Papież Franciszek zachęca zarówno Kościół jak i społeczeństwa do wyjścia na peryferie świata, dostrzeżenia sytuacji jednostek i grup społecznych, które niekoniecznie są głównym obiektem zainteresowania polityków czy też mediów. Dla papieża Franciszka współczesne peryferie to nie tylko ludzie biedni, ze slumsów czy faweli, ale to także nowe środowiska społeczno-kulturowe. One to są dla Kościoła wyzwaniem do ich poznania oraz podjęcia dialogu w duchu poszanowania godności każdego człowieka. Papież Franciszek wskazuje Kościołowi, że struktury kościelne mają stawać się odpowiednią drogą bardziej dla ewangelizowania współczesnego świata niż do zachowania stanu rzeczy. Aby jednak nauczanie Kościoła stało się dojrzalsze winien on korzystać także z nauk społecznych, których konkretne wskazówki pomagają mu pełnić misję zleconą przez Chrystusa (por. Franciszek, Evangelii Gaudium 27, 30, 40).
Idąc za wskazaniami papieża Franciszka abp Józef Kupny, Metropolita Wrocławski postanowił stworzyć ośrodek, który byłby interdyscyplinarną instytucją zajmującą się analizowaniem rzeczywistości społecznej i projektowaniem propozycji konkretnych rozwiązań zarówno w Kościele jak i w przestrzeni społecznej. Tak zrodziła się idea powołania Obserwatorium Społecznego. Najodpowiedniejszą formą prawną funkcjonowania, która umożliwiłaby szeroką współpracę z różnymi organizacjami i instytucjami okazała się fundacja. Uzyskawszy rejestrację w sądzie, 16 czerwca 2015 r. zainaugurowała we Wrocławiu swoją działalność Fundacja Obserwatorium Społeczne.
Czym jest Obserwatorium Społeczne
.Obserwatorium Społeczne jest chrześcijańskim think tankiem, którego celem jest analizowanie rzeczywistości społecznej, pojawiających się nowych prądów kulturowych oraz tendencji politycznych i gospodarczych. Służyć ma to stawianiu diagnozy społecznej, szczególnie analizowaniu nowych wyzwań i zagrożeń, a także wyprzedzającemu formułowaniu sposobów reagowania Kościoła na współczesne zmiany, w duchu spotkania ze światem. Obserwatorium Społeczne kieruje się zasadą, że najważniejszy jest człowiek w relacji do Boga i społeczeństwa, posiadający niezbywalną godność i przyrodzone prawa. Refleksje i działania fundacji mają wzmacniać aksjologiczne fundamenty społeczeństwa. Obserwatorium Społeczne inicjuje i współtworzy debatę publiczną.
Istotnym elementem aktywności Obserwatorium Społecznego jest promocja myśli społecznej Kościoła oraz formacja i edukacja według zasad proponowanych przez katolicką naukę społeczną. Nie jest to jednak cel sam w sobie, lecz wyraz troski o człowieka. Nawiązuje w tym do słów wypowiedzianych przez abp Józefa Kupnego podczas obejmowania archidiecezji wrocławskiej 16 czerwca 2013 r.: „W zaangażowaniu na rzecz człowieka drogowskazem jest społeczna nauka Kościoła, która nie jest jakimś dodatkiem, ale integralną częścią doktryny Kościoła. Ufam, że tu we Wrocławiu (…) odzyska ona swój dawny blask i stanowić będzie ważną inspirację w poszukiwaniu takich rozwiązań problemów społecznych i gospodarczych, które najlepiej służyć będą dobru osoby i dobru wspólnemu naszej Ojczyzny”.
.Obserwatorium Społeczne sięga do tradycji wrocławskich nauk społecznych, a szczególnie nawiązuje do postaci ks. profesora Józefa Majki, który był inicjatorem badań socjologicznych nad religijnością w Polsce prowadzonych przez ośrodki kościelne oraz niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie socjologii religii i katolickiej nauki społecznej. Znaczącymi postaciami z Wrocławia, które przysłużyły się rozwojowi katolickiej nauki społecznej w Polsce, był ks. prof. Jan Krucina oraz tragicznie zmarły ks. prof. Piotr Nitecki.
