Rok 2023 – rok pamięci i kultury

2023 rok przejdzie do historii pod znakiem trwającej, brutalnej agresji Rosji na Ukrainę. Wciąż liczne były wyrazy solidarności z broniącymi się Ukraińcami.

Rok 2023 – rok pamięci i kultury

STYCZEŃ

8.01 – Grób ojca świętego Benedykta XVI w Watykanie został udostępniony wiernym.

10.01 – Muzeum Cytadela Spandau w Berlinie rozszerzyła swoją ekspozycję „Ujawnione. Berlin i jego zabytki” o posągi koni z brązu pochodzące z Nowej Kancelarii Rzeszy wybudowanej dla Adolfa Hitlera. Dyrektor placówki Urte Evert podkreśliła, że celem nie jest uczynienie sztuki nazistowskiej akceptowalną.

10.01 – W Gdyni odsłonięto Pomnik Obrońców Polskiego Wybrzeża poległych w walce z Niemcami w 1939 r.

10.01 – W Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Wielkiej Brytanii zostało sprzedanych 1,43 mln egzemplarzy książki „Ten drugi”, autorstwa Harry’ego, księcia Sussexu, czyniąc ją najszybciej sprzedającą się książką non-fiction wszech czasów.

20.01 – Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński spotkał się w Warszawie z ministrem kultury i polityki informacyjnej Ukrainy Ołeksandrem Tkaczenką. Tematem roboczego spotkania była dalsza współpraca Polski i Ukrainy w zakresie wspierania ochrony dziedzictwa kulturowego na Ukrainie, działalność Funduszu Trójkąta Lubelskiego na Rzecz Digitalizacji Dziedzictwa Kulturowego oraz potrzeba bardziej intensywnej międzynarodowej współpracy w obszarze przeciwdziałania rosyjskiej propagandzie.

22.01 – Prezydenci Polski i Litwy – Andrzej Duda i Gitanas Nauseda – wzięli udział w uroczystościach z okazji 160. rocznicy Powstania Styczniowego.

LUTY

8.02 – Andrzej Poczobut, dziennikarz, działacz mniejszości polskiej na Białorusi, został skazany przez sąd obwodowy w Grodnie na 8 lat więzienia w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze.

23.02 – W Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w przededniu rocznicy napaści Rosji na Ukrainę odbył się, zorganizowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Teatr Wielki – Operę Narodową, koncert „Solidarni z Ukrainą”. Na największej polskiej scenie operowej wystąpiły Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego – Opery Narodowej pod dyrekcją muzyczną Michała Klauzy oraz Młodzieżowa Orkiestra Akademicka (MASO) z Charkowa „Słobożański” pod dyrekcją Jurka Dybała.

25.02 – Film „Adamant” Nicolasa Philiberta otrzymał Złotego Niedźwiedzia na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie.

MARZEC

1.03 – Wręczono nagrody 3. Festiwalu Kultury Narodowej „Pamięć i Tożsamość”. Złote Ryngrafy przyznano m.in. twórcom: serialu „Korona Królów. Jagiellonowie, filmu dokumentalnego „Gra o koronę”, cyklu programów „Wędrowiec Polski” i spektaklu „Komedianci, czyli Konrad nie żyje”. Platynowy Ryngraf trafił do reżysera filmu „Filip” Michała Kwiecińskiego.

12.03 – Odbyła się 95. ceremonia wręczenia Oscarów – film „Wszystko wszędzie naraz” zdobył siedem nagród, w tym dla najlepszej aktorki, najlepszego aktora drugoplanowego, najlepszego scenariusza oryginalnego, najlepszego reżysera i najlepszego filmu.

17.03 – Dokonano dziewięciu nowych wpisów na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego – trafiły na nią m.in. tradycja wyplatania koszy „wikowych” w gminie Ciężkowice, wyplatanie z korzeni świerkowych w Beskidzie Śląskim, zwyczaje górnicze związane z kultem św. Kingi i św. Barbary, bobowska koronka klockowa, plecionkarstwo oraz zielarstwo i ziołolecznictwo na Śląsku Opolskim, tradycje hafciarskie w Dobrzeniu Wielkim.

22.03 – Nagrodę Literacką Skrzydła Dedala przyznawaną przez Bibliotekę Narodową wręczono Piotrowi Wierzbickiemu pisarzowi, eseiście i publicyście.

27.03 – Minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński powołał nową instytucje kultury – Teatr Klasyki Polskiej.

