walka

Rozbiór kraju pomiędzy Niemcy i Rosję Sowiecką był dla Polaków doświadczeniem klęski, ale także nieużyteczności wszelkiej Realpolitik.

Aby zrozumieć Polskę, że o coś nam wciąż chodzi, że czegoś ważnego dla nas bronimy, proszę, abyście zrozumieli naszą historię. Nasze, aż do poziomu szaleństwa, umiłowanie wolności. To, jak dobrze rozumiemy bohaterstwo, solidarność z innymi. Jak wiele czerpiemy z naszej historii i tożsamości.

Wstyd to przyznać, ale jestem przekonany, że prezydent Stanów Zjednoczonych nie był zainteresowany tym, co Karski miał mu do przekazania. Ten brak reakcji zapowiadał to, co się stało po wojnie. Alianci uznali, że konieczność pokonania Niemców jest ważniejsza niż niepodległość Polski. Milczenie, które zapadło w Londynie i Waszyngtonie nad raportami O’Malleya i Karskiego, przesądziło o losie Polski na ponad cztery powojenne dekady.

Polacy jechali na paryską konferencję pokojową w Wersalu z postulatami o wiele ambitniejszymi niż te realne, w pełni zdając sobie z tego sprawą. Jednak nawet mimo tego, wiele istotnych terenów ostatecznie nie weszło w skład terytorium Polski w granicach, których oczekiwaliśmy.

Polska wysłała na front aliancki ćwierć miliona żołnierzy piechoty, marynarki i lotnictwa, mimo że była w niewoli, okupowana przez nazistowskie Niemcy i Związek Radziecki. Jest tak wiele przykładów polskiej waleczności podczas II wojny światowej, że trudno jest skupić się tylko na jednym. To, o czym chcę opowiedzieć, wydarzyło się na plaży Normandii.

Niechęć brytyjskich i francuskich przywódców do konfrontacji z Hitlerem wynikała z przyjęcia całkowicie błędnego założenia, że nazistowski dyktator, podobnie jak oni, z pewnością zrobi wszystko, aby uniknąć straszliwej powtórki z lat 1914–1918.

Bez II wojny światowej i późniejszej sowieckiej gospodarczej dominacji, Polska w 1989 roku cieszyłaby się poziomem życia ówczesnej Hiszpanii, a dzisiaj z pewnością byłaby znacznie, znacznie dalej.

Postać Witolda Pileckiego stała się symbolem. Polacy w jego losach widzą prawdziwą historię swojej ojczyzny, ujętą w jednym życiorysie.

Dla okupanta było jasne, że warunkiem skutecznej germanizacji Polaków jest likwidacja polskiej inteligencji. Polscy naukowcy emigrowali zarówno w trakcie wojny, jak i po niej, nie znajdując w powojennych czasach realnego socjalizmu możliwości realizowania swych naukowych ambicji. Była to olbrzymia strata – odbudowa polskiej nauki byłaby z pewnością dużo szybsza, gdyby z wywołanej wojną emigracji powróciły do kraju setki znakomitych badaczy.

Niechęć Francji do interwencji zbrojnej wynikała z przyczyn politycznych i społecznych. Po tym, jak całe pokolenie młodych Francuzów poniosło straty w pierwszej wojnie światowej, ludzie nie chcieli znowu przelewać krwi, zwłaszcza w obronie dalekiej Polski.

Poland sent a quarter of a million soldiers from its infantry, navy and air force to the Allied front, despite being occupied by Nazi Germany and the Soviet Union.

Sowiecką politykę zagraniczną definitywnie tłumaczy fundamentalna doktryna bolszewicka o drugiej wojnie imperialistycznej, która nadchodzi i jest nieunikniona. Należy ją wyzyskać dla umocnienia państwa komunistycznego i zapewnić mu możliwości ekspansji terytorialnej i poszerzenia wpływów poza jego granicami.

Wybór Francji na pierwszą siedzibę rządu generała Władysława Sikorskiego był całkiem naturalny. Od czasu utworzenia na terenie Francji w 1917 r. polskiej tzw. Błękitnej Armii oraz podpisania porozumień politycznych i wojskowych w 1921 roku Paryż był najlepszym sojusznikiem Warszawy w Europie.

Gdy opowiadam Francuzom o Polsce, mówię o ogromnym poświęceniu i o tym, że każda polska rodzina straciła kogoś w tej wojnie. Mówię o tym, że Polacy mają w genach geny wolności, solidarności, wsparcia dla innych.

Pierre Mendès France był po wojnie premierem Francji w latach 1954–1955 i mentorem kariery politycznej François Mitteranda. To dzięki otrzymanym od Polaków dokumentom Pierre Mendès France przedostał się z Francji Vichy do Londynu.

„Tak bardzo was uwielbiamy… ale nie rozumiemy, dlaczego Francja, nasz historyczny sojusznik, nie przyszła nam z pomocą w 1939 roku, gdy zostaliśmy napadnięci przez Niemców” – gdy usłyszałem to pytanie po raz pierwszy, jeszcze nie mówiłem po polsku na tyle dobrze, by je zrozumieć i na nie odpowiedzieć. Ale pytanie się powtarzało. Trudno było mi uwierzyć, że to prawda. Tematyka roku 1939, a nawet lat 1939–1945 przedstawiana jest na lekcjach historii we francuskich liceach inaczej niż w Polsce. Niestety, młodym Francuzom nie opowiada się o tej „zdradzie”.

Straciliśmy 22 proc. obywateli, tj. na każdy 1000 zginęło 220 osób. Żaden inny kraj na świecie nie zapłacił tak potwornej ceny za przeciwstawienie się niemieckiemu szaleństwu zawojowania świata. Utrata tak wielu sił witalnych, często inteligencji, kadry oficerskiej, wybitnych przedstawicieli społeczeństwa – politykę ich eksterminacji świadomie prowadzili zarówno Niemcy, jak i Sowieci – zostawiła trwały ślad w naszej rzeczywistości. Musimy odbudować potencjał zniszczony przez Niemców i Rosję.

Sprzężenie pragmatycznych, konkretnych celów politycznych z oryginalnym, humanistyczno-chrześcijańskim podejściem podpartym najwyższymi – na miarę swej epoki – standardami naukowo-intelektualnymi zaowocowało zaprezentowaniem wobec całej Europy takich idei, o których dziś możemy z dumą mówić jako o polskim wkładzie w rozwój myśli europejskiej w XV wieku.

Wystawę „Ściany Totalitaryzmów. Polska 1939-1945” można oglądać na Pl. Piłsudskiego do 30 września 2019. Honorowy patronat nad wystawą objął Prezydent RP Andrzej Duda.