Mając na uwadze historię Wrocławia, Obserwatorium Społeczne służy idei pojednania, nie przez niwelowanie istniejących różnic, lecz poprzez dialog religii, kultur, narodów i grup społecznych. W uwypukleniu tej myśli inspirację stanowi wezwanie do pojednania zawarte w Orędziu biskupów Polski do biskupów niemieckich z 1965 r., którego inicjatorem i głównym autorem był wrocławski biskup – kard. Bolesław Kominek.
Zadania
.Obserwatorium Społeczne postawiło przed sobą kilka zasadniczych zadań do wypełnienia. Zalicza do nich: propagowanie niezbywalnej godności człowieka; promocję katolickiej nauki społecznej; popieranie rozwoju demokracji, państwa prawa i społecznej gospodarki rynkowej oraz społecznej odpowiedzialności biznesu; wspomaganie małżeństwa i rodziny, polityki społecznej i demograficznej; wspieranie pojednania, porozumienia i dialogu w życiu społecznym, inspirowanie, organizowanie i prowadzenie badań naukowych z zakresu nauk społecznych i filozoficznych.
Wskazane zadanie Obserwatorium Społeczne realizuje poprzez różnorodne formy aktywności. Zaliczyć do nich można działalność analityczno-badawczą jak przygotowywanie raportów, analiz i ekspertyz; monitorowanie debaty publicznej. Obserwatorium Społeczne podejmuje także działalność edukacyjno-dydaktyczną: udostępnianie danych, dokumentów i studiów z zakresu nauk społecznych a szczególnie katolickiej nauki społecznej; organizowanie sympozjów, konferencji, seminariów, debat, szkoleń, wykładów publicznych, odczytów i prelekcji popularyzatorskich, festiwali i wydarzeń kulturalnych; organizowanie warsztatów i spotkań formacyjnych; przyznawanie stypendiów i grantów na badania naukowe. Ważnym elementem aktywności jest także działalność wydawnicza wyrażająca się w prowadzeniu witryny internetowej oraz aktywność w ramach mediów społecznościowych; wydawanie publikacji, informatorów, broszur. Aktywność fundacji to także działalność dokumentacyjno-archiwistyczna: gromadzenie informacji o inicjatywach związanych z katolicką nauką społeczną; dokumentowanie i udostępnianie przejawów społecznej aktywności człowieka. Obserwatorium Społeczne bierze udział w debacie publicznej poprzez publicystykę, komentarze i wywiady ekspertów i zespołu Obserwatorium Społecznego; prowadzenie kampanii społecznych; inicjowanie akcji społecznych.
.Obserwatorium Społeczne zorganizowało już konferencje naukowe: „Kościół – komunikacja – wizerunek”, „Rodzina wobec życia konsekrowanego”, „Solidarność międzypokoleniowa”, „Ekologiczne postulaty papieża Franciszka. Efektywność energetyczna a nieruchomości kościelne”, „Racjonalizacja procesów zapewnienia bezpieczeństwa uczestników zgromadzeń religijnych”. Przygotowano także dwie otwarte debaty społeczne poświęcone nauczaniu społecznemu Soboru Watykańskiego II oraz zamkniętą debatę o problemie uchodźców. Ważnym elementem działalności było przygotowanie opinii „Kwestia moralna ingerowania organów państwowych we władzę rodzicielską”. Od października 2015 r. funkcjonuje zorganizowane przez fundację Studium Społeczne, które za cel stawia sobie formację społeczną osób zaangażowanych w działalność kościelnych i społecznych ruchów i stowarzyszeń. Obserwatorium Społeczne podjęło współpracę w organizacji przedsięwzięć min. z „Civitas Christiana”, Climate-KIC, Fundacją Konrada Adenauera, Papieskim Wydziałem Teologicznym we Wrocławiu, Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Wyższą Szkołą Policji w Szczytnie, Szkołą Główną Służby Pożarniczej w Warszawie, warszawskim Instytutem Jana Pawła II.
.Obserwatorium Społeczne zaprasza do współpracy naukowców, ekspertów, analityków, twórców oraz publicystów, którzy chcą włączyć się w realizację założonych sobie celów. Poprzez współpracę z innymi ośrodkami Obserwatorium Społeczne chce budować pomosty międzyśrodowiskowe i przyczyniać się do podnoszenia jakości życia publicznego.
ks.Grzegorz Sokołowski
