Piękno Bratysławy. Cud Europy Środkowej

Pressburg, Pozsony, Bratislava. Miasto, w którym na każdym kroku stajemy się świadkami historii i od wieków budowanej kultury. Dzisiaj to prężnie rozwijająca się europejska stolica, przyciągająca wyjątkowym charakterem i autentycznością, coraz częściej odwiedzana przez turystów z całej Europy. Miejsca, które warto odwiedzić w Bratysławie, przedstawia Julia MISTEWICZ

1. Obiekty kultury wokół placu Hviezdoslava

.Wiele obiektów kultury skupionych jest wokół reprezentacyjnego placu Hviezdoslava. Na samym placu znajduje się m.in. kultowe kino studyjne Mladosť – najstarsze na Słowacji, powstałe ponad sto lat temu. Obecnie odbywają się tam festiwale filmowe i projekcje ambitnych produkcji, głównie europejskich.

Centralne miejsce placu zajmuje eklektyczny historyczny budynek Słowackiego TeatruNarodowego. Ulica Mostová, przy której uwagę turystów zwraca przepiękny neobarokowy budynekFilharmonii Słowackiej, łączy plac Hviezdoslava z placem Ľudovíta Štúra, gdzie znajduje sięSłowacka Galeria Narodowa, organizująca wystawy współczesnych słowackich artystów.

2. Stará Tržnica

.W zabytkowej hali targowej z 1910 r. znajduje się miejsce spotkań, wydarzeń kulturalnych i gastronomicznych. Swoją pierwotną funkcję Stará Tržnica spełnia głównie w soboty, kiedy odbywa się tam targ, na którym znaleźć można lokalne słowackie produkty. W każdą sobotę można też spróbować potraw przyrządzonych przez reprezentantów jednego z żyjących w Bratysławie narodów, przede wszystkim Ukraińców i Węgrów.

Oprócz targu lokalnej żywności odbywają się tam również targi staroci i starych książek. Częste są koncerty różnych gatunków muzyki, wystawy czy przedstawienia teatralne. W hali targowej działają galeria sztuki, mała fabryka wody sodowej czy winiarnie proponujące lokalne wina. Najbardziej jednak Stará Tržnica ożywa wieczorem.

3. Modrý kostolík

.Trudno przeoczyć kościół św. Elżbiety. To bardzo charakterystyczna, zaprojektowana przez węgierskiego architekta Ödöna Lechnera, secesyjna budowla, wyróżniająca się kształtem i kolorem, przez który nazywana jest „niebieskim kościółkiem”. We wnętrzu wykorzystano majoliki z manufaktury Zsolnaya w Peczu. U wejść do świątyni obecne są liczne motywy orientalne, a nad głównym wejściem znajduje się mozaika przedstawiająca patronkę świątyni, św. Elżbietę, Węgierkę urodzoną w bratysławskim zamku. 

4. Petržalka

.Największe blokowisko Europy Środkowej. Gdyby nie stanowiła dzielnicy Bratysławy, ale osobne miasto, byłaby trzecim największym miastem na Słowacji (po pozostałej części Bratysławy i Koszycach). Zanim została włączona w obręb Bratysławy, była największą wsią Czechosłowacji. Przez swoje przygraniczne położenie Petržalka to świadek historii. W czasie II wojny światowej włączona do III Rzeszy, a w czasie komunizmu była miejscem, przez które wielu próbowało przedostać się na drugą stronę żelaznej kurtyny.

Obecnie Petržalka znana jest z „panelaków”, bloków wybudowanych w latach siedemdziesiątych. To wielkie, kolorowe blokowisko robi ogromne wrażenie, szczególnie ze wzgórza zamkowego. 

Petržalka na początku XX wieku była najmodniejszym miejscem wśród mieszkańców Bratysławy na spędzanie dni wolnych, o czym do dzisiaj przypominają liczne kawiarnie położone na brzegu Dunaju, skąd można podziwiać widok na stare miasto.

5. Podzamcze

.Uliczki biegnące wokół zamku w Bratysławie to jedne z najbardziej urokliwych miejsc w mieście. Najładniejsze zakątki podzamcza to kręte uliczki odchodzące od ulicy Mikulášskiej, a także krótka ulica Žižková, ze starą, niską zabudową, gdzie znajduje się m.in. wart zobaczenia oddział Muzeum Narodowego poświęcony kulturze mniejszości węgierskiej na Słowacji. 

Podzamcze przez wieki było wielokulturową osadą, zamieszkaną głównie przez rzemieślników i rybaków. Jednak jej główna część, Vydrica, wraz ze znajdującą się tam synagogą i zabytkowymi budynkami, została w czasie komunizmu zrównana z ziemią na potrzeby budowy mostu i trasy szybkiego ruchu, przez co trwale został zmieniony charakter centrum miasta. Obie części starego miasta, przedzielone drogą, zarówno ta z katedrą św. Marcina, jak i wzgórze zamkowe są warte zwiedzenia. Przecinająca je droga jest przykładem urbanistycznych zbrodni, z którymi również młodzi mieszkańcy Bratysławy nie mogą się pogodzić – mimo coraz to nowych planów przywrócenia życia utraconej Vydricy.

