Nr 71. „Wszystko co Najważniejsze” jest już dostępny w EMPIK-ach, Księgarni Polskiej w Paryżu oraz wysyłkowo i w prenumeracie – w Sklepie Idei.

.Najnowsze wydanie „Wszystko co Najważniejsze” rozpoczynamy od eseju redaktora naczelnego, prof. Michała KLEIBERA, pod tytułem „Najważniejszy wybór Polaków”. Wybory prezydenckie to w końcu najważniejszy wybór Polaków – decyzja, która na lata zdefiniuje kształt naszego państwa, jego bezpieczeństwo, miejsce w sojuszach, kierunek rozwoju i jakość życia obywateli. Choć często pod wpływem sondaży i oczekiwań społecznych poglądy kandydatów w wielu sprawach są zbieżne, warto uważnie przyjrzeć się ich deklaracjom dotyczącym m.in. obronności, konstytucyjności, polityki zagranicznej, sądownictwa, mediów, inwestycji, edukacji, zdrowia czy demografii. To główne przesłanie eseju i zarazem apelu prof. Michała KLEIBERA. Kluczowe będzie także to, wskazuje redaktor naczelny, czy przyszły prezydent postawi na narodową tożsamość, czy wielokulturowość, czy będzie wspierał pełną suwerenność Polski, czy świadome przekazywanie kompetencji organizacjom międzynarodowym, jak również to, jak odniesie się do relacji z USA, UE, Chinami czy Rosją. Przyszły prezydent powinien bowiem łączyć stałość poglądów z odwagą działania i umiejętnością budowania ponadpartyjnego konsensusu, aby skutecznie odpowiedzieć na wyzwania nowoczesnej Polski. Głosując, konkluduje prof. Kleiber, musimy mieć świadomość, że wybieramy nie tylko człowieka, lecz także wizję przyszłości naszego kraju.

.W najnowszym numerze „Wszystko co Najważniejsze” publikujemy również felieton Jana ROKITY. W ferworze finału kampanii wyborczej, gdy debatę publiczną zdominowały pseudoafery i propaganda, autor apeluje o refleksję opartą na rozumie i sumieniu, wskazując, że nadchodzące wybory prezydenckie w Polsce sprowadzają się do wyboru między dwoma zupełnie odmiennymi wizjami państwa – konserwatywną Karola Nawrockiego i liberalną Rafała Trzaskowskiego. Autor przekonuje, że choć wartości metapolityczne są dla wielu wyborców kluczowe, nie można pominąć realnych skutków politycznych, jakie niesie za sobą wybór jednego z kandydatów: w przypadku Rafała Trzaskowskiego ryzyko niekontrolowanego samowładztwa Donalda Tuska, a w przypadku Karola Nawrockiego nieuchronny klincz instytucjonalny prowadzący do ostrego przesilenia władzy. Zdaniem Jana Rokity, choć oba scenariusze są trudne i nieprzewidywalne, jedynie głęboki kryzys może przynieść szansę na realną naprawę państwa. Ostateczna decyzja, który z tych kierunków jest mniej niebezpieczny i może prowadzić do przyszłego politycznego katharsis, pozostaje indywidualną odpowiedzialnością każdego wyborcy.

