Nasz Wrocław. Dziesięć miejsc, które trzeba zobaczyć
Wrocław jest miastem wyjątkowym i wyjątkowo pięknym, co do tego nie ma wątpliwości. Dlatego latem, przy ładnej pogodzie warto je zwiedzać, przemieszczając się pieszo od jednego z proponowanych przez nas miejsc do kolejnego. Taki spacer sam w sobie jest atrakcją, zwłaszcza że część trasy można przejść nadodrzańskimi bulwarami. Są równie piękne jak te w Paryżu nad Sekwaną, a może nawet ładniejsze, bo całkiem niedawno odnowione. Trwa we Wrocławiu modernizacja nabrzeży Odry oraz otaczających ją bulwarów.Otwarto bulwar Xawerego Dunikowskiego oraz Marii i Lecha Kaczyńskich, co pozwala przejść od mostu Grunwaldzkiego aż do Piaskowego bez konieczności przeprawy przez most Pokoju. Przystanie dla kajaków i statków, kaskadowe nabrzeża i wyjątkowo atrakcyjnie zaaranżowana przestrzeń, z wkomponowaną architekturą zieleni to szczególnie atrakcyjne miejsce wypoczynku i rekreacji w samym centrum miasta z bajecznymi wręcz widokami na najstarszą część Wrocławia, Ostrów Tumski. Stąd zaczniemy naszą wędrówkę.
1. Ostrów Tumski
.Ostrów Tumski, nazywany wrocławskim Watykanem, to wspaniały zespół architektury sakralnej na skalę europejską. Najstarszym, zachowanym budynkiem, jest kościół św. Idziego, którego powstanie datuje się na początek XIII w., ale perłą tej zabytkowej dzielnicy jest gotycka katedra św. Jana Chrzciciela. Prezbiterium, wzniesione w połowie XII wieku, otoczone jest kaplicami pochodzącymi z okresu gotyku. Są tam także cztery kaplice barokowe, w tym Kaplica Najświętszego Sakramentu, jedna z pierwszych barokowych kaplic na Śląsku, zaś kaplica św. Elżbiety, również barokowa, uchodzi za najwspanialszą w Polsce. Katedra jest udostępniona dla zwiedzających wraz z wieżą widokową, która do czasu powstania gmachu Sky Tower, była najwyższym punktem widokowym w mieście.
Na Ostrowie Tumskim swoją siedzibę ma najstarsza, zachowująca ciągłość historyczną placówka muzealna we Wrocławiu – Muzeum Archidiecezjalne. W jego zbiorach znajduje się słynna Księga Henrykowska z pierwszym zapisanym w języku polskim zdaniem. Tu jest także Pałac Arcybiskupi, czyli siedziba metropolitów wrocławskich.
.Ostrów Tumski to miejsce z magicznym klimatem, sprawiającym wrażenie, jakby zatrzymał się czas, co najmniej sto lat temu. Uliczni muzykanci wygrywający melodie na skrzypcach, fletach i akordeonach, artyści malarze, którzy utrwalają na płótnie zabytkowe budowle, i wreszcie, wraz zapadającym zmrokiem, latarnicy ubrani w czarne peleryny z logo Wrocławia, zapalający gazowe latarnie, którymi do dziś oświetlany jest Ostrów Tumski, to elementy baśniowego wręcz klimatu. A gdy smukłe wieże katedry i kolegiaty Świętego Krzyża, a także pozostałe budowle rozświetlą halogenowe lampy, podświetlając je tak, jakby świeciły własnym światłem, wydaje się, że otacza świat fantastyki.
