„Szukamy nie po prostu pianisty, ale prawdziwego artysty”

Eliminacje do XIX Konkursu Chopinowskiego potwierdziły rosnącą popularność muzyki Chopina na świecie – pisze Marcin WĄSOWSKI

.Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina to jedno z najbardziej prestiżowych wydarzeń w świecie muzyki klasycznej. Zaplanowana na 2025 rok XIX edycja przyciągnęła rekordową liczbę kandydatów – wpłynęły aż 642 zgłoszenia, co stanowi wzrost o 100 proc. w porównaniu z edycją z roku 2010, kiedy chęć udziału w eliminacjach wyraziło 327 pianistów i pianistek. W kolejnych latach wzrost był następujący: 2015 r. – 452, 2020 r. – 500. Eliminacje, które odbyły się w dniach 23 kwietnia – 4 maja 2025 roku w Sali Kameralnej Filharmonii Narodowej w Warszawie, były kluczowym etapem selekcji, tradycyjnie poprzedzającym przewidziane na październik główne przesłuchania.

W pracach jury eliminacji wzięło udział dziesięciu wybitnych pianistów i pedagogów, wśród których znaleźli się: Ludmił Angełow, Alberto Nosè, Nikolai Demidenko, Piotr Paleczny, Krzysztof Jabłoński, Ewa Pobłocka, Katarzyna Popowa-Zydroń, Kevin Kenner, Marc Laforêt oraz Wojciech Świtała. Ich doświadczenie, w tym liczne laury w poprzednich edycjach konkursu, gwarantowało głębokie zrozumienie specyfiki rywalizacji, wnikliwą ocenę połączoną z umiejętnością dostrzeżenia unikatowego talentu.

Pracami jury przewodził prof. Piotr Paleczny. Odniesiony przez niego sukces w VIII Konkursie Chopinowskim otworzył mu drzwi wielu prestiżowych sal koncertowych na całym świecie. Otrzymane – w towarzystwie Garricka Ohlssona (I nagroda) i Mitsuko Uchidy (II nagroda) – III nagroda, Nagroda Specjalna za najlepsze wykonanie poloneza oraz Nagroda Witolda Małcużyńskiego dały początek jego międzynarodowej karierze.

„Szukamy nie po prostu pianisty, ale prawdziwego artysty, który czuje Chopina, kocha Chopina. A poza tym wszystkim posiada jeszcze kreatywną osobowość artystyczną. Takich pianistów poszukujemy” – te słowa Palecznego oddają istotę procesu oceniania, w którym jurorzy uwzględniali nie tylko technikę, ale także głębię interpretacji i oryginalność. Wysiłek był ogromny – bez dnia przerwy, przez niemal dwa tygodnie, członkowie jury wysłuchali w sumie ponad 66 godzin muzyki.

.Eliminacje zgromadziły uczestników z wielu krajów, co podkreśla globalny charakter wydarzenia. Zgodnie z regulaminem do udziału w XIX Konkursie Chopinowskim mogli przystąpić profesjonalni pianiści urodzeni w latach 1995–2009. Na podstawie nadesłanych zgłoszeń (z obowiązkowymi nagraniami wideo) do zaprezentowania się na żywo zaproszono 171 pianistów z Chin (67), Japonii (24), Korei Południowej (23), Polski (8), USA (6), Chińskiego Tajpej (5), Kanady (4), Włoch (4), Francji (4), Wielkiej Brytanii (3), Bułgarii (3), Niemiec (2), Czech (2), Gruzji (2) – jednoosobowo były reprezentowane takie kraje, jak Austria, Białoruś, Brazylia, Hiszpania, Izrael, Kazachstan, Malezja, Serbia, Szwajcaria, Tajlandia, Turcja, Uzbekistan i Wietnam. Ostatecznie w przesłuchaniach na przełomie kwietnia i maja w Warszawie wzięło udział 162 pianistów i pianistek. W tej grupie znalazło się również 13 osób, które dzięki zdobyciu laurów wymienionych w regulaminie konkursów pianistycznych zostały zakwalifikowane do eliminacji z pominięciem etapu oceny nagrań wideo.