KWIECIEŃ

2.04 – Wicepremier, szef MKiDN Piotr Gliński spotkał się z dyrektor generalną UNESCO (Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury) Audrey Azoulay. Głównym tematem rozmów była pomoc udzielana Ukrainie oraz możliwości realizowania wspólnych z UNESCO przedsięwzięć przy wykorzystaniu eksperckiego wsparcia polskiego Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie. Azoulay wyraziła podziękowanie dla Polski za nasze zaangażowanie w pomoc Ukrainie i przyjęcie milionów uchodźców wojennych.

7.04 – W wieku 103 lat zmarł w Boynton Beach Benjamin Ferencz, amerykański prawnik węgierskiego pochodzenia, ostatni żyjący oskarżyciel w procesach norymberskich. „Zbrodnie, które Rosja obecnie popełnia przeciwko Ukrainie, są hańbą dla ludzkości, a ich sprawcy muszą zostać pociągnięci do odpowiedzialności za agresję, zbrodnie i morderstwa” – mówił Ferencz w marcu 2022 r. dodając, że chce zobaczyć Putina za kratami. Uważał, że uwięzienie Putina jest bardzo realne – wystarczy determinacja. „Rosjanie nie żyją na księżycu” – skomentował.

18.04 – W przeddzień 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim z udziałem m.in. ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego w ogrodzie dawnego Szpitala Bersohnów i Baumanów w Warszawie wkopano kapsułę czasu. Znalazły się w niej m.in.: akt powołania MGW oraz aktualny statut, pierwsze szkice architektoniczne budynku przyszłego Muzeum, pendrive z nagraniami osób, które odegrały istotną rolę w rozwoju Muzeum, przesłanie od Rady Muzeum, a także pamiątki od darczyńców oraz gości specjalnych.

MAJ

10.05 – Z inicjatywy samorządowców, popartej wnioskiem Ministra Rozwoju i Technologii, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej działająca przy Głównym Geodecie Kraju zaleciła dla miasta Kaliningrad stosowanie wyłącznie polskiej nazwy Królewiec, a dla obwodu kaliningradzkiego, obwód królewiecki. „Nie chcemy w Polsce rusyfikacji i dlatego podjęliśmy decyzję o zmianie nazywania w naszym rodzimym języku Kaliningradu i obwody kaliningradzkiego. Nazewnictwu nam narzuconemu i sztucznemu, które nie jest związane z naszą historią. Fakt nazwania dużego miasta położonego blisko naszej granicy imieniem M.I. Kalinina, czyli zbrodniarza współodpowiedzialnego m.in. za wydanie decyzji o masowym wymordowaniu polskich oficerów w Katyniu w 1940 r., budzi w Polakach negatywne emocje” – wyjaśnił minister rozwoju i technologii Waldemar Buda.

13.05 – Reprezentantka Szwecji Loreen utworem „Tattoo” wygrała finał 67. Konkursu Piosenki Eurowizji.

15.05 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Siennej w Warszawie.

18.05 – Film „Apolonia, Apolonia” otrzymał Grand Prix 20. Festiwalu Filmów Dokumentalnych Millennium Docs Against Gravity.

23.05 – Ministrowie kultury Polski, Litwy i Ukrainy podpisali w Krakowie deklarację współpracy na rzecz wsparcia dziedzictwa kulturowego Ukrainy.

CZERWIEC

4.06 – Nagrodę im Lecha Kaczyńskiego podczas Kongresu „Polska Wielki Projekt” otrzymał grafik i malarz Janusz Kapusta.

19.06 – Laureatami Wielkich Nagród Festiwalu „Dwa Teatry – Zamość 2023” zostali Zofia Kucówna i Krzysztof Wakuliński.

27.06 – Film „Anatomia upadku” Justine Triet został uhonorowany Złotą Palmą 76. festiwalu w Cannes. Grand Prix otrzymała brytyjsko-polska koprodukcja „Strefa interesów” Jonathana Glazera.

LIPIEC

9.07 – Ministrowie kultury: Polski – Piotr Gliński, Łotwy – Nauris Puntulis, Ukrainy – Ołeksandr Tkaczenko, Litwy – Simonas Kairys i Estonii – Heidy Purga podpisali w Rydze wspólną deklarację dotyczącą międzynarodowego wsparcia dla Ukrainy w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego. Ministrowie zadeklarowali m.in., że ich wspólnym interesem jest to, aby powstał Międzynarodowy Fundusz Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Ukrainy pod auspicjami UNESCO.