2. Ogród Botaniczny i Muzeum Przyrodnicze
.Z Ostrowa Tumskiego, a ściślej z najstarszej jego uliczki o nazwie Kanonia , można bezpośrednio przejść do Ogrodu Botanicznego i przylegającego doń Muzeum Przyrodniczego. Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego, nazywany oazą piękna i spokoju w sercu wielkiego miasta, to „żywe muzeum”, a zarazem ośrodek naukowy i dydaktyczny. Jest drugim, po krakowskim, najstarszym tego typu ogrodem w Polsce. Założony w 1811 roku ogród obejmuje obecnie 7,4 ha, w tym 0,33 ha pod szkłem. Znajduje się tu około 7,5 tysiąca gatunków roślin szklarniowych i gruntowych., a licząc różne ich odmiany liczba ta sięga 11,5 tys. Ogród Botaniczny, wpisany na listę zabytków województwa dolnośląskiego, jest ulubionym miejscem wypoczynku wrocławian.
Po przeciwległej do wejścia od ul. Kanonii stronie Ogrodu Botanicznego znajduje się Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu Wrocławskiego założone w 1814 roku przez niemieckiego zoologa prof. Johanna Ludwiga Christiana Gravenhorsta. Powstało z połączenia trzech placówek muzealnych, botanicznej, zoologicznej i zielnika. Czynne są tam cztery wystawy tworzące największą ekspozycję przyrodniczą w Polsce: świat zwierząt, świat roślin, układ kostny kręgowców oraz owady i człowiek.
.Z Ogrodu Botanicznego najlepiej kroki skierować na Most Tumski, zwany Mostem Zakochanych, ze względu na zawieszane tam całymi girlandami „kłódki miłości” wychodzimy nadodrzańskim bulwarem Piotra Włostowica wprost na Most Piaskowy i ul. Grodzką. Zwraca tu uwagę pięknie odrestaurowany gmach dawnego gimnazjum katolickiego, w którym mieści się obecnie Ossolineum.
3. Ossolineum
.To miejsce wyjątkowe, w którym czuje się oddech dziejów. Ossolińskie zbiory, pieczołowicie gromadzone, liczą obecnie ok. 1,7 mln jednostek, pośród których znajdują się druki zwarte, czasopisma, rękopisy, dokumenty, stare druki, rysunki, ryciny, obrazy, ekslibrisy, medale, monety, pieczęcie, mapy i plany, plakaty, broszury, afisze, zbiory mikroformowe. Co roku Ossolineum, o czym pisał we Wszystko Co Najważniejsze jego dyrektor [LINK], przygotowuje kilka dużych wystaw, wykorzystując swoje cenne zbiory. Nawet przypadkowe odwiedziny mogą być okazją do obejrzenia wystawy, która zapadnie w pamięć. Tego miejsca nie sposób pominąć.
.Idąc ul. Grodzką dochodzimy do Bramy Cesarskiej i przechodzimy na plac Uniwersytecki, na którym zwraca uwagę posąg Szermierza z otaczającą go fontanną, dzieło Hugona Lederera z 1904 roku. Wejście do gmachu głównego uniwersytetu zdobi portyk z alegorycznymi rzeźbami przedstawiającymi Cztery Cnoty Kardynalne, a sam gmach to 160-metrowa barokowa fasada, najdłuższa w naszej części Europy. Gmach uzyskał nową elewację tuż przed jubileuszem 300-lecia Uniwersytetu Wrocławskiego.
4. Aula Leopoldyńska, Oratorium Marianum, Wieża Matematyczna
.Znajdujące się na parterze gmachu Oratorium Marianum należy, obok Auli Leopoldyńskiej, do najbardziej reprezentacyjnych wnętrz Uniwersytetu Wrocławskiego. Kompozycja sali, łącząca elementy architektury i dekoracji, świadczy o związkach z twórczością Christophorusa Tauscha, projektanta Auli Leopoldyńskiej, usytuowanej na pierwszym piętrze.
Aula Leopoldyńska, najpiękniejsza barokowa sala w Europie, otrzymała swoją nazwę w 1702 roku na część cesarza Leopolda I, fundatora uniwersytetu. Aula z wydzielonym podium, audytorium i wspartą na filarach emporą muzyczną, sprawia wrażenie wnętrza barokowego kościoła. Autorem rzeźb figuralnych był pochodzący z Moraw wrocławski artysta Franz Joseph Mangoldt, a elementy sztukatorskie wykonał włoski mistrz Ignazio Provisore.