.Czesław BIELECKI – architekt, polityk, publicysta i były doradca premiera Jana Olszewskiego – w przejmującym eseju na następnych stronach najnowszego wydania „Wszystko co Najważniejsze” o stanie państwa i kondycji klasy politycznej przed zbliżającymi się wyborami prezydenckimi stawia pytanie, czy którykolwiek z kandydatów dorósł do wyzwań epoki. Wskazuje na zapaść elit i trwały syndrom imitacji w polskim państwie, które mimo gospodarczego sukcesu nie zbudowało sprawczych instytucji ani spójnej strategii rozwoju. Czesław Bielecki przypomina, że Polska znajduje się dziś na rozdrożu cywilizacyjnym i geopolitycznym, będąc państwem frontowym wolnego świata w starciu z autorytarną osią Moskwa–Pekin–Teheran. Apeluje o odwagę, przywództwo i nowy dobór kadr zdolnych działać ponad partyjnymi kalkulacjami. Ten tekst to zarazem ostrzeżenie i wezwanie: jeśli nie zaczniemy myśleć w kategoriach interesu państwowego, przegramy szansę, którą dała nam historia i pozycja w Europie Środkowej. Polska bowiem, choć od lat pozostaje liderem wzrostu gospodarczego w Europie, stoi dziś przed koniecznością wyznaczenia nowego, ambitnego celu sobie i całej naszej części świata: znaczącego zwiększenia poziomu inwestycji publicznych do 4–8 proc. PKB, co pozwoliłoby nie tylko utrzymać dotychczasowe tempo rozwoju, ale także uczynić naszą gospodarkę bardziej odporną na globalne zawirowania i wyzwania geopolityczne. Na tle dynamicznie rosnących Indii czy inwestujących na potęgę Chin Polska nadal wypada blado: inwestujemy zaledwie 17 zł z każdych 100 zł dochodu narodowego, podczas gdy średnia unijna przekracza 22 zł, a Chiny sięgają ponad 40 proc. PKB. Zdaniem prof. Marcina PIĄTKOWSKIEGO potrzebujemy wielkich, strategicznych projektów, takich jak CPK, nowe porty, drogi, nauka i innowacje, które zainspirują sektor prywatny do większej aktywności i zainicjują trwałe ożywienie inwestycyjne. Aby jednak ten wzrost był trwały, musi być również sprawiedliwy. Polska potrzebuje progresywnego systemu podatkowego i utrzymania podatku Belki, które zapewnią bardziej równomierny podział owoców rozwoju. Ważne są również inwestycje w giełdę i rynek kapitałowy, w tym powrót do częściowych prywatyzacji, oraz znoszenie barier dla polskich firm w Europie. Nie wystarczy tylko rosnąć – musimy też budować fundamenty inkluzywnego, zrównoważonego sukcesu, który pozwoli Polsce nie tylko dogonić Zachód, ale być może także – w niektórych aspektach – go wyprzedzić.

.Z kolei tekst prof. Piotra CZAUDERNY to mocno osadzona w kontekście geopolitycznym i cywilizacyjnym diagnoza obecnych czasów oraz apel o wybór prezydenta Polski, który będzie w stanie sprostać wyzwaniom epoki głębokich przemian. Autor przekonuje, że stoimy u progu historycznego przesilenia. Kończy się epoka dominacji liberalno-globalistycznych elit, a na scenę wchodzą nowe siły, zakorzenione w zdrowym rozsądku, wartościach narodowych i przywiązaniu do tradycji. W tym kontekście prof. Czauderna przedstawia Donalda Trumpa jako figurę przełomu i symbol buntu przeciwko globalnej oligarchii finansowej oraz ideologicznemu radykalizmowi. Równocześnie ostrzega przed kierunkiem, w którym zmierza Europa: centralizacją, ograniczaniem demokracji, erozją suwerenności oraz przed bezkrytycznym podporządkowaniem się Berlinowi i Brukseli. W polskim kontekście postuluje wybór silnego, niezależnego przywódcy, który będzie zdolny bronić interesów państwa, także w wymiarze militarnym, w świecie coraz bardziej niestabilnym, zdominowanym przez rywalizujące potęgi i pogłębiające się kryzysy instytucji demokratycznych.