9.07 – W katedrze Apostołów Piotra i Pawła w Łucku prezydenci Andrzej Duda i Wołodymyr Zełenski wzięli udział w nabożeństwie ekumenicznym upamiętniającym ofiary rzezi wołyńskiej.

14.07 – W wieku 109 lat zmarł pułkownik WP w stanie spoczynku Kazimierz Klimczak będący do momentu śmierci najstarszym żyjącym mężczyzną w Polsce oraz najstarszym żyjącym powstańcem warszawskim.

29.07 – Sejm ustanowił patronów roku 2024. Zostali nimi: pisarz Marek Hłasko, arcybiskup Antoni Baraniak, dyktator powstania styczniowego Romuald Traugutt, polityk Wincenty Witos, rodzina Ulmów, poeta Kazimierz Wierzyński, pisarz Melchior Wańkowicz oraz polityk i pisarz pułkownik Zygmunt Miłkowski.

SIERPIEŃ

1.08 – W całym kraju obchodzono rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Z okazji obchodów 79. rocznicy powstania warszawskiego oraz 80. rocznicy powstania w Treblince odsłonięto przy ul. Marszałkowskiej 60 w Warszawie, tablicę upamiętniającą Pereca i Samuela Willenbergów.

2.08 – „Więźniowie, którzy wzniecili w Treblince bunt, świadomi ryzyka, spróbowali zatrzymać ludobójstwo” – podkreślił prezydent Andrzej Duda w liście odczytanym podczas uroczystości upamiętniających 80. rocznicę buntu żydowskich więźniów na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Treblince.

4.08 – Na Cmentarzu Powstańców Warszawy odbył się pogrzeb dziewięciu ofiar powstania warszawskiego, których szczątki wydobyto w trakcie prac archeologicznych przy ul. Koźmińskiej 7, na terenie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Słabowidzących nr 8 na Czerniakowie.

4.08 – Aktor, reżyser i pedagog Krzysztof Globisz otrzymał nagrodę „Człowieka Słowa” podczas 9. Festiwalu Stolica Języka Polskiego w Szczebrzeszynie.

6.08 – Prezydent Andrzej Duda odznaczył pośmiertnie ks. Franciszka Blachnickiego Orderem Orła Białego.

6.08 – Złotym Yorickiem 27. Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku spektakl „Romeo i Julia” Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

13.08 – W Cytadeli Warszawskiej odbyła się uroczystość otwarcia nowej siedziby Muzeum Wojska Polskiego. Wzięli w niej udział minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak oraz minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński.

WRZESIEŃ

9.09 – Lekturą 12. Narodowego Czytania było „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.

9.09 – Film „Biedne istoty” Yorgosa Lanthimosa otrzymał Złotego Lwa 80. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji.

10.09 – W Markowej koło Łańcuta odbyła się msza beatyfikacyjna Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich siedmiorga dzieci zamordowanych przez okupantów niemieckich podczas II wojny światowej. Po raz pierwszy w historii wśród beatyfikowanych było również nienarodzone dziecko. Nabożeństwu przewodniczył wysłannik papieża Franciszka, prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych kard. Marcello Semeraro. W uroczystości uczestniczyli m.in. prezydent Andrzej Duda z małżonką Agatą Kornhauser–Dudą oraz premier RP Mateusz Morawiecki.

21.09 – Według badań opublikowanych w czasopiśmie „Nature” najstarsza znana konstrukcja drewniana, licząca 476 tys. lat, została odkryta przy wodospadzie Kalambo w Zambii.

23.09 – Film „Kos” Pawła Maślony został nagrodzony Złotymi Lwami 48. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

29.09 – W Warszawie rozpoczął się trzydniowy Festiwal Otwarcia Muzeum Historii Polski – działającego od tego dnia w nowej siedzibie na terenie Cytadeli.

30.09 – Jerzy Kalina otrzymał Platynowy Opornik za całokształt twórczości podczas gali zamknięcia 15. Festiwalu Filmowego Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci.

PAŹDZIERNIK

1.10 – Parada Pułaskiego w Nowym Jorku odbyła się po raz pierwszy z udziałem urzędującego prezydenta RP Andrzeja Dudy.

2.10 – Nagroda Literacka NIKE została przyznana Zycie Rudzkiej za powieść „Ten się śmieje, kto ma zęby”.

5.10 – Laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury został Norweg Jon Fosse.

12.10 – Projekt pracowni WXCA GROUP sp. z o.o. został zwycięzcą konkursu architektoniczno-urbanistycznego na opracowanie koncepcji odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz trzech kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie wraz z zagospodarowaniem terenu.

