24 pory roku Japonii

Wraz z zakończeniem kwitnienia wiśni, kiedy półki japońskich sklepów uginają się od przyborów piknikowych, talerzy, sztućców i pudełek ozdobionych różowymi kwiatami, Japonia wkracza w tsuyu – porę deszczową. Wtedy wszędzie pojawia się motyw hortensji a restauracje zaczynają serwować potrawy, które można zjeść wyłącznie na przełomie maja i czerwca. To tylko jeden z wielu pomniejszych etapów japońskiego roku. Tradycyjny japoński kalendarz dzieli czas na 24 sezony. Każdy z nich ma trzy okresy opisujące najważniejsze zjawiska w przyrodzie i pogodzie.

.Pomimo tego że ponad 92% Japończyków mieszka w miastach, przyroda nadal ma ogromny wpływ na ich życie. Japonia rozciąga się od 20°25′ do 45°33′ szerokości geograficznej północnej, co powoduje duże różnice klimatyczne. Co roku zmaga się ze skutkami monsunów, tajfunów, lawin błotnych i mroźnych śnieżyc na północnych wyspach Hokkaido.

W Japonii mówi się o czterech porach roku, które wyglądają inaczej, w zależności od regionu. Wiosna wiąże się z kwitnieniem wiśni i charakteryzuje się stosunkowo przyjemną pogodą, co przyciąga wielu turystów. Bezpośrednio przed japońskim wilgotnym i gorącym latem ma miejsce pora deszczowa, która trwa ok. miesiąca. To właśnie dlatego język japoński wyróżnia ponad 50 słów na różne opady deszczu. Wrzesień jest w wielu regionach Japonii najgorętszym okresem w roku. Jesień wiąże się obserwacją spadających czerwonych liści. Poza Hokkaido zimy są w Japonii raczej łagodne.  

Każda z tych poszczególnych pór roku wiąże się z wieloma sezonowymi zwyczajami, kwiatami, owocami, potrawami, festiwalami oraz świętami. Dlatego tradycyjny japoński kalendarz uwzględnia aż 24 pory roku, zaczynając od Risshun – „początku wiosny” w lutym, po Daikan – „większe zimno”. Taki sposób podziału pór roku można znaleźć też w innych krajach Azji Wschodniej. Zostały przepisane przez japońskich astronomów w XVII wieku, tak, by dokładnie oddawać bieg czasu w klimacie Japonii.

24 pory roku dzielą się na trzy kō, z których każda trwa około 5 dni. Wiele z nichwiąże się ze zwiastunami zmian pogodowych. Czas pomiędzy 14 a 18 lutego nazywa się 魚上氷, co można przetłumaczyć na „ryby wychodzące spod lodu”. Inne dyktują rytm życia związany z uprawą ryżu, wskazując okresy na jego sadzenie i zbiór.

Wiele z pór roku jest także oznaczone poprzez kwitnienie różnych kwiatów. Najważniejsze z nich to brzoskwinie, wiśnie, peonie, krokosze, irysy, lotosy, chryzantemy, kamelie oraz mlecze. Wiele z nich ma duże znaczenie kulturowe. Z tradycyjnego kalendarza możemy się także dowiedzieć, że w Japonii od połowy listopada „znikają tęcze” (虹蔵不見 Niji kakurete miezu). Powracają w połowie kwietnia (虹始見 Niji hajimete arawaru).

.Duża część 24 części tradycyjnego kalendarza znajduje odzwierciedlenie w podziale roku współczesnych Japończyków. Wielu z nich poza wiosną, latem, jesienią i zimą, wskaże także sezon kwitnienia wiśni i chryzantem, porę deszczową tsuyu, obon – letnie święto zmarłych, okres tajfunów, monsunów, czerwonych jesiennych liści i czas końca roku. Co piąty Japończyk cierpiący na alergię na pyłki cedru przypomni też o sezonie na katar sienny.

Agnieszka Pawnik