.Ale nie tylko Polską żyje świat. Amerykański wiceprezydent J.D. VANCE w swoim obszernym i osobistym wystąpieniu dzieli się refleksją nad tym, co znaczy być chrześcijaninem, a zwłaszcza katolikiem w przestrzeni publicznej. Jako nawrócony katolik podkreśla swoją pokorę i świadomość niedoskonałości w rozumieniu wiary, ale zarazem przekonanie, że polityka może i powinna odzwierciedlać wartości chrześcijańskie, takie jak obrona życia, troska o rodziny i pokój. Vance przedstawia administrację Donalda Trumpa jako sprzyjającą katolikom, m.in. poprzez działania na rzecz wolności religijnej i ochrony chrześcijan na świecie. Opowiada też o osobistym doświadczeniu wiary, sakramentach, nawróceniu i religijnej formacji własnej rodziny, które prowadzą go do przekonania, że prawdziwa miara dobrobytu to nie wzrost gospodarczy, ale duchowe i społeczne zdrowie wspólnoty. Apeluje przy tym o unikanie obsesyjnych sporów wewnątrz Kościoła i o bardziej dojrzałe, spokojne podejście do głosu duchownych: nie jako influencerów, ale przewodników duchowych, którym należy się szacunek, nie ślepa lojalność. Z drugiej strony prof. Chantal DELSOL przedstawia refleksję nad zmaganiem się Kościoła katolickiego z wyzwaniami nowoczesności i postnowoczesności, które zmuszają go do dramatycznych pytań o granice adaptacji bez utraty tożsamości. Autorka ukazuje papieża – zwłaszcza Franciszka – jako sternika rozpiętego między światem immanentnym a transcendentnym, próbującego utrzymać jedność wspólnoty „zachwianych” wiernych, rozdartej między oczekiwaniami liberalnych społeczeństw Zachodu a wiernością zasadom w krajach globalnego Południa. Kościół, niegdyś otwarcie potępiający idee nowoczesne, dziś bowiem zdaniem prof. Delsol próbuje je asymilować, niekiedy kosztem wewnętrznej spójności i jasności doktrynalnej. W tej sytuacji papież musi nawigować między wymaganiami dogmatycznej wierności a pastoralną otwartością, co prowadzi do napięć i krytyki zarówno ze strony tradycjonalistów, jak i progresistów, uważa francuska filozof.

.Prof. George WEIGEL analizuje zaś mechanizmy, symbolikę i znaczenia konklawe – procesu wyboru nowego papieża – osadzając całość w szerokim kontekście historycznym i ideologicznym. Autor demaskuje medialne mity na temat konklawe, ukazując jego duchową i polityczną złożoność, a także podkreśla, że wybór papieża nie jest jedynie rytuałem, lecz kluczowym momentem decydującym o kierunku, w jakim pójdzie Kościół w odpowiedzi na wyzwania współczesności. Weigel identyfikuje dwie konkurujące wizje Kościoła po Soborze Watykańskim II: „katolicyzm nowego nurtu” – skłonny do kompromisów z kulturą liberalną – i „dynamiczną ortodoksję”, która chce reform bez rezygnacji z doktrynalnego rdzenia. Przypomina, że mimo wysiłków papieża Franciszka, by ukształtować kolegium elektorów według własnych priorytetów, historia pokazuje nieprzewidywalność wyborów. Szczególną uwagę poświęca też rosnącej roli Kościołów z globalnego Południa, zwłaszcza Afryki, jako przyszłego centrum życia katolickiego. W tle całego eseju pobrzmiewa pytanie, czy Kościół ma się dostosować do świata, czy raczej go przemieniać.

