Francuska prezydencja i najbliższe miesiące dla cyfrowej przyszłości Europy i Europejczyków będą niezmiernie ciekawe i dynamiczne – pisze Krzysztof SZUBERT
Patrząc na rozpiętość tematyczną, zakres merytoryczny europejskiej agendy cyfrowej, ambitne podejście w tym zakresie, charakteryzujące zarówno prezydencję francuską, jak i obecną Komisję Europejską, można być pewnym, że obecne półrocze będzie ważnym okresem w UE dla otoczenia regulacyjnego i biznesowego w obszarze szeroko rozumianej tematyki transformacji cyfrowej. Tego kierunku można było się spodziewać już jakiś czas temu, po ogłoszeniu przez przewodniczącą KE Ursulę von der Leyen europejskiej dekady cyfrowej, systematycznym pojawianiu się coraz większej liczby środków i programów finansowych oraz ostatnich zapowiedziach walki UE o miejsce w globalnym wyścigu technologicznym.
Na niedawnym posiedzeniu Wysokiej Komisji ds. Cyfrowych i Poczty francuskiego parlamentu wybrzmiał jednoznacznie kierunek obrany przez Francję – podkreślono powiązanie transformacji cyfrowej z transformacją ekologiczną, która rodzi poważne wyzwania sektorowe dla gospodarek państw członkowskich Unii Europejskiej, jak również wyzwania o charakterze horyzontalnym, dotyczące kwestii socjalnych, demokratycznych, prawnych i obywatelskich. Odpowiedzią na te wyzwania ma być kontynuacja modelu społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej, połączona z zajęciem i utrzymaniem odpowiedniego, gwarantującego suwerenność miejsca na arenie międzynarodowej.
Analiza dotychczasowych kierunków polityki francuskiej prowadzi do wniosku, że preferowana jest większa kontrola nad tzw. platformami – gigantami technologicznymi. Co więcej, polityka cyfrowa była często łączona z politykami bezpieczeństwa i obrony, a nawet z polityką kosmiczną. Warto także zaznaczyć, że ważne miejsce zajmowała potrzeba ochrony unijnych danych cyfrowych (zarówno osobowych, jak i nieosobowych).
Oczywistym priorytetem, jak również niewątpliwą ambicją prezydencji francuskiej będzie więc zakończenie negocjacji międzyinstytucjonalnych legislacji dotyczącej platform cyfrowych – Aktu o rynkach cyfrowych (DMA) oraz Aktu o usługach cyfrowych (DSA). Nie obędzie się jednak bez problemów, ponieważ obie regulacje budzą wiele wątpliwości – dla przykładu wspomnieć można zakres i szczegółowość obowiązków nakładanych na platformy cyfrowe (DMA) bądź rozgraniczenie pozycji organu nadzoru państwa miejsca siedziby usługodawcy oraz organu nadzoru państwa miejsca świadczenia usługi (DSA).
Prezydencja francuska będzie także początkiem prac nad tzw. Data act – regulacją, która potencjalnie zdeterminuje przyszłość gospodarki opartej na danych. Kluczowym aspektem przedmiotowej legislacji będzie uregulowanie dostępu do unijnych danych przez podmioty z państw trzecich.
Trwają też od dłuższego czasu prace nad regulacjami dotyczącymi sztucznej inteligencji (AI) oraz identyfikacji elektronicznej (eIDAS). Najbliższy okres będzie także charakteryzował się wzmożoną pracą nad tematyką cyberbezpieczeństwa, a konkretnie nad Europejską Polityką Cyberbezpieczeństwa, NIS2 (przeglądu dyrektywy w sprawie środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu cyberbezpieczeństwa na terytorium Unii) oraz European Cyber Resilience Act. Obecna sytuacja geopolityczna zapewne sprawi, że bezpieczeństwo cyfrowe będzie traktowane przez prezydencję francuską w sposób absolutnie priorytetowy.
Warto też wspomnieć o tym, że prezydencja francuska chce wspierać innowacyjność, firmy segmentu MSP, komercjalizację B+R oraz segment technologicznych start-upów poprzez inwestycje kapitałowe typu venture capital i mobilizację kapitału prywatnego. W procesie projektowania tego typu inicjatyw powinna być uwzględniana specyfika rynków poszczególnych państw członkowskich – m.in. pod kątem zapotrzebowania na różne tickety inwestycyjne.
Zdecydowana większość powyższych zagadnień pokazuje charakterystyczną dla UE chęć dążenia do regulowania wszystkiego, w tym wypadku rzeczywistości cyfrowej. Przeregulowanie może być zjawiskiem z wielu względów niebezpiecznym. Stany Zjednoczone z kolei niezmiennie charakteryzują się naciskiem na ochronę swobody działalności gospodarczej, co pozwala na utrzymanie pozycji cyfrowym gigantom wywodzącym się z tego kraju. Pewną zmianą jakościową, która może wpływać na kształt prezydencji francuskiej, jest otwartość i chęć dialogu z Unią Europejską widoczna po stronie administracji prezydenta Bidena. Za przykłady posłużyć tu mogą: powstanie Rady UE-USA ds. Handlu i Technologii czy inicjatywa Global Partnership for Artificial Intelligence. Co ciekawe, Stany Zjednoczone zapowiedziały także utworzenie biura ds. cyberprzestrzeni i polityki cyfrowej w Departamencie Stanu.
Prezydencja francuska była poprzedzona odbywającym się w grudniu minionego roku Szczytem Cyfrowym ONZ – IGF 2021 Polska (Katowice). Ponad 10 tys. uczestników ze 175 państw świata w trakcie blisko 300 paneli i wystąpień dyskutowało na temat cyfrowej przyszłości świata. Wnioski wypracowane podczas światowego Szczytu ONZ, podsumowane w tzw. Katowice IGF Messages, stanowią bazę dla obecnych i przyszłych działań prezydencji francuskiej, a także są istotnym wkładem Polski, jako gospodarza Szczytu ONZ, w globalną i europejską debatę cyfrową. W tym kontekście najbliższy szczyt szefów państw i rządów, zaplanowany na 10–11 marca, na którym podjęta zostanie próba zdefiniowania nowego modelu unijnej gospodarki opartej na transformacji cyfrowej, nabiera innego wymiaru.
.Na to, jaka będzie prezydencja francuska, pośredni wpływ będą miały także wybory prezydenckie we Francji zaplanowane na kwiecień 2022 roku oraz wybory parlamentarne w czerwcu tego samego roku. Najbliższe miesiące dla cyfrowej przyszłości Europy i Europejczyków będą niezmiernie ciekawe i dynamiczne.
Krzysztof Szubert