.Do Wieży Matematycznej, której pomieszczenia stanowią przestrzeń wystaw czasowych Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego, prowadzą Schody Cesarskie.
Wieża to dawne Obserwatorium Astronomiczne, założone w 1791 roku przez byłego jezuitę Longinusa Antona Lorenza Jungnitza, przyrodnika, fizyka i astronoma, profesora wrocławskiej Leopoldiny. Atrakcyjnym pod względem turystycznym elementem Wieży Matematycznej jest taras widokowy, którego kamienną balustradę zdobią cztery rzeźby dłuta niemieckiego barokowego rzeźbiarza Franza Mangoldta, symbolizujące dyscypliny akademickie. Szczyt wieży zdobi złoty model sfery niebieskiej.
5. Rynek – Muzeum „Pana Tadeusza”
.Serce miasta, czyli wrocławski Rynek, tętni życiem do późnych godzin nocnych. Z niemal 3,8 ha powierzchni jest tylko nieznacznie mniejszy od największego w Europie Rynku krakowskiego. W okresie świątecznym organizowane są tu kiermasze, a latem są też miejsca do leżakowania. Przestrzeń spacerową, w której zakończono niedawno montaż „szpilkostrady”, czyli chodnika wyłożonego gładką kostką, często uatrakcyjniają okolicznościowe wystawy plenerowe. Centralnym punktem Rynku jest rozbudowywany od końca XIII wieku przez trzy stulecia Ratusz z Salą Wielką, Rycerską i Wójtowską. Należy do najwybitniejszych i największych ratuszy europejskich. Organizowane są tu wystawy, jak choćby niedawna ekspozycja „7 cudów Wrocławia i Dolnego Śląska”.
Warto się zatrzymać przy ustawionej przed wschodnią elewacją kopii ą pręgierza, wzniesionego w tym miejscu w 1492 roku, przy którym do końca XVIII wieku wykonywano kary cielesne. W południowej pierzei zwraca uwagę wykonany z brązu pomnik Aleksandra Fredry, dzieło Leonarda Marconiego z 1879 roku, który do końca wojny stał we Lwowie, a do Wrocławia został przywieziony w 1956 roku, gdzie zastąpił stojący w tym miejscu pomnik króla Prus Fryderyka Wilhelma III. Rynek otaczają starannie odrestaurowane zabytkowe kamienice. W jednej z nich, o nazwie Pod Złotym Słońcem, mieszczącej w zachodniej części Rynku, otworzyło niedawno swoje podwoje Muzeum „Pana Tadeusza” [LINK]. Uwagę zwiedzających zwraca usytuowana visa vis muzeum charakterystyczna szklana fontanna według projektu prof. Alojzego Gryta, która stanęła w tym miejscu w 2000 roku. Miała być zamontowana tylko na dwa lata, ale stoi do dziś i wrocławianie ją polubili.
.Z Rynku najkrótsza droga do Panoramy Racławickiej prowadzi ulicą Wita Stwosza, przez pl. Dominikański i Park Słowackiego, gdzie jest m.in. miejsce pamięci ofiar zbrodni katyńskiej. Vis a vis pomnika zwraca uwagę spowity bluszczem gmach Muzeum Narodowego. Jego częścią jest Panorama Racławicka.
