Niech Bóg zlituje się nad cynikami. Jestem teraz cynikiem.
Jan Hendrik Frederik Grönloh, znany bardziej pod pseudonimem Nescio, który oznacza tyle co „nie wiem”, urodził się 22 czerwca 1882 roku w Amsterdamie. Zmarł 79 lat później, 25 lipca 1961 roku. Pochodził z rodziny rzemieślniczej, swoje życie przepracował w stołecznych kantorach.
Jego debiut – opowiadanie „Wyżeracz” – przypada na rok 1918. Dorobek literacki prozaika zamyka się w dwóch tomach opowiadań – pierwszy ukazał się w przywoływanym już roku 1918, następny zaś po drugiej wojnie światowej. Do tego tomu trafiły opowiadania już drukowane, ale także i te, które pisarz zmienił, czy do których dopisał zakończenia. Tomy były wielokrotnie wznawiane, krytyka zaś uznała Nescia za główną postać literatury północnoniderlandzkiej pierwszej połowy dwudziestego wieku.
Znowu mam zamiar napisać grubą książkę, której nigdy nie napiszę, a którą ktoś musi napisać, żeby być sławnym, jak mówią. Grubą powieść ze zbrojonego betonu, w miarę możności w dwóch tomach i nad wyraz epicką. Bo wiecie, że opowieść epicka to jest najwyższy gatunek w literaturze.
.Nescio nie był przychylny klasycznym formom powieści, zwłaszcza tej realistycznej. W swojej twórczości jest autoironiczny. Preferował krótkie formy, często w postaci szkicu, notatki, myśli zapisanych w kilku słowach czy zdaniach. Za życia Nescia jego utwory były czytane tylko przez wąski krąg odbiorców; sławę przyniosły mu później. Sam pisarz zresztą mawiał do swojej rodziny: Jeszcze mnie nie rozpoznają. Musimy być cierpliwi. Zobaczycie, że mam rację.
W swoich utworach często poruszał problem zderzenia ideałów z wymaganiami społeczeństwa, z dorosłością. Świetnie operował detalem, często właśnie drobne wydarzenia i niepoważne detale mają duże znaczenia dla historii, które opisywał. Nie był płodnym pisarzem, pozostało po nim kilkaset stron. Tym bardziej warto sięgnąć do tych opowiadań. W Polsce ukazał się zbiór jego tekstów w roku 1980.
Niech Bóg się zlituje nad cynikami. Chciałbym kiedyś jeszcze móc prawie się rozpłakać, nie wiedząc czemu, i mieć nadzieję na coś, co nigdy nie przyjdzie.
Paulina Matysiak
Pocztówkę otrzymałam w ramach projektu PostCrossing od Christy. Cytaty pochodzą z opowiadań Nescia.
