130-lecie powstania polskiego ruchu ludowego. Historia prawdziwa
Władysław KOSINIAK-KAMYSZ
Polski ruch ludowy to jedna z najstarszych formacji politycznych. Istnieje już 130 lat. Jest jednym z trzech wielkich obozów politycznych – obok narodowego i socjalistycznego – które wywarły największy wpływ na losy narodu i państwa w XX wieku. Uczestniczył w walce o niepodległość Polski w okresie zaborów i w latach okupacji hitlerowskiej. Ikony tego ruchu – Wincenty Witos, Maciej Rataj, Stanisław Mikołajczyk i Władysław Reymont – wpisują się do panteonu najwybitniejszych i najbardziej zasłużonych Polaków – pisze Władysław KOSINIAK-KAMYSZ
.Chyba nikt w kraju nie zrobił tyle dla rozwoju demokracji, co ruch ludowy. To właśnie ludowcy podjęli się dzieła upodmiotowienia 2/3 ludności Polski, co w konsekwencji zaowocowało powstaniem nowożytnego narodu polskiego, obejmującego wszystkie stany na podobnych prawach. Ludowcy konsekwentnie walczyli o demokrację w okresie polski międzywojennej i w trudnych realiach komunizmu. Ukoronowaniem tych starań było powstanie Wielkiej Koalicji i pokojowe utworzenie pierwszego demokratycznego rządu Tadeusza Mazowieckiego. Prawowitym spadkobiercą polskiego ruchu ludowego jest Polskie Stronnictwo Ludowe. Nie jest tajemnicą, choć pewnie nie wszyscy to wiedzą, że PSL miało zasadniczy wpływ na wprowadzanie Polski do Unii Europejskiej i do NATO oraz na uchwalenie do dziś obowiązującej Konstytucji RP.
Zasady i wartości
.W czasie 130-letniej działalności polski ruch ludowy zawsze manifestował swój narodowy charakter, odwoływał się do tradycji niepodległościowych, demokratycznych i chrześcijańskich. W ruchu ludowym najwyższe wartości to człowiek i sprawiedliwość społeczna, a główne hasło programowe brzmiało: „Ziemia, władza i oświata dla ludu”. Trzy zasady sformułowane przez Wincentego Witosa są dla ludowców wciąż aktualne. To swoista instrukcja i mapa działania. Oto one: „Pierwsza i najważniejsza – to utrzymanie niepodległości państwa i jego potęgi. Druga – to staranie się o wprowadzenie w całej pełni w życie demokratycznego ustroju naszego państwa. Trzecia – to stała i trwała obrona praw obywatelskich i ludowych (przynależnych całemu społeczeństwu polskiemu) interesów”.
Narodziny
.Pierwsza partia ludowa – Stronnictwo Ludowe – powstała jeszcze pod zaborami, w Galicji, 28 lipca 1895 roku. Rolę inspiratorską w jego tworzeniu odegrała polska inteligencja. Wkrótce ugrupowania chłopskie zaczęły powstawać także na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim i pruskim. Na przestrzeni 130 lat swej historii ludowcy prowadzili działalność w ponad 50 różnych partiach politycznych. Ruch ludowy to jednak nie tylko partie polityczne, ale także znaczący ruch społeczny – wiele organizacji społecznych, gospodarczych, kulturalnych i oświatowych, które orientowały się politycznie na system wartości reprezentowany przez ludowców. Do organizacji tych należały: kółka rolnicze, spółdzielczość, straże ogniowe, organizacje pedagogiczne, chóry, amatorskie zespoły artystyczne i teatry ludowe, ruch młodowiejski, koła i związki młodzieży wiejskiej.
Warto przypominać, że polski ruch ludowy nie jest typową partią chłopską, jakich wiele powstało w Polsce, ale że wywodzi się z polskich ruchów demokratycznych, jakie narodziły się w okresie zaborów, z ich dążenia do demokratyzacji prawa wyborczego i włączenia do politycznej działalności jak najszerszych warstw społecznych, w tym chłopów. Program pierwszego stronnictwa ludowego pisali przedstawiciele polskiej inteligencji, która w większości była pochodzenia szlacheckiego. Celem działalności ludowców było zespolenie chłopów z całą 1000-letnią historią polskiej państwowości. O zrozumieniu tej historycznej łączności wymownie świadczy przybranie w późniejszych latach przez PSL przydomka „Piast”. Karol Lewakowski, pierwszy prezes Stronnictwa Ludowego, mieszczanin z pochodzenia, prawnik z zawodu, uważał, że chłopi są potrzebni Polsce, bo bez nich wolna ona nie będzie. Chciał, by chłopi walkę o poprawę swego bytu łączyli nierozerwalnie z walką o niepodległość ojczyzny.
