Polski Nowy Ład

To niewiadoma – czy na podstawie neoliberalnego podejścia rynek wyreguluje się sam, czy jednak potrzebne będzie instytucjonalne wsparcie. I najważniejsze – czy jeśli pojawi się recesja, to jak długo potrwa i jak będzie wyglądał krajobraz po bitwie.

Kraje stanęły przed dramatycznymi decyzjami – czy chronić zdrowie obywateli, czy gospodarkę? Czy znieść restrykcję z ryzykiem załamania służby zdrowia i masowych śmierci głównie osób starszych, aby chronić firmy przed masowymi upadłościami i pracowników przed bezrobociem? Czy w krótkim terminie zwiększyć restrykcje, zwiększając skutki gospodarcze, ale licząc na szybsze zapanowanie nad pandemią?

Rządy powinny zbudować mapę szeroko rozumianego bezpieczeństwa ekonomicznego w oparciu o szczegółową informację o stanie realnej strony gospodarki swojego kraju. Tylko wtedy będą w stanie uniknąć kosztownego błędu nadmiernej asekuracji (utrzymywanie nadmiernych zapasów, chronienie nieefektywnej produkcji w obrębie własnych granic) i równie kosztownego, chociaż o konsekwencjach odłożonych w czasie, błędu niewystarczającego zabezpieczenia (nadmierne oparcie na globalnych łańcuchach dostaw).

Skoro ekonomista, a zwłaszcza ten zaangażowany publicznie ma być bardziej artystą niż rzemieślnikiem, to nie tylko trudno o precyzowanie granic pomiędzy poszczególnymi obszarami ekonomii, ale również pomiędzy ekonomią a innymi naukami. Ekonomia jest jedna, ale możliwych do zastosowania metod i problemów wartych analizy jest wiele.

Zapis dyskusji, która miała miejsce 23 stycznia 2020 r. w Domu Polskim podczas 50. Światowego Forum Ekonomicznego w Davos. W debacie wzięli udział: Mateusz MORAWIECKI, premier RP, José Ángel GURRIA; sekretarz generalny OECD, Bruno LE MAIRE, Minister Finansów i Gospodarki Francji. Debatę moderował Piotr ARAK.

Dzisiejsi 25–35-latkowie znają rzeczywistość europejską i chcą, aby w Polsce było tak samo jak w Europie Zachodniej.

Świat potrzebuje bardziej niż kiedykolwiek wcześniej wiedzy o polskich doświadczeniach z ostatnich lat. Davos to także rozmowa o tym, jak włączyć do rozmowy środowiska, które czują się wykluczone z publicznego dyskursu na temat wspólnej przyszłości.

Najwyższy czas wyjść z pułapki krótkoterminowego myślenia wyłącznie na temat tego, co musimy mieć natychmiast, i zastanowić się, kim chcemy być w Europie i na świecie. Co jako społeczeństwo i gospodarka chcemy osiągnąć? Jakie niesiemy ze sobą wartości, do których możemy przekonać innych? Jakie produkty i usługi możemy wykreować, by mieć swój wkład w rozwój globalnej gospodarki?

30 lat temu mówiło się, że pierwszy milion trzeba ukraść. 20 lat temu, że trzeba wyjechać za granicę. 10 lat temu, że pierwszy milion najłatwiej mogą zarobić mafie VAT-owskie. Chciałbym, żeby dzisiaj pierwszy milion był możliwy do wypracowania tutaj i aby kapitał potrzebny na rozwój mógł pochodzić ze zrepolonizowanych banków.

W przeliczeniu na głowę jednego mieszkańca PKB wynosiło 2182 dolary, co oznaczało, że II RP była krajem zamożniejszym i lepiej rozwiniętym niż Portugalia (1747 dolarów) i Hiszpania (1790 dolarów), nieco ustępując Włochom (3316 dolarów) i Austriakom (3559 dolarów). Przez niecałe dwie dekady Polska zmniejszyła dwukrotnie dystans dzielący ją od jednej z najbogatszych gospodarek świata. Osiągnięto to na przekór ekonomicznym katastrofom przychodzącym spoza granic II RP. Gdyby ustały, a Hitler i Stalin pozwolili Polakom spokojnie się bogacić, wówczas nie musielibyśmy gonić Zachodu, i to już od wielu lat.

