O zaangażowaniu młodzieży w sprawy publiczne
Klub Młodych Autorów
Zaangażowanie młodzieży w sprawy publiczne to złoty klucz do uformowania wzorcowego społeczeństwa obywatelskiego w przyszłości. Państwo powinno więc przywiązywać szczególną wagę do procesu kształtowania się wśród nastolatków i młodych dorosłych postaw zaangażowania na rzecz wspólnoty. Doprowadziłoby to do wzmocnienia zarówno społeczności lokalnych, jak i wspólnoty narodowej – twierdzi Marcin JARZĘBSKI
.Młodość najczęściej charakteryzuje się naturalnym optymizmem, energią, chęcią do działania i nadzieją. Ma związek nie tylko z pełnią sił fizycznych, ale również lotnym i zdolnym do szybkiego przyswajania wiedzy umysłem. Rzecz jasna, te przewagi młodości balansuje jej negatywna strona, objawiająca się niedoświadczeniem, przesadną emocjonalnością, impulsywnością czy irracjonalizmem. Potencjał tkwiący w młodych ludziach jest jednak ogromny i powinien zostać sprawnie i umiejętnie wykorzystany w taki sposób, aby przynosił korzyści całemu społeczeństwu. Takie nieobligatoryjne zaangażowanie w sprawy publiczne jednocześnie równałoby się z wykształceniem u młodzieży silnych cnót obywatelskich, wśród których na pierwszy plan powinna wychodzić troska o dobrostan, rozwój i bezpieczeństwo ojczyzny.
O wielkim znaczeniu młodości dla całych wspólnot społecznych i instytucji państwa wiedzieli już starożytni. W dialogu Uczta Platon opisywał, jak jego mistrz Sokrates szczególną wagę przykładał do odpowiedniego kształcenia i wychowywania młodych, tak aby zależało im nie tylko na osobistym rozwoju i szczęściu, ale także na dobru wspólnym. Sokrates poświęcał wiele uwagi i energii temu, aby młodzi ludzie byli gotowi do aktywnego udziału w życiu społecznym. „On sam najwięcej lubił młodych ludzi, których z łatwością brał i formował po swojemu – tedy i za nim przepadała młodzież wszelkiego stanu i temperamentu” – czytamy w Uczcie.
Włączanie młodzieży w społeczne inicjatywy, a także ukierunkowywanie jej energii na celową aktywność na rzecz społeczeństwa wiąże się nie tylko z budowaniem trwałych i mocnych wspólnot – zarówno o charakterze lokalnym, jak i szerszym, ogólnokrajowym – czy też pobudzaniem pozytywnej działalności przyczyniającej się do poprawy jakości życia w danych grupach społecznych. Innym pozytywnym skutkiem takiego zjawiska jest to, że zmniejsza ono znacząco ryzyko wystąpienia wśród młodych ludzi patologii społecznych i problemów, takich jak przestępczość nieletnich, narkomania, alkoholizm, wandalizm, skłonność do agresywnych zachowań. Zaangażowanie młodzieży w sprawy publiczne może być tym samym rozpatrywane jako panaceum na zachowania ryzykowne i niepożądane.
.Nie jest to nowe odkrycie, gdyż ta chroniąca właściwość uczestnictwa w inicjatywach obywatelskich jest znana od dawna, a jej podstawy teoretyczne zostały szczegółowo opisane w latach 70. przez amerykańskiego psychologa Normana Garmezy’ego, który opracował nawet specjalną koncepcję resilience, odnoszącą się do tego zagadnienia. Naukowiec ten w toku badań longitudinalnych prowadzonych z innymi specjalistami wykazał, że osoby aktywnie uczestniczące w życiu społecznym są mniej skłonne do podejmowania ryzykownych zachowań. Taka, a nie inna funkcja aktywności prospołecznych ma związek z tym, iż wiążą się one z budowaniem dobrych kontaktów towarzyskich z rówieśnikami i ludźmi z innych pokoleń, silniejszym zakorzenieniem młodych jednostek, wzrostem zaufania społecznego, polepszeniem więzi rodzinnych, sąsiedzkich, międzyludzkich czy doskonaleniem umiejętności społecznych.