Każdy miał do wyboru instrument firmy Steinway lub Yamaha. Młodzi pianiści prezentowali repertuar chopinowski, na który składały się dwie etiudy, nokturn (lub jedna z lirycznych etiud: E-dur op. 10 nr 3, es-moll op. 10 nr 6, cis-moll op. 25 nr 7), scherzo i mazurek. Tak zróżnicowany program dawał okazję do zaprezentowania zarówno wirtuozerii, jak i interpretacyjnej wrażliwości. Co ciekawe, spośród regulaminowych czterech scherz najczęściej wykonywano to, które nie pojawia się często w regularnych programach chopinowskich recitali – Scherzo E-dur op. 54 (51 razy). W przypadku pozostałych utworów z tego gatunku rozkład wykonań podczas eliminacji był następujący: b-moll op. 31 (47), cis-moll op. 39 (42), h-moll op. 20 (22). Regulamin dopuszczał dowolną kolejność utworów w programie, jedynie dwie nieliryczne etiudy musiały być wykonane jedna po drugiej.

Eliminacje były transmitowane online na stronie wydarzenia (chopincompetition.pl) oraz na oficjalnym kanale YouTube Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina, co pozwoliło miłośnikom muzyki z całego świata śledzić występy na żywo. O bardzo wysokim zainteresowaniu tym etapem konkursu może świadczyć to, że materiały dostępne na kanale instytutu na zasadach VOD mają już ponad 4 mln wyświetleń.

Do I etapu konkursu zakwalifikowano 85 pianistów i pianistek z 20 krajów, najliczniejszą grupę stanowią reprezentanci Chin (29), Japonii (13) i Polski (13). Pozostałą grupę stanowią artyści z Korei Południowej (4), USA (4), Kanady (5), Włoch (3), Francji (2), Chińskiego Tajpej (3) i Wielkiej Brytanii (3), a po jednym reprezentancie będą miały Hiszpania, Portugalia, Niemcy, Wietnam, Malezja, Gruzja, Bułgaria, Czechy i Izrael. Zgodnie z regulaminem w grupie zakwalifikowanych do konkursu z pominięciem udziału w eliminacjach znalazło się 19 laureatów najważniejszych konkursów pianistycznych na świecie (w Leeds, Tel Awiwie, Miami, Bolzano, Hamamatsu, im. Paderewskiego w Bydgoszczy, Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie): Piotr Alexewicz (Polska), Jonas Aumiller (Niemcy), Kevin Chen (Kanada), Mateusz Dubiel (Polska), Alberto Ferro (Włochy), Adam Kałduński (Polska), Kaito Kobayashi (Japonia), Mateusz Krzyżowski (Polska), Shiori Kuwahara (Japonia), Hyuk Lee (Korea Południowa), Pedro López Salas (Hiszpania), Eric Lu (USA), Philipp Lynov (pod neutralną flagą), Piotr Pawlak (Polska), Anthony Ratinov (USA), Tomoharu Ushida (Japonia), Andrzej Wierciński (Polska), Krzysztof Wierciński (Polska), William Yang (USA).

Harmonogram całego konkursu obejmuje: koncert inauguracyjny 2 października, I etap (3–7.10 z udziałem 85 pianistów), II etap (9–12.10, ok. 40 pianistów), III etap (14–16.10, ok. 20 pianistów), finał (18–20.10, ok. 10 pianistów) oraz trzy koncerty laureatów (21–23.10). Tradycyjnie w bazylice Świętego Krzyża odbędzie się także koncert 17 października, czyli w rocznicę śmierci Fryderyka Chopina.

.Eliminacje do XIX Konkursu Chopinowskiego potwierdziły rosnącą popularność muzyki Chopina na świecie. Fakt, że swój udział zgłosili pianiści, którzy zdobywali nagrody w innych prestiżowych konkursach, podkreśla opinię o Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina jako najważniejszym wydarzeniu tego rodzaju na świecie; już sam etap eliminacji przykuwa uwagę wielotysięcznej publiczności z całego świata. Wysoka frekwencja publiczności wypełniającej w większości Salę Kameralną Filharmonii Narodowej podczas każdej sesji przesłuchań świadczy o tym, że przez miłośników muzyki Chopina ta faza jest traktowana jako pełnoprawny etap konkursu, etap, który dzięki wysokiemu poziomowi prezentowanych interpretacji dostarcza wielu emocji i artystycznych wrażeń.

Marcin Wąsowski