Nagrody Ministra Kultury 2024. Lista laureatów

Wręczono Doroczne Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznawane zasłużonym postaciom świata kultury. W gronie dwunastu laureatów znalazły się m.in. aktorka i reżyserka Irena Jun, tłumaczka Małgorzata Łukasiewicz oraz architekt Aleksandra Wasilkowska.

Doroczne Nagrody Ministra Kultury 2024

.Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest przyznawana od 1997 roku zasłużonym postaciom świata kultury w uznaniu całokształtu ich dorobku zawodowego lub za wybitne osiągnięcia w danym roku w reprezentowanej przez nich dziedzinie. Wyróżnienie pozwala podkreślić najważniejsze nurty i zjawiska pojawiające się w polskiej kulturze poprzez uhonorowanie osób, które je tworzą i reprezentują. Na nagrodę składają się: dyplom, statuetka oraz nagroda finansowa.

Podczas gali w środę w krakowskim studiu TVP3 minister kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska wyróżniła twórców, animatorów i ludzi kultury, którzy przyczyniają się do rozwoju, upowszechniania oraz ochrony kultury i dziedzictwa narodowego.

„Dzisiejsze wręczenie nagród niech będzie wyrazem uznania i najgłębszego szacunku dla tych, którzy swoją pasją, talentem i oddaniem kształtują naszą wspólną przestrzeń. (…) To dla nas też okazja do tego, by na chwilę się zatrzymać i pomyśleć, jak wielkie znaczenie ma kultura w naszym codziennym życiu. To jest fundament naszej tożsamości i źródło inspiracji, ale przede wszystkim to jest komunikacja” – wskazała podczas uroczystości Hanna Wróblewska.

Minister podkreśliła, że kultura łączy pokolenia, pozwala odnaleźć wspólny język w coraz bardziej złożonym świecie. „Niech ten wieczór będzie hołdem dla przeszłości, świadectwem teraźniejszości, ale też inspiracją i drogowskazem na przyszłość” – mówiła Hanna Wróblewska.

Nagrody zostały przyznane za całokształt twórczości oraz w takich kategoriach, jak animacja kultury, teatr, ochrona dziedzictwa kulturowego, film, taniec, kultura ludowa, muzyka, literatura, architektura i przestrzeń.

Lista laureatów

.Za całokształt twórczości nagrodę otrzymała aktorka teatralna i filmowa oraz reżyserka Irena Jun. Artystka występowała w teatrach na terenie całej Polski, a do jej największych osiągnięć należą trzy Beckettowskie monologi: „Nie ja”, „Kroki” i „Kołysanka” z 1985 roku. Od 1972 r. jest związana z Teatrem Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza. Występowała też w Teatrze Telewizji i Teatrze Polskiego Radia.

Podczas środowej gali aktorka została doceniona przez publiczność owacjami na stojąco. „Myślę, że czuję się służącą poezji i chciałabym, żeby tak było. Tak mi się wydaje, że rozumiem ją niekiedy dobrze, może lepiej, i że mogę się tym dzielić. I myślę, że mogę sprawiać, że poezja przeze mnie, moją działalność, będzie lepiej rozumiana, bardziej chciana i bardziej obecna nam w życiu jako towarzyszka czegoś tajemniczego, metafizycznego” – mówiła.

W kategorii teatr wyróżniono Teatr 21, zespół, którego aktorami są głównie osoby z zespołem Downa i w spektrum autyzmu. Oprócz działalności artystycznej Teatr 21 zajmuje się edukacją, pedagogiką teatru, działalnością wydawniczą oraz organizuje konferencje i wykłady. Obecnie tworzy projekt Centrum Sztuki Włączającej – pierwszej społecznej instytucji kultury w Warszawie w całości poświęconą twórczości artystów z niepełnosprawnościami, której głównym zadaniem jest włączanie różnorodnych grup społecznych w pole sztuki, kultury i nauki. Dziękując za wyróżnienie, przedstawicielki teatru podkreśliły, że nagrodą dzielą się ze wszystkimi artystami z niepełnosprawnościami, którzy przez lata tworzyli, walcząc o równy dostęp do publicznego obiegu sztuki.