Przez lata byliśmy świadkami tego, jak Niemcy stale pouczały inne kraje. Grekom każą prywatyzować majątek narodowy, chociaż o prywatyzacji swojego nigdy by nie pomyśleli. Francji wytykają przerost administracji publicznej, a Włochom nadmierne zadłużenie. Nieustannie udzielamy lekcji pozostałym krajom, jakbyśmy to my rządzili unią walutową. Takie postępowanie może doprowadzić jedynie do utraty zaufania i sympatii, a nawet rozwoju wrogości. Politycy zrobią wszystko, co mogą, aby utrzymać euro. Byłoby to wyjście warunkowo akceptowalne, gdyby różnice w produktywności między Niemcami, Francją, Austrią, Włochami i Grecją zmalały. Chociaż Hiszpania i Portugalia są na dobrej drodze ku temu, to Grecja i Włochy nie! Z żalem patrzę na brexit, bo tracimy ostatniego czempiona produktywności, subsydiarności i odpowiedzialności w Europie.

Jeśli populiści zyskują posłuch, a nawet znaczące wsparcie dla swoich bezpodstawnych zarzutów wobec wolnego rynku, to część winy za taki stan rzeczy ponoszą tutaj akademiccy propagatorzy wolnego rynku,

Kraje industrializującej się szóstki to Chiny, Indie, Korea Południowa, Indonezja, Tajlandia i Polska. Na naszych oczach zmienia się mapa krajów stawiających na przemysł i tych, które doświadczają upadku przemysłu. I jeśli wyborcy w tych regionach zareagują na dezindustrializację tak samo jak elektorat w krajach OECD, to XXI wiek może być świadkiem dramatycznego skrętu sceny politycznej w prawo.

Katastrofalne skutki ostatnich kryzysów – czy to upadku systemu z Bretton Woods w 1973 roku, czy krachów giełdowych na przełomie tysiącleci – obudziły pragnienie, aby opracować jednoznaczny instrument lub przynajmniej wskaźnik, który służyłby jako zapowiedź takich kryzysów. Nie tylko po to, aby przygotować się lub uzupełnić kasy awaryjne, ale również żeby państwo i jego instytucje mogły zastosować środki zaradcze i ewentualnie zapobiec czarnemu scenariuszowi.

Raje podatkowe nie tylko służą finansowaniu procederów, ale również obniżają w państwach przychody, których można by użyć do tak koniecznej budowy dobrobytu naszych narodów, do walki z terroryzmem i osłabienia skutków wymuszonych migracji. Po uporządkowaniu systemu podatki mogą być niższe, byleby wszyscy solidarnie płacili swoją część.

Historyczne, ciążące nad nami zaległości, ciążą jeszcze od okresu potopu szwedzkiego, który wprowadził zastój do naszej gospodarki, a napędził gospodarkę szwedzką. Oto zbiory biblioteczne: przed potopem Polska posiadała jedne z największych zbiorów w Europie i na świecie. Przejęła je Szwecja, łącznie z oryginalnymi dziełami Kopernika.

Budujmy patriotyzm gospodarczy pokazując Polakom, że sięgając po lokalne wyroby, wybierając je świadomie, będą wzmacniać kondycję gospodarczą kraju. To klient – na końcu całego procesu – decyduje, czy sięgnie po wyrób polski, czy po inny. To od niego zależy decyzja, którą gospodarkę będzie wzmacniał.

Konstytucja biznesu porządkuje rozchwiane przez lata transformacji relacje państwo – przedsiębiorca. Jestem przekonana, że tworzy warunki sprzyjające wzajemnemu zaufaniu, bez którego trudno wyobrazić sobie stabilny wzrost.

Édouard Philippe, premier rządu, surowo: „w definicji przedsiębiorstwa w kodeksie cywilnym wprowadzimy czarno na białym zapis o konieczności uwzględniania wyzwań społecznych i środowiskowych”. Bernard Pivot, dziennikarz kulturalny, w pogoni za bon motem: „jaka jest różnica między akcjonariuszem a pracownikiem? Akcjonariusz ma akcje, a pracownik obligacje [gra słów, fr. obligations oznacza ‘obligacje’ ale też ‘obowiązki’]. Thomas Porcher, profesor ekonomii, przywołując stronniczy raport przygotowany przez jedną z organizacji pozarządowych, niezwykle uczenie: „to jakieś szaleństwo, że akcjonariusze zabierają dwie trzecie zysków”. Vincent Lindon, grający w filmie En guerre (Na wojnie), prezentując w Cannes swój następny film: „co takiego trzeba zrobić pracownikowi, żeby musiał uciekać się do rozdarcia koszuli kierownikowi działu kadr?”. Nie ma już dnia we Francji, żeby demagogicznie nie atakowano przedsiębiorców.