Ile lat ma Łódź? Historia dłuższa niż wyobrażenia

Łódź buduje przyszłość pamiętając o przeszłości. Mówiąc o historii Łodzi, nie można ograniczać się tylko do fabrykantów. Trzeba pamiętać, że człowiek po raz pierwszy pojawił się nad Łódką i Nerem prawie 11 000 lat temu – pisze Dominik Kacper PŁAZA

Panuje mit, że historia Łodzi rozpoczęła się na początku XIX w. i naznaczyli ją Izrael Poznański i Karol Scheibler. Tak, to w 1821 r. zdecydowano o budowie Nowego Miasta i wytyczono m.in. plac Wolności, przy którym zaczyna się ulica Piotrkowska i dzisiaj znajduje się m.in. Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne.

W 1830 r. w Łodzi mieszkało niecałe 4000 ludzi, po kolejnym ćwierćwieczu już 10 razy więcej. Łodzian przybywało tak dynamicznie, że ok. 1915 r. było już pół miliona obywateli miasta. Historia Łodzi ma jednak znacznie więcej niż 200 lat, choć to z tego okresu pochodzi najwięcej zabytków. Ledwie rok temu przy skrzyżowaniu ulic Ogrodowej i Zachodniej odkryto fundamenty domów sukienników z lat 20. XIX w., kilka lat wcześniej na terenie dawnego folwarku Karola Scheiblera odkryto fundamenty fabryki Krystiana Wendischa z 1826 r., a jeszcze wcześniej w tym samym miejscu odkryto szczątki słynnego Młyna Wójtowskiego z przełomu XV i XVI w.

Pierwsza wzmianka o wsi Lodza pochodzi z czasów panowania króla Władysława Łokietka. Jest jednak wiele dowodów, że tereny te były zamieszkiwane znacznie wcześniej.

O pobycie na osiedlu Retkinia ludności nazywanej przez archeologów kulturą przeworską świadczy niesamowite odkrycie dokonane w czasie prac ziemnych w 1935 r. Rozkopano wtedy grób tzw. „Księżniczki z Retkini” datowany na III w. n.e. Znaleziono w nim bardzo bogate wyposażenie — naczynia ceramiczne, ozdoby ze złota, srebra, żelaza i bursztynu. Tak bogaty pochówek świadczy, że ludność mieszkająca na tym obszarze była zamożna i dobrze skomunikowana ze światem, a mąż lub ojciec „księżniczki z ulicy Retkińskiej” był lokalnym władcą.

W początkach epoki żelaza, kiedy nad jeziorem na Pałukach funkcjonował gród w Biskupinie, teren południowej części dzisiejszej Łodzi zamieszkiwały społeczności tzw. kultury łużyckiej. Świadczy o tym odkrycie z Rudy Pabianickiej, gdzie znaleziono duże cmentarzysko tej społeczności. W tym czasie panował obrządek ciałopalny i zmarłych chowano w urnach, które następnie zakopywano w ziemi.

Osadnictwo w tej okolicy było już wcześniej. Badania archeologiczne pozwoliły odkryć także pozostałości osiedla ze środkowego neolitu datowanego na ok. 3300 r. p.n.e., kiedy nad Nerem mieszkała społeczność określana przez archeologów kulturą pucharów lejkowatych. Nazwa pochodzi od formy naczynia z gliny z lejkowato uformowaną krawędzią.

Jeszcze starsze i ciekawsze dowody osadnictwa na terenie dzisiejszej Łodzi znaleziono przy torfowisku na granicy Łodzi i Aleksandrowa Łódzkiego. Były to zabytki krzemienne, które wytworzono nawet 11 000 lat temu. Krzemienne pozostałości znajdowano tam już latach 30. ub. wieku, przeprowadzone w latach 90. duże badania wykopaliskowe, doprowadziły do odkrycia śladów osadnictwa łowców z mezolitu (środkowa epoka kamienia, około 7500 – 5500 lat p.n.e., oraz ze schyłkowego paleolitu (starsza epoka kamienia), datowane na ok. 9000 – 8000 lat p.n.e. Wyniki badań środowiska naturalnego w torfowisku Rąbień pokazały, że jezioro przy wydmie w Aleksandrowie Łódzkim bardzo długo było głębokim zbiornikiem wodnym. Dodając do tego przepływające niedaleko Bzurę, Ner i kilkanaście innych mniejszych rzek na obszarze Łodzi, można stwierdzić, że tereny obecnej Łodzi były bardzo atrakcyjne zarówno dla łowców i zbieraczy z paleolitu i mezolitu, jak i rolników z neolitu oraz z epok metali.

.Mówiąc o historii Łodzi, nie można ograniczać się tylko do fabrykantów. Trzeba pamiętać, że człowiek po raz pierwszy pojawił się nad Łódką i Nerem prawie 11 000 lat temu.

Dominik Kacper Płaza