Malarka, autorka filmów wideo i fotograf Agnieszka Brzeżańska została uhonorowana w kategorii sztuki wizualne. Laureatka tworzy multimedialne wystawy, łączące rysunek, fotografię, wideo i muzykę. Indywidualne wystawy artystki odbywały się m.in. w Rzymie, Berlinie, Londynie i Bazylei, a jej prace znajdują się w kolekcji Saatchi Gallery w Londynie.

W kategorii kultura ludowa minister doceniła pisarza, etnografa i kuratora wystaw poświęconych kulturze ludowej Karpat Antoniego Kroha, którego działalność przyczyniła się do zachowania i promocji unikalnych tradycji regionu. Wśród jego najważniejszych prac jest książka „Sklep potrzeb kulturalnych”, łącząca głęboką wiedzę z przystępnym językiem oraz przybliżająca złożoność i piękno kultury ludowej szerokiemu gronu odbiorców. „Miałem wspaniałe życie; robiłem to, co chciałem, to, co kochałem. Jeszcze od czasu do czasu dochodziły mnie słuchy, że to jest pożyteczne” – mówił ze sceny laureat.

Laureatem w kategorii film został scenarzysta, reżyser, producent i filmoznawca młodego pokolenia Korek Bojanowski, doceniony na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni za film „Utrata Równowagi”. Reżyser jest też laureatem przyznawanej przez Polski Instytut Sztuki Filmowej tegorocznej Nagrody im. Janusza „Kuby” Morgensterna „Perspektywa” za najlepszy debiut, a jego twórczość fabularna i dokumentalna została dostrzeżona na międzynarodowych festiwalach, budując pozycję polskiego kina na arenie światowej.

Tłumaczka literatury niemieckojęzycznej i eseistka Małgorzata Łukasiewicz odebrała nagrodę ministra w kategorii literatura. Docenione zostały jej tłumaczenia łączące plastyczną narrację z ukrytymi odniesieniami do dzieł autorów literatury światowej, takich jak Kafka czy Proust. Łukasiewicz pracowała nad dziełami takich autorów jak W.G. Sebald czy Thomas Mann. Jest najważniejszą w Polsce tłumaczką prac Roberta Walsera. Podczas gali laureatka dziękowała ministrze kultury, wydawcom i redaktorom, a także wszystkim, którzy lubią czytać książki „i w zaczytaniu cieszą się piękną sztuką przekładu”.

W kategorii architektura i przestrzeń wyróżniono Aleksandrę Wasilkowską. Wśród jej projektów są m.in. instalacje w przestrzeni publicznej, targowiska, toalety publiczne, aranżacje ogrodów i wnętrz, a także wystawy i eksperymenty o zasięgu społecznym. Laureatka odbierając statuetkę, podkreśliła, że jej misją jako architektki jest budowanie infrastruktury społecznej.

„To nie pałace, nie stadiony narodowe, nie monumentalne gmachy świadczą o tym, w jakiej kondycji jest nasze społeczeństwo i demokracja, tylko właśnie dostęp, jakość architektury codziennej, użytkowej i infrastruktury społecznej. Dlatego zajmuję się budowaniem mało prestiżowych budynków i przestrzeni, jak bazary, szalety publiczne, targowiska, szkoły i wszystko to, co w pewnym sensie stoi w cieniu prestiżu. Tym bardziej dziękuję za tę nagrodę” – podkreśliła Aleksandra Wasilkowska.

Za działania w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego nagroda została przyznana Stowarzyszeniu Twórców Ludowych, największemu w kraju – zrzeszającemu 1900 osób – związkowi twórców. Celem Stowarzyszenia jest twórcze kultywowanie tradycji we wszystkich dziedzinach i rodzajach plastyki, folkloru i literatury ludowej, a także popularyzacja najwartościowszych przejawów artystycznej twórczości ludowej.