19.10 – W Toruniu otwarto siedzibę Muzeum „Pamięć i Tożsamość” im. św. Jana Pawła II. „To miejsce wyjątkowe, którego głównym celem jest przedstawienie dziejów państwa polskiego – od chrześcijańskich początków po współczesność – widzianych poprzez pryzmat aksjologii św. Jana Pawła II – największego Polaka w dziejach” – powiedział minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.

LISTOPAD

2.11 – Odbyła się premiera utworu „Now and Then” zespołu The Beatles, nagranego częściowo w 1977 roku przez Johna Lennona.

8.11 – Pisarz Józef Hen obchodził setne urodziny.

9.11 – Obraz Tamary Łempickiej pt. „Kizette II” („Kizette w różowej sukience”) został zakupiony w nowojorskim domu aukcyjnym Christie’s za kwotę 14,785 mln dolarów.

1O.11 – Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza otrzymał Rafał Wojasiński za książkę „Tefil”.

11.11 – Z okazji obchodów Narodowego Święta Niepodległości, prezydent Andrzej Duda odznaczył Jerzego Kalinę Orderem Orła Białego.

12.11 – Nagrody Mediów Publicznych 2023 otrzymali: Filip Zylber i Piotr Śliskowski w kategorii „Obraz”, Maria Pomianowska za „Muzykę”, Krzysztof Masłoń za „Słowo” oraz Jarosław Jakubowski w kategorii „Idea”.

18.11 – Operator i reżyser filmu „The New Boy” Warwick Thornton zdobył Złotą Żabę w konkursie głównym 31. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego EnergaCamerimage w Toruniu.

27.11 – Książka „Prophet Song” (Pieśń proroka), irlandzkiego pisarza Paula Lyncha – dystopijna wizja totalitarnej Irlandii – otrzymała nagrodę Bookera.

28.11 – Pisarz Marek Nowakowski został pośmiertnie uhonorowany Drzwiami do Wolności Festiwalu Filmowego Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci.

GRUDZIEŃ

5.12 – Polonez, tradycyjny polski taniec narodowy, został wpisany na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO.

5.12 – Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku otrzymało Nagrodę EMYA (European Museum of the Year Award) – prestiżowy tytuł Europejskiego Muzeum Roku 2024.

15.12 – Mieszkający w Polsce rosyjski reżyser teatralny Iwan Wyrypajew został przez sąd w Moskwie zaocznie skazany na 8 lat więzienia za rozpowszechnianie „nieprawdziwych informacji” o rosyjskiej armii.

21.12 – „Poruszeni bohaterską postawą Magdaleny Gudzińskiej-Adamczyk, która w Sejmie podjęła heroiczną obronę godności religii i tradycji żydowskiej przed bandyckim atakiem posła Grzegorza Brauna postanawiamy uhonorować ją Medalem 75-lecia Misji Jana Karskiego – poinformowało Towarzystwo Jana Karskiego. 12 grudnia poseł Konfederacji Grzegorz Braun, używając gaśnicy proszkowej, zgasił zapalone w Sejmie świece chanukowe.

Kultura Najważniejsza

.„Kultura Najważniejsza” to newsletter, w którym podpowiadamy, co warto obejrzeć, co przeczytać, czego posłuchać, ale i czego – posmakować. Odrywając się od codzienności, chcemy przypomnieć o fascynującym świecie kultury i sztuki, na który warto znaleźć czas.

Co innego niż kultura i sztuka może wyrwać nas z codzienności? Co innego pozwoli choć na chwilę uwolnić się od nieustającego biegu i skupić na czymś, co skierowane jest tylko do nas? Chcemy razem, wspólnie z Państwem, wybierać, to co najważniejsze w kulturze. W każdy czwartek, punktualnie o godzinie 21.00 znajdą Państwo w swojej skrzynce e-mailowej zbiór propozycji kulturalnych, które warto uwzględnić podczas planowania weekendu.

Piszemy o najgłośniejszych premierach, przypominamy o klasyce, do której warto wrócić.

Niekiedy proponujemy takie pozycje, które z pewnością Państwo widzieli, ale które naszym zadaniem warto przeanalizować i poznać ponownie.

Zachęcamy do zapisania się do specjalnego, darmowego newslettera „Kultura Najważniejsza”, który pozwoli Państwu zaplanować kulturalny weekend [LINK DO ZAPISÓW].

PAP/WszystkocoNajważniejsze/eg