.Wybory papieża były bez wątpienia jedną z najważniejszych decyzji ostatnich lat. W tekście Papież międzyświata Michał KŁOSOWSKI analizuje wybór nowego papieża Leona XIV jako symboliczny akt przejścia nie tylko między pontyfikatami, lecz także między epokami i geograficznymi ośrodkami Kościoła. Nowy papież, kardynał Robert Prevost, reprezentuje „międzyświat” – peryferie, gdzie przenikają się różne kultury, języki i duchowości, a Kościół zyskuje nową tożsamość globalną, pluralistyczną i misyjną, z dala od tradycyjnej dominacji europejskiej. Pontyfikat Leona XIV będzie kontynuacją duchowego i kulturowego przesunięcia zapoczątkowanego przez Sobór Watykański II i rozwijanego przez Franciszka, lecz z większym naciskiem na dialog między religiami, pokoleniami i światami, łącząc w sobie tradycję i nowoczesność. Nowy papież nie będzie ideologiem ani menedżerem, lecz „dyplomatą dusz”, przewodnikiem czasów przejścia, który ma budować mosty tam, gdzie panuje podział, i przemawiać do serc ludzi zagubionych w zglobalizowanym, podzielonym świecie. Jego pontyfikat może zadecydować o kierunku rozwoju katolicyzmu jako religii globalnej i pluralistycznej, odpowiadającej na wyzwania współczesności.

.Tekst prezydenta Andrzeja DUDY podkreśla zaś wyjątkową rolę św. Jana Pawła II jako „Budowniczego Mostów” – papieża, który dzięki swojej wierze, mądrości i wizji zjednoczył ludzi różnych kultur, religii i narodów, wniósł istotny wkład w upadek komunizmu i zjednoczenie Europy, a także w dialog międzyreligijny i ekumeniczny. Jego pontyfikat, rozpoczęty w czasach zimnej wojny, przyniósł nadzieję i duchową odnowę, szczególnie dla Polaków i narodów zniewolonych przez reżimy totalitarne. Jan Paweł II, nawiązując do polskiego hymnu i historycznych tradycji Rzeczypospolitej Wielu Narodów, ukazał wizję świata opartego na solidarności, tolerancji i wzajemnym szacunku, pozostawiając trwałe dziedzictwo inspirujące do jedności i przezwyciężania podziałów, także w obliczu współczesnych wyzwań.

.Tymczasem Karol POLEJOWSKI w tekście Papież, który obalił mury opisuje, jak Jan Paweł II dzięki swojej charyzmie i odwadze stał się symbolem nadziei i siły oporu wobec komunistycznego reżimu w Polsce i w całym bloku wschodnim. Jego wybór na papieża w 1978 roku wywołał radość Polaków, ale jednocześnie wzbudził obawy komunistycznych władz, które dostrzegały w nim zagrożenie dla swojej władzy. Przesłanie papieża „Nie lękajcie się!” oraz jego pielgrzymki do Polski zainspirowały społeczeństwo do duchowego i politycznego przebudzenia, co w efekcie doprowadziło do powstania Solidarności – masowego ruchu sprzeciwu wobec komunistów. Pomimo zamachu na życie papieża i represji ze strony władz jego wpływ na upadek komunizmu był nieoceniony, co przyczyniło się do przemian demokratycznych w Polsce i innych krajach Europy Wschodniej, a w konsekwencji do rozbicia ZSRR. Tekst ukazuje Jana Pawła II jako lidera, który zburzył „mury” totalitaryzmu, pozostawiając trwałe dziedzictwo duchowe i polityczne.

.Wracając na międzynarodowe podwórko, Jean SÉVILLIA w rozmowie z Nathanielem GARSTECKĄ analizuje współczesny intelektualny terroryzm jako lewicową dominację nad debatą polityczną, społeczną i kulturową, gdzie jednostka jest stawiana ponad społeczeństwem, a prawa indywidualne stają się niemal absolutne, prowadząc do rozkładu wspólnoty i relatywizmu wartości. Krytykuje ideologię „woke” i antyrasizm, które – zamiast łączyć – dzielą ludzi według tożsamości, tworząc nowe formy dyskryminacji i społecznego podziału. Mimo pojawienia się reakcji konserwatywnych i prawicowych intelektualistów Sévillia podkreśla, że instytucje kluczowe dla kształtowania społeczeństwa nadal pozostają pod wpływem lewicy, a bitwa ideowa nie jest jeszcze wygrana. Wskazuje także na paradoksy współczesnej prawicy, szczególnie w kwestii imigracji i gospodarki, oraz krytykuje trendy demograficzne promowane przez niektóre środowiska progresywne jako potencjalnie szkodliwe dla przyszłości społeczeństw.

