EXPO 2022 Łódź Polska.

Rewitalizacja w skali globu.

Miasto wkroczyło na teren Natury; najwyższy czas, aby zaakceptować proces odwrotny – pisze prof. Francis NORDEMANN

.Wszyscy razem zamieszkujemy tę samą planetę. Wszyscy razem zapewnialiśmy jej wzrost, wspierali jej rozwój, przyczyniali się do jej urbanizacji, uczestniczyli w jej metropolizacji, zachęcali do zdobywania nowych jej terenów i osiedlania się na nich.

Wszyscy dzieliliśmy również występujące na niej zagrożenia, akceptowali jej przyrodzoną złość oraz jej reakcje na naszą agresję.

Pozwolę sobie przywołać słowa Antoine’a de Saint-Exupéry’ego : « Nie dziedziczymy Ziemi po naszych rodzicach, ale pożyczamy ją od naszych dzieci. »

Dzisiaj połowa ludzkości żyje w miastach. Niektóre z nich dochodzą do kresu swoich możliwości. Wiele zasobów naturalnych wyczerpuje się, gdyż muszą zaspokajać coraz większe potrzeby ludzi. Takie zjawiska jak próby kontrolowania zjawisk naturalnych, nadmierna eksploatacja naturalnych złóż roślinnych i mineralnych oraz paliw kopalnych, zużywanie zasobów rolniczych prowadzą do wysuszania gleby, zmniejszania się zasobów morskich oraz wyczerpywania się kluczowego dobra, czyli wody.

Przykład wody jest zresztą ilustracją zjawiska o charakterze globalnym. Woda jest bowiem jednocześnie zasobem, z którego można korzystać, ale i zagrożeniem, czynnikiem kulturotwórczym, morfologicznym, często o kluczowym znaczeniu, niezbędnym, kiedyś i dziś, do rozwoju miast. Koncentrują się wokół wody takie zagadnienia urbanizacyjne, jak: kształtowanie przestrzeni zurbanizowanych w obliczu ryzyka występowania powodzi; miejsce wody w przestrzeni publicznej i codziennym życiu obywateli poprzez wielkie projekty urbanistyczne; zasoby wody w sztucznych zbiornikach i wiążące się z nimi zagrożenia dla środowiska naturalnego; promocja turystyki związanej z wodą; renowacja terenów poprzemysłowych skutkująca odzyskaniem przez miasta tzw. „water-fronts” (obszarów stykowych znajdujących się pomiędzy strukturami miejskimi a naturalnymi zbiornikami wodnymi)…

Nadmierna konsumpcja, towarzysząca pogoni za postępem i poszukiwaniu komfortu jest już za nami.  Teraz pracujemy nad polepszeniem jakości życia przy większym poszanowaniu dla Ziemi, która nas gości.

Procesy rewitalizacyjne w miastach, związane z regeneracją środowiska naturalnego, dotyczą nas wszystkich, niezależnie od tego, czy mieszkamy w Azji, Afryce, Ameryce, Europie czy Australii.

Dziś bowiem już rozumiemy, że nadużyliśmy zasobów naszej planety. Kryzysy ekologiczne pojawiają w różnych miejscach i na różne sposoby. Jeśli ocieplanie się klimatu na świecie jest zmartwieniem nas wszystkich, jego przejawy na poziomie lokalnym bywają różne i wymagają rozwiązań dostosowanych do lokalnych potrzeb. Rozwiązywanie problemów na miejscu, tam, gdzie one występują, przynosi oszczędności zasobów i pozwala na trwały i zrównoważony rozwój. Doświadczeń w tej mierze nie brakuje, a dzielenie się nimi jest źródłem postępu ludzkości.