Dyrygentka, pierwsza kobieta na stanowisku dyrektora muzycznego Opéra National de Lorraine i pierwsza dyrygentka gościnna Orquestra Simfónica de Barcelona – Marta Gardolińska – odebrała statuetkę w kategorii muzyka. Prowadzi równolegle działalność symfoniczną i operową. „To wielkie wyróżnienie, szczególnie dlatego, że nieczęsto bywam w naszym pięknym kraju, który jest dla mnie inspiracją. To polska kultura, oryginalność tego, co stworzyliśmy i tworzymy, jest dla mnie inspiracją, by nadal w tym zawodzie – który bywa piękny, ale na co dzień również bywa i trudny – iść dalej” – przyznała Marta Gardolińska.

Nagrodę w kategorii taniec otrzymało Centrum w Ruchu, które funkcjonuje w Warszawie jako miejsce pracy dla niezależnych choreografów, stymulując rozwój środowiska tańca i sztuk performatywnych. Odbywają się w nim próby do spektakli, warsztaty oraz laboratorium nowego tańca dla młodych twórców, a także otwarte pokazy „work-in-progress”, które są zaproszeniem do dialogu o tańcu. Prowadzone są też autorskie programy edukacyjne.

Zofia Bisiak została doceniona w kategorii animacja kultury. Laureatka jest autorką projektów związanych z edukacją artystyczną i animatorką amatorskiego ruchu artystycznego. Od 1983 roku koordynowała działalność Ośrodka Doskonalenia Animatorów Kultury w Łucznicy, który stał się wyjątkowym w skali kraju stałym miejscem spotkań dla animatorów plastyki. W Ośrodku rozwijała pracownie i programy edukacyjne: terapii przez sztukę, pedagogiki zabawy, kursy rękodzieła – ceramiki, batiku, witrażu, stolarki, wikliny, zabawki edukacyjnej i sitodruku.

Podczas gali przyznano też honorową nagrodę Mecenasa Kultury. Otrzymała ją Fundacja EFC, której misją jest wyrównywanie szans edukacyjnych dla młodych ludzi, a także wspieranie zaangażowania obywatelskiego, rozwoju osobistego i ambicji naukowych uczniów. „Dziękuję wam bardzo za to, że uczycie polską edukację, jak korzystać z narzędzi z pola kultury i sztuki” – zwróciła się do przedstawicieli fundacji Hanna Wróblewska.

„Kultura Najważniejsza”

.„Kultura Najważniejsza” to newsletter, w którym podpowiadamy, co warto obejrzeć, co przeczytać, czego posłuchać, ale i czego – posmakować. Odrywając się od codzienności, chcemy przypomnieć o fascynującym świecie kultury i sztuki, na który warto znaleźć czas.

Sztuka wyraża nasze estetyczne potrzeby. Prowokuje do myślenia, pobudza kreatywność, wyzwala emocje. Pozwala poczuć się wyjątkowo, a co najważniejsze, wzbogaca nas samych. Chcemy razem, wspólnie z Państwem, wybierać, to co najważniejsze w kulturze. W każdy czwartek, punktualnie o godzinie 21.00 znajdą Państwo w swojej skrzynce e-mailowej zbiór propozycji kulturalnych, które warto uwzględnić podczas planowania weekendu.

Przedstawiamy premiery kinowe, a także filmy dostępne na platformach streamingowych dla tych, którzy wolą rozkoszować się kulturą w domowym zaciszu. Przypominamy o klasykach, wracamy do pozycji, które zdobyły największe nagrody filmowe i wywarły wpływ na pokolenia oraz do których nawiązuje współczesna kinematografia – i nie tylko.

Nie zapominamy również o koncertach czy płytach. Muzyka pełni tu ważną rolę. Dzięki „Kulturze Najważniejszej” nie ominie Państwa absolutnie żadne wartościowe wydarzenie. 

.Zachęcamy do zapisania się do specjalnego, bezpłatnego newslettera „Kultura Najważniejsza”, który pozwoli Państwu zaplanować kulturalny weekend [LINK DO ZAPISÓW].

PAP/Julia Kalęba/WszystkoCoNajważniejsze/sn