Jerzy Nowosielski w warszawskiej Zachęcie

Wystawa przygotowana z okazji setnej rocznicy urodzin Jerzego Nowosielskiego prezentuje cztery wątki z jego twórczości: pejzaż, ciało, abstrakcję i ikonę. „Sztuka Nowosielskiego jest niezwykle koherentna pod względem wyrazu” – powiedział dyrektor Zachęty Narodowej Galerii Sztuki dr Janusz Janowski.

Sztuka Jerzego Nowosielskiego

.Wystawę prezentującą dzieła Nowosielskiego uzupełniają cytaty z jego wypowiedzi na temat znaczenia sztuki oraz celów jego twórczości. W rozmowie dyrektor Zachęty zwrócił uwagę, że szczególne znaczenie dla opisu twórczości mają słowa Nowosielskiego: „Sztuka boi się miernoty”. Podkreślił, że choć każdy artysta jest przekonany o wyjątkowości swojej twórczości, to jednak niewielu potrafi „stworzyć sztukę, która jest tak pełna odrębności, rzeczywistej prawdy”. „Kiedy patrzymy na obrazy Nowosielskiego i jego wypowiedzi o sztuce, to dostrzegamy, że ta odrębność jest dla niego bardzo ważna” – zauważył.

Dyrektor Zachęty Narodowej Galerii Sztuki podkreślił, że mimo, iż wystawa prezentuje dzieła Nowosielskiego obejmujące różną tematykę, to jednak łączy je wspólna wrażliwość Nowosielskiego. „Kiedy widzimy akt, to widzimy w nim także ślady ikon, które tworzył. Kiedy widzimy obrazy religijne to odnajdujemy formy, które prezentował w sztuce świeckiej. Sztuka Nowosielskiego jest niezwykle koherentna pod względem wyrazu, formalnie i duchowo. Wydaje się, że to jedna z najtrudniejszych cech dla każdego artysty. Nie zawsze możemy odnaleźć w dziełach głębię osobowego doświadczenia, a to przecież jedyny element, który broni sztukę przed upływem czasu” – powiedział dr Janusz Janowski.

Dyrektor Zachęty podkreślił, że szczególne miejsce na ekspozycji zajmują ikony, z których Nowosielski jest szczególnie znany. „Nowosielski wprowadzał formę ikon do obrazów świeckich i rozbudował świat ikon. W tym sensie jest na wskroś oryginalny i niepowtarzalny. Nikt przed nim i po nim nie tworzył obrazów opisujących w ten sposób codzienność” – powiedział dyrektor Janowski.

Prezentowane w Zachęcie prace pochodzą z wielu kolekcji i zbiorów muzealnych, między innymi prace kolekcji Wojciecha Fibaka, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego w Szczecinie, Muzeum Narodowego w Warszawie, STARAK Collection, Zachęty i ZASP.

Jerzy Nowosielski – patron roku 2023

.„Cztery typy obrazowania zestawione ze sobą stanowią niejako definicję twórczości Nowosielskiego. W każdym z motywów można dostrzec fascynację geometrią, w której zamyka się opisywanie doznań duchowych i doświadczeń jak najbardziej realnych, oraz mistyczną, pełną symboli wizję rzeczywistości. Patrząc na te obrazy, widz otrzymuje rzadką dzisiaj możliwość doświadczenia świata, w którym rzeczywistość jest emanacją absolutu” – podkreślają autorzy wystawy. Ekspozycję można oglądać do 4 lutego 2024 r.

Jerzy Nowosielski (1923-2011) – malarz, rysownik, scenograf, jeden z najwybitniejszych polskich artystów współczesnych, znany jest przede wszystkim jako autor prac religijnych – malowideł ściennych, ikonostasów, polichromii – m.in. w cerkwiach w Białymstoku, Jeleniej Górze, w Kościele Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Krakowie, kościele Św. Krzyża w Warszawie. Artysta malował też portrety, pejzaże, martwe natury, obrazy abstrakcyjne. Jego prace znajdują się w polskich muzeach, ale także w kolekcjach prywatnych w Kanadzie, USA, Niemczech. Jerzy Nowosielski, syn Łemka i spolonizowanej Austriaczki, przez całe życie pielęgnował w sobie przynależność do wielu kultur. Najbardziej czuł się związany z kulturą polską, ale, jak mawiał Tadeusz Różewicz: „Nowosielski miał jedno oko polskie, drugie – ukraińskie, w którym niekiedy widać było zły błysk”.

W lipcu 2022 r. Sejm ustanowił 2023 Rokiem Jerzego Nowosielskiego. „W swojej twórczości o charakterze świeckim czerpał z osiągnięć sztuki awangardowej i tradycji malarstwa bizantyńskiego. Często sięgał po formę abstrakcji geometrycznej, malował akty kobiece i pejzaże. Jego sztuka do dziś jest uznawana za zjawisko unikatowe, łączące w sobie strefę sacrum i profanum” – głosi uchwała. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, „przekonany o ogromnym znaczeniu dorobku malarza, oddając mu hołd”, ustanawia rok 2023 Rokiem Jerzego Nowosielskiego.

Kultura Najważniejsza

.„Kultura Najważniejsza” to newsletter, w którym podpowiadamy, co warto obejrzeć, co przeczytać, czego posłuchać, ale i czego – posmakować. Odrywając się od codzienności, chcemy przypomnieć o fascynującym świecie kultury i sztuki, na który warto znaleźć czas.

Co innego niż kultura i sztuka może wyrwać nas z codzienności? Co innego pozwoli choć na chwilę uwolnić się od nieustającego biegu i skupić na czymś, co skierowane jest tylko do nas? Chcemy razem, wspólnie z Państwem, wybierać, to co najważniejsze w kulturze. W każdy czwartek, punktualnie o godzinie 21.00 znajdą Państwo w swojej skrzynce e-mailowej zbiór propozycji kulturalnych, które warto uwzględnić podczas planowania weekendu.

Piszemy o najgłośniejszych premierach, przypominamy o klasyce, do której warto wrócić.

Niekiedy proponujemy takie pozycje, które z pewnością Państwo widzieli, ale które naszym zadaniem warto przeanalizować i poznać ponownie.

Zachęcamy do zapisania się do specjalnego, darmowego newslettera „Kultura Najważniejsza”, który pozwoli Państwu zaplanować kulturalny weekend [LINK DO ZAPISÓW].

PAP/Michał Szukała/WszystkocoNajważniejsze/AB