6. Panorama Racławicka
.Rotunda to miejsce ekspozycji monumentalnego malowidła autorstwa Jana Styki i Wojciecha Kossaka „Bitwa pod Racławicami”, które powstało w 100-lecie Insurekcji Kościuszkowskiej we Lwowie. W 1946 roku, wraz z częścią zbiorów Ossolineum, trafiło do Wrocławia, ale na oglądanie dzieła wrocławianie musieli czekać prawie 40 lat, a starania o jego udostępnienie nabrały rangi symbolu walki o przemiany demokratyczne. Powstały w tej sprawie trzy społeczne komitety, ale dopiero ostatni z nich, utworzony po sierpniu 1980 roku z prof. Alfredem Jahnem na czele, doprowadził do konserwacji i ekspozycji obrazu. Rotunda projektu Ewy i Marka Dziekańskich, w stanie surowym gotowa od 1967 roku, została nowocześnie wyposażona na otwarcie w czerwcu 1985 roku. Prezentacja dzieła stała się jednym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych w latach osiemdziesiątych i wciąż jest ogromną atrakcją Wrocławia. Rokrocznie Panoramę Racławicką odwiedza około 300 tys. osób. Panorama Racławicka to dla zwiedzających Wrocław pozycja obowiązkowa.
.Po zwiedzeniu Panoramy Racławickiej warto wrócić na Bulwar Xawerego Dunikowskiego i idąc przejściem pod Mostem Pokoju dojść do Bulwaru Marii I Lecha Kaczyńskich. Stamtąd przez Most Grunwaldzki (zbudowany w latach 1908–1910 most wiszący) przejść Wybrzeżem Wyspiańskiego, mijając widoczny z lewej strony okazały gmach główny Politechniki Wrocławskiej, zaś z prawej nadodrzański bulwar z trasami spacerowymi, terenami rekreacyjnymi, pomostami i plażą, dojść do Mostu Zwierzynieckiego, który łączy centrum miasta z osiedlami Dąbie, Sępolno, Biskupin i Bartoszowice, zwanymi popularnie Wielką Wyspą. Tu rozpościera się rozległy Park Szczytnicki, największy i najstarszy w mieście, w pobliżu którego znajdują się jedne z najważniejszych atrakcji turystycznych Wrocławia.
7. Hala Stulecia – Centrum Poznawcze
.Charakterystycznym miejscem we Wrocławiu, położonym na skraju Parku Szczytnickiego, jest Hala Stulecia, wyjątkowy obiekt architektoniczny o światowym znaczeniu, wpisana w 2006 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jej budowa i nazwa były związane z organizacją Wystawy Stulecia w 1913 roku dla uczczenia setnej rocznicy wydania odezwy Fryderyka Wilhelma II, wzywającej do walki z Napoleonem. W 2006 roku przywróconą jej dawną, historyczną nazwę. Dziś jest miejscem, gdzie organizowane są wielkie imprezy masowe: koncerty, igrzyska sportowe, wystawy, targi, kongresy. Mieści się tu Centrum Poznawcze, które przedstawia zwiedzającym historię hali, genezę jej powstania i przemian na przestrzeni lat. Dotykowe ekrany i mapy, interaktywna podłoga, makiety budowli, ponad 600 zdjęć i różnorodnych wizualizacji, interaktywne gry i zabawy nie tylko dla dzieci, to wszystko prezentowane jest w atrakcyjnie zaaranżowanych wnętrzach.
.Niezwykłym obiektem, udostępnionym dla zwiedzających, jest Panorama Plastyczna Dawnego Lwowa, oddająca wygląd miasta pod koniec XVIII wieku. Przestrzeń wokół Hali Stulecia wykorzystywana jest na organizację imprez targowych. W tej części zwraca uwagę stalowa iglica, jeden z najbardziej charakterystycznych obiektów architektonicznych Wrocławia, wzniesiona w 1948 roku z okazji Wystawy Ziem Odzyskanych. Konstrukcja mierzy 96 metrów (pierwotnie 106 metrów).
8. Pergola i fontanna multimedialna
.W kompleksie Hali Stulecia znajduje się oddane do użytku w 2011 roku nowoczesne Centrum Kongresowe z salą widokową na dachu, z której rozciąga się malowniczy widok na zabytkową pergolę, Park Szczytnicki oraz największą w Polsce i jedną największych w Europie fontannę multimedialną. Pergola w kształcie połowy elipsy, wybudowana była na początku XX wieku wokół sztucznego stawu. To tam w 2009 roku została zamontowana fontanna, która zajmuje powierzchnię blisko 1 ha. Kilkaset dysz wyrzuca wodę nawet na 40 metrów. Na powstałym ekranie wodnym wyświetlane są wizualizacje zsynchronizowane z muzyką. Oprócz pokazów trwających od 3,5 do 20 minut prezentowanych o pełnych godzinach, odbywają się też pokazy specjalne.