Są miejsca, gdzie galopująca urbanizacja zabiera terytoria, i oddala biedniejące populacje od życia ekonomicznego i kulturalnego. W konsekwencji, slumsy i mieszkania socjalne znajdują się w miejscach coraz trudniej dostępnych. By przywrócić równowagę pomiędzy różnymi przestrzeniami zurbanizowanymi należy uczynić centra miast bardziej atrakcyjnymi, dzięki na nowo przemyślanemu, bardziej oszczędnemu transportowi publicznemu, a także doprowadzić wodę, prąd i sieci teleinformatyczne wszędzie tam, gdzie ludzie osiedlają się w sposób spontaniczny.

Są też inne miejsca, gdzie odbudowa środowiska naturalnego po tsunami, trzęsieniu ziemi, cyklonie, wymaga najpierw regeneracji ekosystemu, a następnie dopiero odbudowy siedlisk ludzkich, w postawie większego szacunku dla środowiska naturalnego i zagrożeń, które niesie one ze sobą.

Dziesiątki nowych i ekologicznych miast satelickich, gotowe są na przyjęcie populacji miejskich, które stały się zbyt liczne. Zanim wybierzemy dane miejsce, długo mu się przyglądamy, wsłuchujemy się w nie. Dopiero potem następuje jego wrażliwa, pełna szacunku dla środowiska naturalnego, zdolna do ewoluowania i adaptacji urbanizacja.

Miasto wkroczyło na teren Natury; najwyższy czas, aby zaakceptować proces odwrotny. Wiele miast już to robi, na przykład odsłaniając koryto rzeki dotąd ukryte pod ziemią i służące za kanalizację, obsadzając gruzowiska, i czyniąc je na nowo żyznymi, czyniąc miasta bardziej gęstymi, aby lepiej zmieścić w nim coraz liczniejszych mieszkańców i zapewnić usługi miejskie oraz publiczne tereny zielone: jednym słowem, sprawić, by miasto tętniło życiem…

Wszędzie, nieużytki poprzemysłowe, inne niezagospodarowane obszary miejskie, przestrzenie ze śladami dawnego użytkowania zmieniają się w nowe miejsca niosące nowe obietnice, nowe szczęście mieszkańcom.

Rozwój urbanistyczny znajduje na miejscu, w mieście, uzasadnienie i materię dla swojego projektu. Uwypukla jego dziedzictwo, pokazując, że nowe już tam jest.

Zamiast więc rozszerzać miasta w nieskończoność i zużywać nowe terytoria, pracujmy nad intensywnością zabudowy: twórzmy miasta na miejscu miast.

Jasno widać, że miasta są swoją własną przyszłością, zarazem swoim wczoraj i swoim jutro. Najwyższy czas pokazać naszej planecie, że szanujemy ją tak, jak na to zasługuje, właśnie poprzez regenerację urbanistyczną osiedli ludzkich. To po części już się dzieje, pod różnymi postaciami. Różnorodność tych działań stanowi o ich bogactwie.

Wszyscy musimy odpowiedzieć na wyzwania ekologii przemyślanej na nowo. Rewitalizacja miast jest naszym wspólnym problemem, definiowanym adekwatnie do potrzeb danego miejsca. Bo każdy ekosystem miejski ma właściwe sobie uwarunkowania. Na jeden wspólny problem nie ma jednej wspólnej odpowiedzi. Wspólna natomiast ma być taka postawa, która z wielości różnych odpowiedzi na poziomie lokalnym stworzy odpowiedź globalną. Odpowiedzi i strategie tworzą się na podstawie swoich własnych zasobów.

Problem rewitalizacji ma charakter globalny, dotyczy nas wszystkich, każdego na swój sposób. Szacunek do naszej planety będzie atutem w jego rozwiązaniu. Stawiajmy na odpowiedzialny rozwój, taki, który umożliwia każdemu z osobna uświadomienie sobie problemu, z którym przychodzi mu się zmierzyć i znalezienie sposobu jego rozwiązania.

Tak, aby wszyscy mogli mieć swój udział w ratowaniu naszej planety.

Francis Nordemann
Wystąpienie w trakcie prezentacji kandydatury Łodzi do organizacji Expo 2022 przed delegatami Biura Wystaw Międzynarodowych w Paryżu.