W walce o Niepodległą
.Od początku I wojny światowej wszystkie stronnictwa chłopskie prowadziły ożywioną działalność na rzecz odzyskania niepodległości. Ludowcy, zarówno w Galicji, jak i w Kongresówce, włączali się do wszelkich inicjatyw politycznych, których celem miała być koordynacja działań i scalenie organizacji niepodległościowych.
Galicyjscy ludowcy, aby zamanifestować narodowy charakter Stronnictwa Ludowego i podkreślić znaczenie walki o niepodległość ojczyzny, 27 lutego 1903 r. na zjeździe w Rzeszowie dokonali zmiany nazwy swego ugrupowania ze Stronnictwa Ludowego na Polskie Stronnictwo Ludowe. W autonomicznej Galicji w zaborze austriackim kształtował się nurt narodowo-niepodległościowy. Ważną w nim rolę odegrali ludowcy, podejmując różnorodne działania na rzecz odzyskania narodowej wolności. Wśród nich pojawiły się także oddolne inicjatywy powołania formacji zbrojnych. Zaczęto tworzyć różne organizacje paramilitarne. Wśród nich były: Strzelec, Związek Strzelecki, Polskie Drużyny Strzeleckie, Polowe Drużyny „Sokole”, Drużyny Bartoszowe, Drużyny Towarzystwa im. Tadeusza Kościuszki oraz Drużyny Podhalańskie. Ich członkowie stanowili potem pierwsze kadry Legionów Polskich.
Młodzież wiejska i ludowcy włączali się do powstających formacji paramilitarnych nie tylko ze względów politycznych, ale także z wewnętrznego poczucia, że w razie wybuchu wojny będą mogli czynem zbrojnym służyć ojczyźnie. Aktywnie wspierali wszelkie przedsięwzięcia militarne zmierzające do odtworzenia polskich sił zbrojnych.
16 sierpnia 1914 r. obradujące w Krakowie Koło Polskie powołało Naczelny Komitet Narodowy z udziałem ludowców. Miał on być w założeniu najwyższą władzą polityczną, wojskową i skarbową Polaków z terenu Galicji. Naczelny Komitet Narodowy niezwłocznie rozpoczął organizowanie polskiej siły zbrojnej, która przyjęła nazwę Legiony Polskie. Równie aktywnie ludowcy angażowali się w tworzenie i rozwój Polskiej Organizacji Wojskowej powołanej z inicjatywy Józefa Piłsudskiego w sierpniu 1914 r. w Warszawie w celu walki z rosyjskim zaborcą. Na posiedzeniu Koła Polskiego w Wiedniu 16 maja 1917 r. poseł PSL „Piast” Włodzimierz Tetmajer zgłosił rezolucję, do której opracowania walnie przyczynił się Wincenty Witos. Oficjalnie uznano w niej dążenie do odzyskania niepodległości za jedyny cel narodu polskiego. Rezolucję tę przy wielkim aplauzie przyjęto 28 maja 1917 r. na posiedzeniu posłów Polskiego Koła Sejmowego, zorganizowanym w sali obrad rady miejskiej w krakowskim magistracie.
28 października 1918 r. w Krakowie podczas zjazdu posłów galicyjskich powstała Polska Komisja Likwidacyjna. Stanowiła tymczasowy organ władzy dla terenów zaboru austriackiego. Jej celem było zlikwidowanie państwowo-prawnych stosunków łączących Galicję z Austro-Węgrami – faktyczne przejęcie władzy z rąk Austriaków, a następnie przekazanie jej ogólnopolskiemu rządowi. W skład PKL wchodzili przedstawiciele wszystkich stronnictw, w tym też ludowcy z PSL „Piast” i PSL-Lewica. Na czele PKL stanął Wincenty Witos z „Piasta” jako przewodniczący.