.Francuski prezydent Emmanuel MACRON w swoim wystąpieniu podkreśla, że Europa stoi dziś przed kluczowym momentem przełomu geopolitycznego, ekonomicznego i społecznego, w którym wolna i otwarta nauka jest fundamentem demokracji, prawdy i innowacji. Krytykuje podejmowane w niektórych demokratycznych krajach ograniczenia badań naukowych oraz politykę wizową utrudniającą współpracę naukową. Macron wskazuje, że bez wolnej nauki nie ma trwałej demokracji ani konkurencyjności gospodarczej, dlatego Francja i Europa inwestują znaczące środki w programy badawcze, przyciąganie naukowców z całego świata oraz reformę systemu szkolnictwa wyższego. Inicjatywy takie jak „Choose Europe for Science” mają uczynić Europę otwartym, atrakcyjnym i wolnym miejscem dla badaczy, którzy mogą przyczynić się do rozwoju nauki i postępu ludzkości, a także wzmocnić europejską strategiczną autonomię i zdolność do stawienia czoła wyzwaniom przyszłości.

.A jak na zmiany na globalnej szachownicy na przestrzeni czasu reagowała amerykańska polityka i elity? Tekst Mateusza MATYSZKOWICZA analizuje historyczne i współczesne znaczenie doktryny Monroe, ogłoszonej w 1823 roku jako fundament amerykańskiej polityki izolacjonizmu wobec Europy i jednocześnie ochrony obu Ameryk przed kolonialną ingerencją mocarstw europejskich, oraz jej ewolucję w doktrynę ekspansjonistyczną i hegemoniczną, w tym jej wpływ na amerykańską politykę zagraniczną aż po czasy Donalda Trumpa i ruch „America First”; tekst łączy tę doktrynę z koncepcją „Manifest Destiny” oraz późniejszymi jej uzupełnieniami, takimi jak prawo USA do interwencji w Ameryce Łacińskiej, a także omawia współczesne rywalizacje geostrategiczne w Arktyce, zwłaszcza w kontekście rosyjskich aspiracji i amerykańskich działań wokół Grenlandii, podkreślając ciągłość i aktualność idei kontroli nad kluczowymi szlakami morskimi i terytoriami w globalnej polityce mocarstw.

.Ekonomia jest ważna, również w polityce. Tekst Noaha SMITHA, który przyznaje, że przez długi czas nie doceniał znaczenia libertarianizmu jako ideologii, mimo jego wad i teoretycznych słabości, warto przeczytać zwłaszcza teraz. Autor podkreśla, że libertarianizm, mimo krytyki ze względu na sceptycyzm wobec państwa i dóbr publicznych, pełni ważną rolę jako przeciwwaga dla progresywizmu i jest istotnym elementem równowagi politycznej. Autor wyraża uznanie dla postawy libertariańskiego senatora Randa Paula, który przeciwstawił się protekcjonistycznej polityce Donalda Trumpa, widząc w tym przykład odwagi politycznej i zdrowego rozsądku ekonomicznego. Smith przyznaje, że brak zrozumienia historycznego kontekstu i konsekwencji działań państwowych, zwłaszcza protekcjonizmu, sprawił, iż ignorował praktyczne korzyści wynikające z wolnorynkowych idei libertariańskich. Mimo licznych wyzwań i ograniczeń libertarianizmu autor dostrzega, że ich idee mogą być cenną lekcją dla współczesnej polityki gospodarczej, zwłaszcza w obliczu nadmiernej ekspansji interwencjonizmu państwowego i szkodliwych skutków protekcjonizmu.

