Azja

Indie to potencjalne supermocarstwo. Długo były w cieniu Chin, ale bystrzy obserwatorzy dobrze im się przyglądają. W porównaniu z Chinami mają kilka podobieństw, ale i sporo różnic. Chiny są prawie trzy razy większe, ale duża część Chin jest prawie bezludna. Ludności mniej (1,35 mld), ale o zaledwie 50 mln. Hindusi są średnio o 10 lat młodsi, wyprzedzenie Chin jest więc kwestią czasu. PKB pięć razy mniejszy, ale z pominięciem COVID-19 wskaźniki wzrostu są dobre. Te liczby są ważne, bo przy pojedynku słoni rozmiar gra rolę.

Cztery książki – Ian Morris, Why the West Rules (for now) (Profile Books, 2010). Niall Ferguson, Civilization: The West and the Rest (Allen Lane, 2011). Pankaj Mishra, From the Ruins of Empire: The Intellectuals Who Remade Asia (Farrar, Straus and Giroux, 2012). Kishore Mahbubani, Has the West lost it (Allen Lane, 2018). Parag Khanna, The future is Asian (Simon & Schuster, 2019) – i wniosek Jana ŚLIWY: Azja wraca .Nie nadchodzi, ale wraca. Porównajmy: dla wielu odrodzona w 1918 Polska…

Japończycy niezwykle uprzejmi i dobrze wychowani. Jakby wiedzieli, że nie wolno podważyć reguł tego świata, który może nie jest idealny, ale na pierwszy rzut oka tak świetnie funkcjonuje.

Mieszkańcy Hongkongu nie mogą liczyć na niepodległość; raczej obserwują proces wygaszania ich autonomii. Ma to niewątpliwie wpływ na nasilenie się protestów w reakcji na ograniczanie przez lokalne władze praw, które i tak ostatecznie najprawdopodobniej zostaną zniesione.

30 kwietnia 2019 roku cesarz Akihito ustąpił miejsca swojemu synowi, księciu Naruhito, kończąc erę Heisei (平成) i rozpoczynając nowy etap historii – Reiwa (令和).

Po wyjeździe z Hanoi skierowałam się do Zatoki Ha Long, nie mogąc się doczekać zobaczenia zjawiskowych, kredowych skał, wznoszących się niemalże pionowo ponad powierzchnię wody. Pejzaż zatoki nie zawodzi, jednak turystyczny tłok zdecydowanie odbierały urok temu wyjątkowemu miejscu. Niestety okazało się też, że jest ono bardzo zanieczyszczone. Pod tym względem o wiele lepiej prezentowało się kolejne odwiedzone przeze mnie miejsce – Trang An i Tam Coc. Porośnięte bujną, soczystą zielenią skalne formacje, wyglądają zupełnie jak te, położone w Ha Long. Zamiast morza znajdziemy tam jednak malownicze zakola rzeki. Było tak także nieco mniej turystów i możliwość cieszenia się widokami w spokoju i ciszy.

Jadąc do Wietnamu spodziewałam się ujrzeć kraj, który byłby podobny do sąsiedniej Kambodży i prawdopodobnie do innych krajów w tej części świata. Na szczęście Wietnam okazał się dość odmienny od wszystkich tych miejsc w Azji, które odwiedziłam do tej pory. Dotarłszy do Hanoi, od razu znalazłam się w typowym południowo-azjatyckim mieście, tętniącym życiem i zdominowanym przez szalony ruch. Szybko jednak zdałam sobie sprawę, jak wyjątkowe jest to miasto, którego odkrywanie w ciągu raptem kilku dni okazało się niezwykle ekscytujące.

Do połowy lutego 2018 roku grę z żabą w roli głównej ściągnęło już 33 mln Chińczyków. „Dziennik Ludowy”, oficjalna gazeta wydawana przez partię od 1948 roku, wydał nawet na ten temat oświadczenie: „Nie traćcie czasu na samotne wychowywanie żab, rozwijajcie się”.

Tryptyk wschodni to droga przez trzy krainy – Buddy, Konfucjusza i smoka, lamaizmu, taoizmu i szamanizmu… To droga przez wielkie pustynie, najwyższe góry świata i rozległe równiny. To droga do źródeł wielkich rzek i ich dopływów zasilających swymi wodami morza i oceany. Ale to też droga do ludzi, tradycji, obyczaju i religii, do ich wartości, pamięci przodków i wielkiej prawdy o życiu!

Nieprzypadkowo w kwietniu świat słyszy kolejne zapowiedzi przeprowadzenia prób nuklearnych w Korei Północnej. Tak reżim świętuje rocznicę urodzin Boga Słońca, założyciela KRLD. Święto jest szczególnie oczekiwane ze względu na dostępność jedzenia i energii, a nie z powodu obchodzonej rocznicy.