W obronie państwa i praw obywatelskich
.Ruch ludowy i polscy chłopi walkę o podstawowe dobro ojczyzny – jej polityczną i państwową niepodległość – z wielkim poświęceniem i determinacją podejmowali wielokrotnie. Wkład działaczy i ugrupowań chłopskich w roku 1918 w odrodzenie Polski, odzyskanie niepodległości i tworzenie nowych struktur państwa był ogromny. Odparcie bolszewickiego najazdu w 1920 r. było ostatnim akordem walk o niepodległość. 15 sierpnia – data dramatycznej Bitwy Warszawskiej – została dla ludowców Świętem Czynu Chłopskiego, stała się też tradycyjnym państwowym świętem Wojska Polskiego, choć szybko zapomniano, że cud nad Wisłą był głównie dziełem właśnie polskich chłopów. To polscy chłopi i Rząd Obrony Narodowej kierowany przez premiera Wincentego Witosa przyczynili się do obrony państwowości odrodzonej Polski. Swoją Odezwą do włościan najlepiej potrafił skłonić do wyrzeczeń i ofiar chłopów, stanowiących wówczas rdzeń narodu i polskiej armii. Po zwycięstwie Wincenty Witos stał się symbolem czynu chłopskiego. Jego gabinet miał też znaczne osiągnięcia w przeprowadzeniu plebiscytu na Śląsku, uchwaleniu konstytucji w marcu 1921 roku (najbardziej demokratycznej w ówczesnej Europie) oraz doprowadzeniu do podpisania w Rydze 18 marca 1921 roku traktatu pokojowego z Rosją.
.W pierwszych sejmach II Rzeczypospolitej chłopi stanowili najliczniejszą grupę wśród posłów. Sejm ustawodawczy (1919–1922) uchwalił w 1921 r. najbardziej demokratyczną w ówczesnej Europie konstytucję, tzw. konstytucję marcową. Wincenty Witos trzykrotnie piastował urząd premiera, w latach 1920, 1923 i 1926. W pierwszych sześciu ekipach rządowych ludowcom powierzono 19 tek ministerialnych. W okresie sanacyjnej dyktatury Witos został osadzony we wrześniu 1930 roku, razem z innymi przywódcami antysanacyjnej opozycji, w twierdzy w Brześciu nad Bugiem, był następnie sądzony w tzw. procesie brzeskim przywódców Centrolewu. Został niesprawiedliwie skazany na karę 1,5 roku więzienia i musiał udać się na przymusową emigrację do Czechosłowacji. Dzięki działaniom PSL haniebny wyrok w procesie brzeskim, w którym skazano Wincentego Witosa i innych działaczy politycznych, został unieważniony przez Sąd Najwyższy w 2023 roku.
.Chlubą polskiego parlamentaryzmu był polityk ludowy marszałek sejmu w latach 1922–1928 Maciej Rataj. Dwukrotnie ratował on Polskę od wojny domowej, raz po tragicznej śmierci Gabriela Narutowicza, drugi raz po przewrocie majowym Józefa Piłsudskiego w 1926 r. W obu przypadkach pełnił obowiązki głowy państwa. Rataj jest też głównym twórcą konstytucji marcowej. Jako minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, powołany w skład Rady Obrony Państwa, zapisał się jako jeden z największych reformatorów polskiej szkoły. Na tym stanowisku odegrał wielką rolę w rozwoju szkolnictwa powszechnego. Był autorem projektu ustawy – która miała doniosłe znaczenie dla wsi – o zakładaniu i utrzymywaniu powszechnych szkół podstawowych. Opracował zasady dokształcania nauczycieli niewykwalifikowanych, powołując w tym celu Państwowy Instytut Pedagogiczny i Akademię Techniczną. Za kadencji ministra Rataja powstała Komisja Pedagogiczna, której zadaniem było przygotowanie podstaw rozwoju polskiej nauki o wychowaniu narodowym. Zwieńczeniem jego zasług dla kraju było współtworzenie zrębów Podziemnego Państwa Polskiego.
.Dla pokolenia ludowców, którzy współtworzyli Niepodległą w 1918 roku, osobą szczególną był Władysław Reymont. Pierwszy noblista Niepodległej, który wstąpił w szeregi Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” w 1925 roku. Dla chłopów zaś był tym, który upomniał się o ich honor, godność, prawo do życia w spokoju i dostatku. W tym roku przypada setna rocznica śmierci Władysława Reymonta (1867–1925).
W okresie międzywojennym ruch ludowy był głównym obrońcą polskiej demokracji oraz praw i wolności ludu. Powstałe w marcu 1931 r. w wyniku zjednoczenia stronnictw chłopskich Stronnictwo Ludowe było jednym z głównych reprezentantów interesów wsi. Było też najliczniejszą opozycyjną partią polityczną, która w sierpniu 1937 r. wystąpiła przeciwko łamaniu praw obywatelskich i demokratycznych przez rządy sanacji w wielkim strajku chłopskim.