.Nie byłoby kolejnego wydania „Wszystko co Najważniejsze” bez działu kulturalnego. Prof. Jerzy MIZIOŁEK opisuje, jak rodzina Sobieskich ma w Rzymie wyjątkowe i trwałe dziedzictwo, które podkreśla niezwykłą więź tego rodu z Wiecznym Miastem. Jan III Sobieski, choć nigdy tam nie mieszkał, zapisał się w historii Rzymu jako bohater, który ocalił Kościół i Europę przed zagrożeniem tureckim, a jego imię do dziś rozbrzmiewa w sztuce i pamięci mieszkańców miasta – od wielkich obrazów i rycin po tablice pamiątkowe i kościoły. Jego żona, królowa Maria Kazimiera, spędziła w Rzymie niemal 15 lat, ciesząc się tu wielkim szacunkiem i wpływami, organizując wystawne spektakle i kulturalne wydarzenia w swoim pałacu Palazzo Zuccari, który do dziś nosi ślady polskiej obecności. Na stałe w Rzymie osiedlili się także królewicz Aleksander oraz jego siostra Maria Klementyna – ich groby w bazylice św. Piotra i na Via Veneto są prawdziwymi dziełami sztuki, świadczącymi o wysokim statusie i przywiązaniu do miasta. Rzym Sobieskich to miejsce, gdzie polska historia i kultura splatają się z dziedzictwem Stolicy Apostolskiej, tworząc trwały pomost między Polską a Wiecznym Miastem.

.Pozostając na Półwyspie Apenińskim, polecamy Państwu także tekst Włosi rozkochani w Chopinie autorstwa Silvii BRUNI, muzykolog, tłumaczki i pedagog z Zakładu Badań nad Muzyką od XIX do XXI wieku na Uniwersytecie Jagiellońskim, która ukazuje fascynującą i długotrwałą relację Włochów z muzyką Fryderyka Chopina. Autorka opisuje, jak Chopin od XIX wieku jest nie tylko ceniony jako wybitny kompozytor, ale także głęboko obecny we włoskiej tradycji muzycznej i estetyce, inspirując artystów, pianistów oraz kompozytorów. Przez pryzmat postaci takich jak Maurizio Pollini, Giacomo Orefice czy Ignacy Jan Paderewski tekst ukazuje, jak włoska chopinistyka łączyła humanistyczną wrażliwość z popularyzacją piękna muzyki Chopina, tworząc wyjątkową i bogatą historię recepcji jego dzieł na Półwyspie Apenińskim.

.Najnowsze wydanie „Wszystko co Najważniejsze” zamyka tekst Edwarda LUCASA, który analizuje konsekwencje dążenia Europy do większej samowystarczalności w dziedzinie bezpieczeństwa. Autor pokazuje, że uniezależnienie się Europy od USA w kwestiach obronnych może oznaczać dla Ameryki utratę wpływów, miejsc pracy oraz dochodów podatkowych. Jednocześnie podkreśla historyczne napięcia i wzajemne oczekiwania między Europą a Stanami Zjednoczonymi, zwłaszcza w kontekście NATO oraz zmieniającej się sytuacji geopolitycznej po zimnej wojnie i rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Lucas wskazuje na przełomowe momenty, jak porozumienie w Saint-Malo i obecne próby budowy europejskiej autonomii strategicznej, które mogą radykalnie zmienić układ transatlantycki. Tekst jest ważnym głosem w dyskusji o przyszłości bezpieczeństwa w Europie i relacjach ze Stanami Zjednoczonymi.

Zapraszamy do lektury! Najnowsze wydanie „Wszystko Co Najważniejsze” dostępne w EMPIKach w całym kraju, w Księgarni Polskiej w Paryżu (123, Bd Saint-Germain), a także wysyłkowo oraz w formie e-prasy, także wydania archiwalne i bieżące oraz prenumerata, w SKLEPIE IDEI: www.SklepIdei.pl/wcn.