To zaangażowanie może przyjmować różnorodne formy, np. wolontariatu, akcji społecznych, edukacyjnych czy ekologicznych, mających na celu rozwój infrastruktury (przykładem tego może być uczestnictwo wielu młodych ludzi w akcji „Tak dla CPK”), promowania zdrowego stylu życia, propagowania ochrony środowiska i działań proekologicznych (takich jak np. sprzątanie lasów), oddawania krwi, partycypowania w pozalekcyjnych zajęciach szkolnych, biernego i czynnego udziału w wyborach do samorządu szkolnego (wiąże się to z kształtowaniem zachowań i postaw wyborczych), udziału w rozmaitych stowarzyszeniach (np. młodzieżówkach politycznych czy młodzieżowych radach miast).
To jednak nie wszystko, bo aktywne angażowanie się młodzieży w życie społeczne, związane z kreowaniem u niej poczucia obywatelskiej odpowiedzialności, może wiązać się ze wspieraniem osób w potrzebie (poprzez organizowanie zbiórek charytatywnych) czy osób niepełnosprawnych (pomoc w codziennych czynnościach takich jak zakupy, czy transport), działaniami szkolnymi (związanymi np. z tworzeniem grup wsparcia, w których uczniowie z lepszymi wynikami w nauce pomagaliby tym z problemami), aktywnościami studenckimi (dotyczącymi chociażby zdrowia psychicznego). Oprócz tego należy pamiętać w tym kontekście o takich działaniach, jak: uczestnictwo w akcjach i manifestacjach, pomoc w przygotowaniu wydarzeń kulturalnych i obchodów ważnych rocznic historycznych (związanych chociażby ze świętami państwowymi czy ważnymi dla lokalnej społeczności rocznicami), organizowaniem własnych inicjatyw i akcji społecznych (promujących np. zdrowy styl życia) itp.
Sądzę, że warto byłoby skusić się na akcjach, które mogłyby doprowadzić do tego, iż zainteresowanie znacznej części nastolatków i młodych dorosłych przesunęłoby się z cyberświata zdominowanego przez influencerów, znane postacie medialne i youtuberów, w kierunku przykładania większej uwagi do spraw związanych z życiem publicznym i politycznym. A jest nad czym pracować, gdyż jak pokazują badania UE z ostatnich lat, co piąty młody Polak w wieku do 30 lat nie uczestniczył w żadnych wyborach politycznych, niezależnie od tego, czy były to wybory parlamentarne, samorządowe, czy prezydenckie. I tak w przypadku ostatnich wyborów do Sejmu i Senatu RP z 15 października 2023 r. do urn wyborczych nie poszło blisko 32 proc. osób w wieku od 18 do 29 lat.
.Zaangażowanie społeczne może być realizowane na najrozmaitsze sposoby i wcale nie jest powiedziane, że jest to rodzaj aktywności przeznaczony wyłącznie dla ekstrawertyków i osób łatwo nawiązujących kontakty interpersonalne z gronem nieznanych wcześniej ludzi, gdyż za sprawą działalności w małych i mniej formalnych grupach czy aktywności w internecie może to być też coś, w czym odnajdą się introwertycy. Przykładem takich działań może być chociażby tworzenie treści edukacyjnych, społecznych (w postaci artykułów, stron w mediach społecznościowych, blogów itp.).
Propagowanie pracy na rzecz dobra wspólnego wśród młodych ludzi, związane z odpowiednim spożytkowaniem ich energii i zaangażowaniem, może przynieść nie tylko pozytywne efekty związane ze zmniejszaniem rozmaitych problemów społecznych, ekologicznych itp., ale przyczynić się do budowania społeczeństwa obywatelskiego z prawdziwego zdarzenia.
.Zdecydowanie zatem warto kształtować postawy zaangażowania w życie społeczne własnej miejscowości, poszczególnych grup społecznych czy też organizacji pozarządowych, gdyż przynosi to korzyści nie tylko takim podmiotom, ale i partycypującym w takich aktywnościach jednostkom. Za sprawą pobudzania młodzieży do aktywności społecznej kształtuje się u niej optymistyczne przekonanie, że warto działać i uczestniczyć w życiu publicznym, skoro może to mieć wyraźnie widoczny pozytywny wpływ na najbliższe otoczenie, małą ojczyznę, region, kraj, a także na samych młodych ludzi. Sens działań zmierzających do zwiększenia zaangażowania młodzieży w sprawy publiczne dobrze oddaje znakomita sentencja wypowiedziana ponad czterysta lat temu przez kanclerza Jana Zamoyskiego, wielkiego hetmana koronnego Rzeczypospolitej Obojga Narodów: „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”.
Twierdzenie to dalej pozostaje aktualne.