Polski ruch ludowy w okresie okupacji
.W czasie II wojny światowej ruch ludowy był współtwórcą i jednym z głównych filarów Polskiego Państwa Podziemnego. Ludowcy zdobyli duże wpływy w rządzie emigracyjnym w Londynie i jego delegaturach w kraju. Po tragicznej śmierci gen. Władysława Sikorskiego funkcję premiera rządu polskiego pełnił Stanisław Mikołajczyk.
Na pierwszy plan w swej działalności konspiracyjny ruch ludowy wysuwał walkę z hitlerowskim najeźdźcą o wyzwolenie kraju. Temu celowi służyły różnokierunkowe działania zmierzające do umacniania ducha patriotycznego i pogłębiania świadomości narodowej oraz klasowej w masach chłopskich – kolportowanie informacji na temat sytuacji w kraju i za granicą, walka z korupcją i demoralizacją, sabotowanie zarządzeń okupanta, niesienie pomocy ofiarom prześladowań i walka zbrojna z siłami wroga.
W podziemiu ludowcy stworzyli silną partię konspiracyjną – Stronnictwo Ludowe „Roch” – oraz powołali w 1940 r. własną organizację zbrojną – Bataliony Chłopskie. 8 października 1940 r. Franciszek Kamiński został zaprzysiężony na komendanta głównego tej chłopskiej armii, nazwanej początkowo Chłopską Strażą (Chłostrą). Pod względem liczebności BCh były po Armii Krajowej drugą siłą zbrojną państwa podziemnego. To swoisty fenomen, niemający odpowiednika w okupowanej Europie. Zbrojna organizacja ludowców miała klasowy i demokratyczny charakter; była otwarta dla wszystkich, którzy chcieli walczyć z okupantem bez względu na wyznanie i pochodzenie społeczne. W czynnej walce z okupantem uczestniczyło 157 tysięcy żołnierzy BCh. 70 oddziałów partyzanckich, ok. 400 Oddziałów Specjalnych BCh, przeprowadziło kilka tysięcy akcji bojowych. W walce zginęło ponad 10 tysięcy działaczy ludowych i żołnierzy BCh. Była to ogromna danina krwi. Jeszcze w latach wojny i okupacji ludowcy podjęli dyskusję nad wypracowaniem założeń programowych ruchu ludowego i własnej wizji powojennej Polski.
Organizacjami konspiracyjnego ruchu ludowego na wsi były także istniejące od 1941 r. – Związek Pracy Ludowej „Orka” i Ludowy Związek Kobiet, liczący ok. 20 tys. osób. Z jego szeregów rekrutowały się sanitariuszki Zielonego Krzyża, niosące pomoc żołnierzom BCh oraz prześladowanym przez okupanta. Powstały w styczniu 1942 r. LZK był organizacją samodzielną, a zarazem nierozerwalną częścią podziemnego ruchu ludowego.
W pomocy najbardziej poszkodowanym – Żydom – powszechnie brali udział konspiracyjny ruch ludowy, działacze Stronnictwa Ludowego „Roch”, żołnierze Batalionów Chłopskich i działaczki Ludowego Związku Kobiet. Dzięki postawie i działaniom ludowców oraz pomocy, jakiej udzieliło Żydom środowisko wiejskie, ocalenie zawdzięcza kilkadziesiąt tysięcy osób.
W kraju zdecydowaną akcję pomocy Żydom prowadziły Delegatura Rządu na Kraj i działające przy niej Kierownictwo Walki Cywilnej, którym kierował od 1941 r. ludowiec Stefan Korboński. Ludowcy aktywnie uczestniczyli w pracach powołanej w 1942 r. przez ludowca – Delegata Rządu RP na Kraj, prof. Jana Piekałkiewicza – Radzie Pomocy Żydom („Żegota”), jedynej tego typu społecznej tajnej organizacji w okupowanej Europie.
Do rangi symbolu urosła bohaterska postawa związanych z ludowcami Józefa i Wiktorii Ulmów, mieszkańców wsi Markowa, którzy wraz z dziećmi zapłacili najwyższą daninę za ukrywanie Żydów. Wymownym przykładem wsparcia jest działalność członka PSL „Piast” Aleksandra Ładosia, który jako poseł RP w Bernie w Szwajcarii wraz ze swoimi współpracownikami organizował dla polskich Żydów paszporty krajów Ameryki Południowej.
