Kim jest polski aktywista?
Klub Młodych Autorów
Według raportu Stowarzyszenia Studenci dla Rzeczypospolitej 78 proc. polskiej młodzieży w wieku 15–29 lat deklaruje zaangażowanie społeczne.
.Młodzi Polacy pytani o motywację najczęściej wskazują dobro ogółu i chęć pomocy. Zazwyczaj angażują się w działania związane z edukacją, pracą organizacji pozarządowych, samorządów uczniowskich i studenckich.
Czy to wpływ Unii Europejskiej? Niekoniecznie. To więcej niż unijna średnia. Jak wynika ze wskazań Eurobarometru z 2022 roku, 58 proc. młodych Europejczyków było zaangażowanych w wolontariat, organizacje młodzieżowe czy inicjatywy obywatelskie.
Zgodnie z danymi z 2022 roku 35 proc. młodych Niemców w wieku 14–29 lat angażuje się w działalność wolontariacką. We Francji w 2021 roku 40 proc. młodych osób w wieku 15–25 lat było członkami lub aktywnie uczestniczyło w organizacjach młodzieżowych związanych ze sportem, kulturą czy troską o klimat. Wielka Brytania mogła pochwalić się odsetkiem 45 proc. osób zaangażowanych w kampanie społeczne, protesty i działania dobroczynne.
Chociaż w całej Europie możemy zaobserwować trendy zainteresowania klimatem, prawami człowieka i demokracją, na przykład dzięki młodzieżowym strajkom klimatycznym czy aktywności w mediach społecznościowych, to samo można powiedzieć w drugą stronę. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny alarmuje, że jedną z największych barier dalszego zaangażowania w społeczeństwo obywatelskie są „rosnące wpływy skrajnych ideologii wśród młodych ludzi”. Pomimo ogromnych pieniędzy i rozbudowanych programów Unii Europejskiej wspierających edukację obywatelską i aktywność młodzieży statystyki nadal nie rysują się kolorowo.
Kim zatem jest polski typowy aktywista? Co go interesuje najbardziej? Skąd takie wysokie statystyki zaangażowania?
Młoda, optymistyczna dziewczyna
.Autorzy raportu Aktywizm młodych wskazują, że statystyczny polski aktywista jest kobietą (63,6 proc. badanych), która mieszka w mieście powyżej 250 tys. mieszkańców (27,1 proc.) lub w Warszawie (23,5 proc.) i ma 18 –26 lat (71,3 proc.). Pytana o samoocenę wymienia swoje pozytywne cechy – „jestem fajna, jestem optymistką” (aż 44,7 proc.).
Statystyczna polska aktywistka interesuje się aktywizacją młodzieży i studentów, systemem edukacji, ekologią i prawami zwierząt, dyskursem publicznym i medialnym, a także polityką. Swoją przyszłość wiąże jednak z ekologią i prawami zwierząt.
Częściej niż jej koledzy zwraca uwagę na problemy nierówności społecznych, praw mniejszości narodowych i etnicznych oraz nierówności ekonomicznych. Zgadza się jednak z kolegami w jednym – jednoznacznie negatywnej ocenie polskiego systemu edukacji. Martwi ją brak zainteresowania problemami młodych ludzi ze strony lokalnych władz (70 proc.) oraz władz państwowych (80 proc.).
Polska aktywistka bardzo silnie przeżyła pandemię COVID-19. Dla 53,5 proc. badanych sposób funkcjonowania w szkole i w pracy zmienił się w tym czasie całkowicie, a dla 30 proc. – trochę. 68 proc. osób związanych z organizacjami pozarządowymi deklaruje całkowitą lub częściową zmianę swojego życia w tym czasie, a 75 proc. – także w sferze niezrzeszonej działalności społecznej.
Co ciekawe, młoda aktywistka nie wspomina pandemii zupełnie źle. Wiele z nich docenia czas na kontakt z ludźmi, ułatwienie działalności i kontaktu online, zalety pracy zdalnej. Blizny jednak pozostały – 30 proc. badanych uważa, że po pandemii ich relacje nie wróciły do poprzedniego stanu.
Problemy typowej aktywistki z dużego miasta różnią się od tych, z jakimi mierzą się jej koleżanki. Wsie, małe i średnie miasta walczą z brakiem nakładów finansowych (deklaruje tak kolejno 71,9 proc., 73,1 proc. i aż 86,3 proc. badanych). Sama najczęściej narzeka na apatię i brak wiedzy.
Jakie problemy dostrzega w Europie? Konsumpcjonizm (35,3 proc.), podziały polityczne (34,9 proc.) i nierówności społeczne (29,2 proc.). Aż 98,9 proc. badanych kobiet i 87,8 proc. mężczyzn wskazuje problem nierówności. W skali świata najważniejszymi wyzwaniami pozostają bieda (83,4 proc.) oraz konsumpcjonizm (81,8 proc.).
Ci, którzy rezygnują
.Autorzy raportu Stowarzyszenia Studenci dla Rzeczypospolitej, chcąc dojść do wniosków i rekomendacji, by zachęcić większą liczbę młodych ludzi do aktywności, zadało swojej grupie badawczej pytanie: „Dlaczego zrezygnowałeś/aś z takich działań?”.
55 proc. badanych odpowiedziało, że brakuje im czasu. 22 proc. krytycznie oceniło aktywność społeczną. Co ciekawe, tylko 17 proc. badanych nie było w żaden sposób zainteresowanych angażowaniem się, a zaledwie 4 proc. wskazało jako przeszkodę brak wynagrodzenia. Pojawiały się także głosy takie jak „nie wiem, od czego zacząć” oraz „w moim otoczeniu brakuje takich grup”.
Na pytanie, co sprawiłoby, żeby mogli zacząć działać społecznie, największa liczba badanych wskazała zwiększenie ilości czasu wolnego, zarówno od pracy, jak i od nauki. Ogólnopolskie badanie Rzecznika Praw Dziecka z 2022 roku wykazało, że trochę więcej niż co czwarty uczeń szkół ponadpodstawowych nie miał wolnego czasu lub miał go rzadko w ciągu tygodnia. Prawie połowa polskich uczniów uczęszcza na dodatkowe zajęcia pozalekcyjne.
Typowa aktywistka z dużego miasta skupia się na problemach czasu teraźniejszego, co autorzy raportu Aktywizm młodych uważają za niepokojące. Takie „krótkodystansowe siłaczki” mogą się szybko wypalić albo po prostu skończyć zadania, które teraz mają przed sobą, i nie angażować się później.
