poprzez EDF, musi przyjąć jasną linię w dziedzinie energetyki i uczynić z atomu swój priorytet. Również samo funkcjonowanie koncernu EDF powinno być gruntownie zrewidowane, należałoby przy tym podważyć jego status przedsiębiorstwa państwowego czy wręcz nawet tego statusu go pozbawić. Zbliżenie francusko-polskie byłoby pod wieloma względami szansą dla obu krajów.

Aymeric Belaud
Przekład: Andrzej Stańczyk. Wersja francuska tekstu: IREF [LINK]