W obronie suwerennego państwa i własnej podmiotowości
.Lata 1945–1947 to okres heroicznej walki Polskiego Stronnictwa Ludowego z komunistami o wolność i demokrację, okupionej krwią i cierpieniem. Koncepcje wypracowane przez ludowców w czasie wojny zostały zawarte w uchwalonym w styczniu 1946 r. programie Polskiego Stronnictwa Ludowego Stanisława Mikołajczyka. PSL, opierając się na ideologii agraryzmu, przyjęło koncepcję „trzeciej drogi”, mającą stanowić pośrednią formę ustrojową pomiędzy kapitalizmem i socjalizmem. Stronnictwo to było partią ogólnonarodową, liczącą ponad 1 milion członków oraz wielu sympatyków, cieszącą się 85-procentowym poparciem społeczeństwa. PSL w owym czasie było polską „Solidarnością” – narodową i patriotyczną – ugrupowaniem politycznym, które podjęło walkę o suwerenność państwa i wprowadzenie ustroju demokratycznego. Po sfałszowanym referendum w 1946 roku i wyborach w 1947 r. rozpoczęło się prześladowanie ludowców. W wyniku represji komunistycznych PSL Stanisława Mikołajczyka zostało rozbite i w 1947 r. zakończyło samodzielny byt polityczny i organizacyjny. Była to klęska polskiej demokracji i początek totalitaryzmu w Polsce, trwającego przez kolejne półwiecze.
Wielu ludowców, w tym Mikołajczyk, musiało opuścić Polskę. Ruch ludowy został sprowadzony do ograniczonej formy politycznej w postaci ZSL, któremu pomimo to, idąc na ustępstwa i kompromisy, udawało się skutecznie walczyć o sprawy ważne dla Polaków, a zwłaszcza rolnictwa i wsi.
Znaczącym osiągnięciem ludowców zrzeszonych w ZSL było zainicjowanie i przeprowadzenie społecznymi siłami wielkiej akcji elektryfikacji polskiej wsi, budowy setek szkół i domów kultury. Przy zarządach powiatowych ZSL działały biura porad prawnych. W dni targowe ustawiały się do nich kolejki interesantów. Z inicjatywy ludowców w 1972 r. zapadły decyzje o zniesieniu obowiązkowych dostaw, o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym rolników i zabezpieczeniu ich starości w postaci rent i emerytur. Chłopskim gospodarstwom zmiany te umożliwiły osiąganie większych dochodów i zwiększenie konkurencyjności wobec sektora spółdzielczego i państwowego w rolnictwie. Był to pozytywny okres dla polskiego rolnictwa indywidualnego.
Transformacja, pełna podmiotowość i zjednoczenie PSL
.Działacze ZSL wnieśli ogromny wkład w proces transformacji ustrojowej 1989 r. Marszałek sejmu i prezes ZSL Roman Malinowski był współtwórcą pokojowo utworzonego rządu koalicyjnego, który zakończył okres realnego socjalizmu w Polsce i zapobiegł rewolucji społecznej. O roli Stronnictwa na początku transformacji świadczy fakt, że rząd Tadeusza Mazowieckiego mógł powstać dzięki poparciu posłów ruchu ludowego i zawiązaniu się ówczesnej koalicji 17 sierpnia 1989 r. wspólnie z posłami Solidarności i Stronnictwa Demokratycznego. Wszyscy mamy w pamięci słynne zdjęcie, na którym widać Romana Malinowskiego, Lecha Wałęsę i Jerzego Jóźwiaka. W skład pierwszego wolnego rządu z ramienia ludowców weszli: Czesław Janicki, jako wiceprezes Rady Ministrów oraz minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej, Aleksander Bentkowski, jako minister sprawiedliwości, i Andrzej Kosiniak-Kamysz jako minister zdrowia i opieki społecznej.
