"Przyszłość umysłu. Siedemnaście filmów"

Niespodziewane moce umysłu i jego ewolucja w przyszłości są wciąż powracającym tematem dla scenarzystów i reżyserów filmów fantasy i science fiction. Analizując je, widzimy jak arcydzieła gatunku ujawniają wiele lęków i nadziei człowieka, gdy przystępuje on do eksplorowania „sanktuarium umysłu”. Czymś dobrym w skupianiu się na umyśle jest to, że filmowcy muszą zmusić… swoje własne umysły do wyobrażenia sobie najbardziej kuszących historii. Nawet jeśli ich praca to remake. Co więc czyni ich dzieła tak wciąż dla nas kuszącymi? Oto przegląd najważniejszych filmów o pracy mózgu i… przyszłości.

.Technologia nie zawsze jest odpowiedzią, a źli naukowcy nie zawsze muszą wkładać części hardware’owe do głowy czy też budować cały elektroniczny umysł. Ludzkie umysły (w ich naturalnym stanie) mogą być także wzmocnione jedynie przez wirtualną stymulację, dzięki której mogą otrzymywać, analizować i przekazywać informację na wyższych poziomach. Taki jest przypadek umysłu wrzuconego do gier komputerowych w „Kosiarzu umysłów” z 1992 r. [LINK] i jego drugiej części z 1996 r. [LINK].

Silny narkotyk (egzotyczny lub chemiczny) również może być początkiem odblokowania nieznanych stron umysłu i spowodować niezwykłe jego przyspieszenie. W 1980 roku powstały „Odmienne stany świadomości” z Williamem Hurtem [LINK], przedstawiające badacza obserwującego dziwne zmiany na sobie samym. Jego odurzony i „zwiększony” mózg poprowadził go poza rzeczywistość… aż do granicy utraty panowania nad sobą. W „Dziwnych dniach” (1995) Kathryn Bigelow narkotyki oddziałujące na neurony są powodem przemytu i zbrodni [LINK]. Ostatnio „Jestem Bogiem” (2011) z Bradleyem Cooperem w roli głównej ukazało całkowitego nieudacznika przemienionego w złotego chłopca Wall Street dzięki lekom i stymulacji umysłu [LINK]. Brzmi znajomo? Ostatni hit Luca Bessona również pokazuje ludzki umysł ulepszony do 100% możliwości (my używamy go zaledwie w 10%) dzięki bardzo silnemu narkotykowi, który kieruje bohaterkę „Lucy” (2014) na ostateczny poziom mutacji. Zresztą, w tym wypadku zobaczmy zwiastun tego filmu razem:

.Umysł jest ulepszany ponad ludzkie granice, ale możliwe jest również przeniesienie go z jednego ciała do innego: w „Burzy mózgów” z 1983 roku w reżyserii Douglasa Trumbulla pracuje nad tym zespół naukowców [LINK]. Możliwe są wszystkie rodzaje przeniesienia — między klonami, jak w „6-tym dniu” (2000) [LINK], lub ludźmi, jak w „Cyfrowym szpiegu” (2002) i „Anomalii” (2014) [LINK]. Co więcej, przeniesienie umysłu może wystąpić między ludźmi i kosmicznymi awatarami („Avatar”, 2009, reż. James Cameron), przy użyciu specjalnych skrzynek ze złączkami umysłów [LINK].

W bardziej poetyckim podejściu umysł może przełączać się z jednego snu na inny, jak i do snów innych osób, tak jak w „Ucieczce w sen” z 1984 r., w reżyserii Josepha Rubena, z Dennisem Quaidem [LINK]. Bazująca na brutalniejszej historii (przesłuchiwania seryjnego zabójcy) bardzo estetyczna „Cela” (2002) [LINK] wprowadza do kompleksowej i mistrzowskiej „Incepcji” (2010) Christophera Nolana. Filmy te podejmują temat w jego labiryntowym apogeum. Przesłanie jest jasne: zawsze istnieje niebezpieczeństwo w próbie posiadania pełnej kontroli nad umysłem.

Pokonując śmierć

.Przenoszenie umysłu podkreśla również instynktowną potrzebę przeżycia człowieka ponad granice śmierci fizycznej. Można zastosować rozmaite rozwiązania. W „Monstrosity” z 1963 roku naukowcy wykorzystują rozszczepienie jądra atomu, aby przenieść umysł z ciała starszej kobiety do ciała młodszej…

Inne rozwiązanie: wgrać umysł z konającego ciała do maszyn przechowujących, jak widzimy w „Przemianie” (2007) [LINK] czy ostatnio w „Transcendencji” z Johnnym Deppem (2014) [LINK]. Czy to tylko science fiction i szaleństwo? Kiedy w 2011 roku umarł Steve Jobs, niektórzy fani sugerowali, że może… Apple zapisało umysł wielkiego szefa…

Pozostawmy więc w sobie pytanie: gdyby umysł Steve’a Jobsa był produktem — zapłaciłbyś, żeby móc go użyć?

Laurent Dupin
Tekst przygotowany na paryskie wydarzenie – spotkanie ekspertów świata nowych mediów: LeWeb [LINK]