Polski Nowy Ład

Sławiony przez Monteskiusza “łagodny handel” miał zapewnić pokój obywatelski i wzrost ogólnego dobrobytu. Dlaczego ta optymistyczna wizja wciąż jest tak szeroko uznawana wbrew temu, że warunki życia większości mieszkańców planety się pogarszają, nierówności społeczne wzrastają, a środowisko naturalne ulega nieodwracalnej degradacji?

Bank, który pragnie być Twoim przyjacielem, kłamie. Kontakty handlowe w dzisiejszym świecie wiążą się nieuchronnie z dystansem fizycznym i emocjonalnym. Zbyt wielu ludzi, z którymi wchodzimy w interakcje, znajduje się tak daleko od nas, że nigdy ich nie zobaczymy. Jeżeli ufamy tym osobom, to tylko ze względu na kontekst konkurencji, reputacji, chęci kontynuowania kontaktów i współpracy, jak również kar przewidzianych prawem za defraudację czy kradzież.

„Obama uporczywie powtarzał, że TPP przesądzi o tym, kto – Ameryka czy Chiny – napisze reguły handlu dla XXI wieku. Obama dążył do utrwalenia obecnego sposobu działania, w którym amerykańskie korporacje same dla siebie piszą przepisy rządzące globalnym handlem oraz inwestycjami. Nikt, komu drogie są zasady demokracji, nie powinien tego akceptować” – pisze Joseph E.Stiglitz.

Kredyty „oferowane” były podmiotom „postawionym pod ścianą”, bez innych opcji, a gdy klient nie radził sobie ze spłatą, oferowano mu kolejny nowy kredyt na spłatę zaległości, oczywiście pobierając znowu wpisowe… Wpisowe zwiększało kapitały, rósł portfel kredytowy i rosła baza depozytowa, zarząd świętował kolejne okrągłe rocznice funkcjonowania SK Banku Wołomin, ale kiedyś prawda musiała wyjść na jaw.

Fundamentalne reformy gospodarcze wdrażane są zwykle dopiero po ostrych kryzysach, tak jak w Wielkiej Brytanii pod koniec lat 70. czy w Europie Wschodniej po upadku komunizmu w 1989 r. UE straciła szansę, jaką dał jej globalny kryzys finansowy w 2008 r. i kryzys w strefie euro. Zamiast wprowadzić trudne zmiany, które umożliwiłyby silne odbicie, europejscy politycy przydusili gospodarkę kolejnymi wydatkami i długiem.

Trudno oddzielić suwerenność od terytorium, zwłaszcza po tym jak Snowden pokazał światu, jak daleko mogą sięgać technologiczne macki danego kraju. Potrzebne są nam nowe mapy i nowy sposób myślenia oraz nowe koalicje firm, działaczy obywatelskich i wszystkich tych, którzy rozumieją, że bezpieczeństwo narodowe musi uwzględniać ochronę prywatności i wolności wypowiedzi.

Rozpoczyna się trzecia światowa wojna walutowa w ciągu ostatnich stu lat. Nie wiadomo jeszcze, czy zakończy się ona tragicznie, tak jak pierwsza, czy też uda się doprowadzić do pokojowego rozwiązania konfliktu gospodarczego, jak w przypadku drugiej. Biorąc pod uwagę szybki rozwój gospodarek narodowych w latach 80., drukowanie pieniędzy oraz powszechność lewarowanych inwestycji w instrumenty pochodne, będzie ona miała globalny zasięg i niespotykaną skalę.

Warto dostrzec, że silne rady pracowników mogą stać się efektywnym narzędziem kształtowania postaw obywatelskich w miejscu pracy i poza nim. Rady są też swoistą szkołą aktywności społecznej.

Kilka lat później jeden z dyrektorów International Paper Group pochwalił się transakcją w rozmowie z branżowym czasopismem „Journal of Business Strategy”. Mówił, że polski rząd wydał na zbudowanie fabryki trzy do czterech razy tyle, za ile ją sprzedał. I że za podobną cenę takiej fabryki nie udałoby się dziś kupić nigdzie na świecie.

Celem „nowej reindustrializacji” ma być zwiększenie udziału przemysłu przetwórczego w całości PKB z kilkunastu procent do dwudziestu. Obawiam się jednak, że tak unijna biurokracja, jak i wspierająca ją profesura niezbyt dobrze „ogarniają” (jak to się modnie dziś określa) istotę problemu. Efekty mogą więc być równie kiepskie jak w przypadku przeganiania Stanów Zjednoczonych.

Technologia i wzrost wydajności prowadzą do eliminacji następnych stanowisk pracy i nie możemy zrobić niczego, żeby to powstrzymać. Co więcej, proces ten może co najwyżej przyspieszyć. Jeśli czekasz, aż gospodarka wróci na poprzedni tor i tamte miejsca pracy znowu się pojawią, to przestań czekać. Nic takiego się nie stanie.

„Wschodzące gospodarki eksportujące surowce nie wykorzystały tej manny z nieba i w minionej dekadzie nie wdrożyły reform strukturalnych. Wręcz przeciwnie, wiele z nich sięgnęło po państwowy kapitalizm, nadmiernie wzmacniając państwowe przedsiębiorstwa i banki”