.Swoją pełną podmiotowość ruch ludowy odzyskał po przemianach solidarnościowych. Udało mu się porozumieć i osiągnąć jedność wspólnie z przetrwałymi grupami PSL na Zachodzie i jego członkami w kraju. Nastąpiło zjednoczenie PSL „Odrodzenia”, którego prezesem był Kazimierz Olesiak, z PSL „Wilanowskim”, które zostało poparte przez wielu wybitnych dawnych działaczy PSL. 5 maja 1990 r. w auli Politechniki Warszawskiej odbył się Kongres Jedności Polskiego Stronnictwa Ludowego. Był wydarzeniem o wielkiej wadze politycznej, uwieńczeniem procesu jednoczenia się różnych partii i środowisk ludowych. Na Kongresie tym podjęto uchwałę o połączeniu PSL („Wilanowskiego”), PSL „Odrodzenia” oraz niektórych wojewódzkich organizacji PSL „Solidarność” – pod nazwą Polskie Stronnictwo Ludowe, z zachowaniem i kontynuacją tożsamości programowej PSL z 1946 r. Stronnictwo to miało być oparte na założeniach ideowych agraryzmu i zasadach chrześcijańskich. Uznano, że odrodzone PSL jest kontynuatorem tożsamości PSL z 1946 r., nawiązuje do bohaterskiej tradycji Stronnictwa Ludowego „Roch” i Batalionów Chłopskich oraz dorobku ideowo-wychowawczego Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”. Tak więc obecne PSL opiera działalność na wartościach ludowych, narodowych i chrześcijańskich. Nasze symbole to zielona koniczyna, zielone sztandary i hymn Rota.
PSL dla Polski
.Aktualna jest nadal i może być w przyszłości ludowa wizja państwa sprawiedliwego i demokratycznego – państwa równowagi w polityce, gospodarce i stosunkach międzynarodowych. Potwierdza się także zasadność – zwłaszcza w praktykach życia politycznego – historycznie ukształtowanego systemu wartości ludowców, w którym szczególnie cenione są nonkonformizm i realizm, ale też tolerancja i szacunek dla przedstawicieli innych poglądów, umiejętności dochodzenia do kompromisów i prowadzenia konstruktywnego koalicyjnego działania. Świadczą o tym najlepiej działania ludowców w III RP służące państwu i społeczeństwu.
To przecież ludowiec – premier Waldemar Pawlak – 5 kwietnia 1994 r. złożył wniosek o przyjęcie Polski do Unii Europejskiej.
Fundamentem naszego wstąpienia do struktur NATO było podpisanie 2 lutego 1994 r. Dokumentu Ramowego Partnerstwa dla Pokoju przez premiera Waldemara Pawlaka podczas wizyty w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli.
Współtworzyliśmy aktywnie jeden z największych sukcesów wolnej Polski – samorząd terytorialny, a także samorząd rolniczy.
W rządzie Tadeusza Mazowieckiego tworzyliśmy niezawisłe sądownictwo i Krajową Radę Sądowniczą.
Gigantyczny wkład Stronnictwo wniosło w uchwalenie 2 kwietnia 1997 r. obowiązującej obecnie Konstytucji RP. Przewodniczącym Zgromadzenia Narodowego był wówczas marszałek sejmu dr Józef Zych, a jego zastępcą Adam Struzik, ówczesny marszałek senatu.
Skutecznie negocjowaliśmy warunki integracji polskiego rolnictwa w Kopenhadze w 2002 r. – z udziałem wicepremiera, ministra rolnictwa Jarosława Kalinowskiego.
Tworzyliśmy podwaliny pod politykę społeczną, zanim wdrożono program Rodzina 500 plus. Wprowadziliśmy świadczenie rodzicielskie („kosiniakowe”), najdłuższe urlopy rodzicielskie w całej Europie, Kartę Dużej Rodziny, zasadę „złotówka za złotówkę”, ulgi na przyzakładowe żłobki, programy senioralne.
Dziś, gdy za naszą wschodnią granicą toczy się krwawa wojna, wartością nadrzędną jest zagwarantowanie bezpieczeństwa i pokoju dla Polski. W ramach Ministerstwa Obrony Narodowej tworzymy silną i nowoczesną armię, solidne sojusze i budujemy świadomość społeczną. Łącznie z wydatkami Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych w 2025 roku wydatki na obronność są rekordowe i sięgną 186,6 mld zł.
.W swoim Testamencie Wincenty Witos zawarł takie wskazanie: „Wolna ojczyzna i państwo niepodległe są największym i najcenniejszym skarbem każdego człowieka, dla którego wszystko należy poświęcić. Ale ojczyzna nie może być tylko nazwą, lecz rzeczywistością, matką dla wszystkich, o równych prawach i równych obowiązkach. Ojczyzną wolną może być naprawdę tylko wtenczas, kiedy wolnym jest każdy obywatel”. Dla nas – ludowców – jest to dziedzictwo, ale także wskazanie i zobowiązanie na przyszłość, które pragniemy kontynuować niezależnie od realiów, w których działamy.