Akira Kurosawa kształtował kino i obraz globalnej kultury masowej przez całe swoje życie, inspirując twórców takich jak Spielberg, Bertolucci, Altman czy Scorsese. Jego sukces zmienił sytuację Japonii w latach 50. ubiegłego stulecia i stanowił punkt przełomowy w sposobie postrzegania tego kraju przez Zachód.

Do pewnego stopnia wszyscy polegamy na uproszczeniach. Nikt nie wnika w symbolikę Hello Kitty czy laleczek kokeshi. W interesie Japończyków nie leży wyjaśnianie tych spraw. Japończycy opanowali do perfekcji grę oczekiwaniami zachodniego odbiorcy.

Amerykanie przewidują, że konflikt może rozpocząć się od chińskiego ataku na sieci komputerowe, satelity oraz systemy radarowe i naprowadzania, by amerykański przeciwnik stał się „ślepy i głuchy”. Następnie Chińczycy zechcą użyć samolotów uderzeniowych, rakiet balistycznych i manewrujących – w celu zniszczenia amerykańskich baz i lotnisk oraz okrętów w regionie.

Nie sposób pojechać do Birmy i nie zachwycić się przepiękną i imponującą architekturą świątyń. W tym w większości buddyjskim kraju, co chwila można się natknąć na smukłe i lśniące złotem w słońcu stupy oraz posągi łagodnie uśmiechniętego Buddy. Za kulminacyjny moment podróży można z pewnością uznać lot balonem nad kompleksem świątyń w Bagan. Tysiące świątyń, wyłaniających się o świcie z porannej mgły, jest przeżyciem zapierającym dech w piersiach.

Kto choć trochę zna historię Birmy-Myanmaru, ten wie, że Birmańczycy i inne ludy zamieszkujące to terytorium, sporo przeszli, a i teraz sytuacja w wielu miejscach nie jest ani stabilna, ani bezpieczna. A jednak mieszkańcy Myanmaru zachwycają otwartością, ciepłem i gościnnością. Zapraszam do obejrzenia kilku zdjęć z targu, dworca, warsztatu, świątyni, ulicy i paru innych miejsc Birmy.

Dzięki pieniądzom z japońskich salonów gry paczinko sfinansowano zakup wielu zaawansowanych technologicznie komponentów północnokoreańskiej broni. Nawet po śmierci Kim Dzong Ila w grudniu 2011 roku jego następca na stanowisku I sekretarza i sukcesor dynastii, Kim Dzong Un, kontynuuje program rozwoju broni rakietowej lansowany przez ojca. Co więcej, wszystko wskazuje na to, że następca dąży do jego przyspieszenia.

Rośnie zależność od Chin mimo specjalnych warunków aż do 2047 roku. Ale duch przedsiębiorczości pozostaje. I czerpie soki z tygla tradycji biznesowych — otwartości handlowej, łączenia szlaków gospodarczych Pacyfiku i Atlantyku, rozumienia wielkiego znaczenia morza jako drogi transportu, ale i źródła codziennego oraz wyrafinowanego pożywienia. I wreszcie międzynarodowość pieniądza, inwestycji, ryzyk — to jest specjalność oferty Hongkongu.

Wioski na wodzie, osłonięte skałami i drzewami, przetrzymują nawet tajfuny. Dawniej mieszkańcy chronili się przed huraganami w grotach, w środku skał, na wyspach. Żyją w swoistym raju, gdzie widać siłę natury, ale też i jej pokorę. W morzu osadzone wzgórza Ha Long mają w sobie moc czegoś jedynego, niepowtarzalnego: stabilnego żywiołu. Ale zarazem w tej symbolicznej symbiozie wody i skał to natura wody okazuje się silniejsza.

Dech zapiera konfucjańska Świątynia Literatury. „Literatury” w dawnych sensach — czyli całej wiedzy dostępnej człowiekowi. To właściwie uniwersytet, który tu ufundowano na początku XI wieku w ogrodach z olbrzymimi drzewami tamaryndowymi. Siła konfucjańskiej wiedzy, mądrości, ale i praktyki — tak ważnej w rządzeniu, pilnowaniu spraw publicznych, gospodarowaniu — brała się z jasnych reguł.

Żywe ryby w wanienkach — i to od olbrzymich do maluteńkich, obok różnego rodzaju krewetki, ślimaki, kraby, żaby, którym odcina się głowy i obdziera ze skóry. Mnóstwo suszonych krewetek i ryb. Różne makarony i odmiany ryżu. Zielone zioła, liście tamaryndu i listkowate sałaty, obrane serca palm, papryki, specjalne odmiany cukinii. Góry rambutanu, liczi, okrągły longan, guawa, orzechy kokosowe, zielone pomarańcze.