kampania wrześniowa

Wstyd to przyznać, ale jestem przekonany, że prezydent Stanów Zjednoczonych nie był zainteresowany tym, co Karski miał mu do przekazania. Ten brak reakcji zapowiadał to, co się stało po wojnie. Alianci uznali, że konieczność pokonania Niemców jest ważniejsza niż niepodległość Polski. Milczenie, które zapadło w Londynie i Waszyngtonie nad raportami O’Malleya i Karskiego, przesądziło o losie Polski na ponad cztery powojenne dekady.

Niemcy bombardowali Warszawę każdego dnia.

Samoloty latały wahadłowo między dwoma warszawskimi lotniskami, biorąc kolejne bomby i zrzucając je na zabudowania. Wykonywały w ciągu jednego dnia nawet 132 przeloty. Gdyby Armia Czerwona chciała, mogłaby je bardzo szybko unieszkodliwić, bo tych sztukasów było raptem sześć! Potem zresztą jeden z nich został zestrzelony przez powstańców. A wojska byłego sojusznika Hitlera stały za rzeką i patrzyły na śmierć miasta.

1 września 1939 roku Wojsko Polskie stanęło do walki z Wehrmachtem, mając realne szanse na zwycięstwo. Kalkulacje szans opierały się na doświadczeniach z poprzednich wojen; na pomocy sojuszników; na olbrzymiej przestrzeni, którą musieli pokonać Niemcy; na warunkach pogodowych; na obliczeniach zdolności przewozowej sieci kolejowej. Szanse te zostały pogrzebane 17 września przez najazd Armii Czerwonej sprzymierzonej z Wehrmachtem. Warto jednak zastanowić się, jak dalej potoczyłaby się wojna, gdyby Sowieci nie stanęli po niemieckiej stronie 17 września. 

Stalin przyglądał się brytyjsko-francuskiej reakcji na niemiecką inwazję na Polskę. Nie twierdzę, że bardziej zdecydowana brytyjska lub francuska odpowiedź na działania Niemców specjalnie zmieniłaby jego myślenie. Ostatecznie byłby szczęśliwy, gdyby wybuchła wojna aliantów z Niemcami – lecz brak jakiejkolwiek zdecydowanej alianckiej reakcji utwierdził go w przekonaniu, że nie ma się czego obawiać przed inwazją na Polskę w porozumieniu ze swoim nowym niemieckim sojusznikiem.

Polska przetrwała – przetrwała także dzięki swojej wierności wartościom, które pozwalały jej stawiać opór także sowietyzacji. Poczucie, że zachowaliśmy się, jak należy, było źródłem naszej siły – siły, która ostatecznie obaliła mur berliński.

Niechęć brytyjskich i francuskich przywódców do konfrontacji z Hitlerem wynikała z przyjęcia całkowicie błędnego założenia, że nazistowski dyktator, podobnie jak oni, z pewnością zrobi wszystko, aby uniknąć straszliwej powtórki z lat 1914–1918.

Postać Witolda Pileckiego stała się symbolem. Polacy w jego losach widzą prawdziwą historię swojej ojczyzny, ujętą w jednym życiorysie.

Pierre Mendès France był po wojnie premierem Francji w latach 1954–1955 i mentorem kariery politycznej François Mitteranda. To dzięki otrzymanym od Polaków dokumentom Pierre Mendès France przedostał się z Francji Vichy do Londynu.

Agresja niemiecka na Polskę, zapoczątkowująca II wojnę światową, dokonała się właśnie pod hasłem obalenia ostatnich niezłamanych jeszcze przez Berlin warunków traktatu wersalskiego.