.Teren wokół fontanny przystosowany jest do rekreacji, a także wykorzystywany jest na potrzeby wystaw, imprez targowych i koncertów. Zimą zamiast fontanny montowana jest specjalna instalacja, która podświetlona synchronizuje się z muzyką, tworząc tzw. fontannę zimową.
9. Ogród Japoński
.Jedną z atrakcji Parku Szczytnickiego jest wydzielony i ogrodzony Ogród Japoński, zaprojektowany w 1913 roku przez hr. Fritza von Hochberga przy udziale japońskiego ogrodnika Mankichi Arai, a otwarty podczas słynnej Wystawy Stulecia. Wiele detali, świadczących o japońskim charakterze ogrodu, było wówczas wypożyczonych tylko na czas wystawy. W 1996 roku rozpoczęto prace rewaloryzacyjne przy udziale specjalistów japońskich, dbając o to, aby z jednej strony nawiązać do założeń z roku 1913, a z drugiej wprowadzić nowe elementy nadające mu charakter zgodny z zasadami japońskiej sztuki ogrodowej. Do ogrodu prowadzi ozdobna brama główna i szeroka aleja kierująca zwiedzających do zwieńczonego ozdobnym dachem mostu. Na środku stawu posadowiona jest wyspa, a na brzegu ozdobne kamienne latarnie. Dodatkową atrakcją jest pawilon typu Sukija otoczony roślinnością przypominającą przydomowe japońskie ogródki.
.Z Parku Szczytnickiego, przechodząc przez wiadukt nad torami tramwajowymi, docieramy do miejsca, które codziennie odwiedzają liczne rzesze wrocławian i turystów z całej Polski.
10. ZOO i Afrykarium
Wrocławskie ZOO, otwarte w 1865 roku, jest najstarszym i najbogatszym w gatunki zwierząt ogrodem zoologicznym w Polsce. Na malowniczym, atrakcyjnie zaaranżowanym terenie, na powierzchni 33 ha mieszka około 10,5 tys. zwierząt. Można tu obserwować zwierzęta ze wszystkich kontynentów i środowisk, jest np. Pawilon Madagaskaru, Sahary, Europy.
.Stale rozbudowywane i uatrakcyjniane wybiegi dla zwierząt, nowe pawilony i pomysły ekspozycyjne sprawiają, że warto tu co jakiś czas wracać. Od października 2014 roku przybyła dodatkowa atrakcja – Afrykarium, czyli olbrzymi pawilon z kilkoma basenami, w których widać mieszkańców wód różnych części Afryki, m.in. jeziora Tanganika, Morza Czerwonego, Kanału Mozambickiego. Można podziwiać m.in. rafę koralową i ryby rafy koralowej, lądowe żółwie pustynne, płaszczki, około 50 różnych gatunków ryb, rekiny młoty, rekiny lamparcie, hipopotamy nilowe. W zewnętrznych basenach widać pingwiny, tońce oraz kotiki południowoafrykańskie. Od niedawna zwiedzający mogą oglądać Odrarium, czyli główny szlak, wiodący od źródeł Odry w Górach Odrzańskich, w Czechach, poprzez zbiorniki imitujące rzekę główną z Odrą środkową, starorzecze Odry i aż do jej ujścia, do Zalewu Szczecińskiego. W ZOO przygotowano wiele atrakcji specjalnie dla dzieci.
.Powyższych dziesięć propozycji nie wyczerpuje rzecz jasna wszystkich atrakcji Wrocławia, jest jednak zestawem miejsc niezwykłych i charakterystycznych dla tego wyjątkowego miasta.
Małgorzata Wanke-Jakubowska
Maria Wanke-Jerie