6. Gerulata

.Wystarczy spojrzeć na samą zabudowę Bratysławy, aby poznać jej historię. Piękne zabytkowe kamienice przypominają o tym, że była jednym z ważniejszych miast Austro-Węgier. Ślady przeszłości sięgają jednak jeszcze dalej: do starożytności. Pozostałości po rzymskim systemie umocnień można znaleźć w dzielnicy Rusovce Gerulata. Archeolodzy odkryli na tym terenie pozostałości antycznej architektury, takie jak ruiny rzymskiego forum, studnię czy kamienie ołtarzowe.

Odwiedzając Rusovce, warto zobaczyć również piękny XIX-wieczny pałac, który choć niedostępny dla zwiedzających wewnątrz, zachwyca swym romantyzującym, windsorskim stylem, imitującym angielski gotyk.

7. Galeria Danubiana

.Malowniczo położone, otoczone Dunajem muzeum sztuki nowoczesnej Danubiana Meulensteen Art Museum proponuje wystawy największych artystów słowackich, a także europejskich i światowych (Jozef Jankovič, Karel Appel, Joan Miró, Magdalena Abakanowicz). Na tej wyspie sztuki, położonej przy granicy trzech państw: Słowacji, Węgier i Austrii, podziwiać można również nowoczesne rzeźby znajdujące się wokół galerii, otoczone piękną przyrodą.

Wystawy czasowe najczęściej poświęcone są artystom słowackim. Słowacja jest jednym z tych europejskich krajów, które najbardziej promują rodzimą sztukę nowoczesną i obiecujących artystów. Sztuka słowacka przełomu XX i XXI wieku zdobywa uznanie na całym świecie i stanowi obecnie najbardziej eksponowany element kultury słowackiej, odzwierciedlający również chęć zmiany wizerunku kultury słowackiej, kojarzącej się głównie z folklorem (choć wielu współczesnych słowackich artystów świetnie łączy w swojej sztuce także elementy ludowe).

8. Najpiękniejsze widoki Bratysławy

.Najpopularniejszym miejscem, z którego rozpościera się panorama Bratysławy i z którego jak na dłoni widać stare miasto, jest tzw. UFO, wieńczące pylon mostu SNP. Znajdują się tam wieża widokowa oraz restauracja na wysokości 84 metrów.

Na pewno warto zobaczyć Bratysławę także z innych miejsc położonych nad Dunajem, na przykład z Petržalki czy Starego Mostu. Most ten jest najlepszym miejscem do podziwiania miasta po zachodzie słońca, a sam zachód słońca z tej perspektywy jest imponujący, z widokiem na Dunaj i oświetlonymi sylwetkami zabytkowych budynków na brzegu oraz górującym nad nimi zamkiem. W lecie w niektóre dni na Starym Moście odbywają się wieczorem koncerty jazzowe.

Ogromną zaletą Bratysławy jest liczba miejsc, w których można odpocząć od zgiełku, np. niezagospodarowany gdzieniegdzie brzeg Dunaju czy wzgórza otaczające miasto. Najlepiej podziwiać panoramę stolicy z ponad czterystametrowej wieży telewizyjnej.

Przy każdym pobycie w Bratysławie warto wejść na zamek (tym bardziej że odbywają się tam ciekawe wystawy czasowe), żeby porównać szybko zmieniającą się panoramę słowackiej stolicy.

9. Devín

.Ruiny średniowiecznego zamku Devín położone są na potężnej skale, u ujścia rzeki Morawy do Dunaju. Devín jest miejscem szczególnym dla Słowaków, ponieważ tereny te uznawane są za początek osadnictwa słowiańskiego na terenach ówczesnych Górnych Węgier. Podczas prac archeologicznych odnaleziono tam m.in. świątynię z okresu wczesnego chrześcijaństwa.

Devín warto odwiedzić ze względu na przepiękne otoczenie, w którym komponują się ruiny zamku w dwukolorowym dorzeczu Morawy i Dunaju, z widokiem na austriackie wzgórze Braunsberg.

Po drugiej stronie rzeki przechodzimy do Austrii. W czasach komunizmu tą drogą próbowano przedostać się na Zachód. Tych, którzy tę próbę odzyskania wolności przypłacili życiem, upamiętnia Brama Wolności na brzegu słowackiej granicy.

Niedaleko znajduje się pomnik Serce Europy, odsłonięty w dwudziestą rocznicę aksamitnej rewolucji. Serce stworzone jest z drutów, które przez dziesięciolecia oddzielały mieszkańców Bratysławy od wolnego świata.

10. Kapitulská

.Spokojna, brukowana uliczka Kapitulská należy do najbardziej klimatycznych miejsc tak urokliwego starego miasta w Bratysławie. Niska, zabytkowa i niekiedy podniszczona zabudowa mieści m.in. siedzibę Konferencji Episkopatu Słowacji oraz Cyrylo-Metodiański Wydział Teologii Rzymskokatolickiej Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie. Kapitulská łączy katedrę św. Marcina (z wartym zobaczenia neogotyckim wnętrzem) z pięknym XIV-wiecznym gotyckim kościołem klarysek.

Julia Mistewicz