Rafał DUTKIEWICZ Pomóżmy światu w rozmowie Kiedyś większą wagę odgrywała wymiana dóbr. Dziś kluczowa jest wymiana idei, myśli. Jednym z jej aspektów jest rozmowa różnych kultur, rozmowa ludzi wyrosłych w różnych, innych obszarach językowych.
Roland MASZKA Milczenie morza. Francja i tak to przetrwa Na plan pierwszy wysuwa się oświecona idea, a nie jakaś mistyka czy fantasmagoria. Dlatego uczniowie kojarzą Rewolucję z postępem, a nie z gilotyną. Francja i tak to przetrwa… - pisze Roland MASZKA.
J. Edward HACKETT Prof. William IRWIN House of Cards i filozofia. Underwood burzy sen o idealnym społeczeństwie House of Cards może ukazywać brzydką rzeczywistość, ale może też pomóc nam pomyśleć o rzeczywistości idealnej.Tak naprawdę nie możemy marzyć o bardziej cnotliwych politykach, ale możemy stworzyć nasze społeczeństwo ze świadomym założeniem, że ludzie pokroju Underwooda będą kandydować. Jeśli tak uczynimy, ludzie tacy jak Frank nie narobią zbyt wielkich szkód.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Zdania prawdziwe O tych samych wydarzeniach inni będą mieli różne zdania, a historię trzeba ciągle interpretować na nowo. Przez co zawsze będzie temat do dyskusji — i dobrze.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Prywatność za wszelką cenę? Zapowiadałem ogród nieplewiony, ogród o rozwidlających się ścieżkach. Jest to wobec tego cykl wielowątkowy. Jednym z wątków jest współczesna technika oraz jej społeczne i etyczne konsekwencje.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. To fake or not to fake, czyli skąd się biorą newsy Od kiedy człowiek wymienia informacje, celem jest tylko po części podawanie obiektywnych faktów. Uważa się, że Swetoniusz w „Żywotach cezarów” bardziej dbał o barwną treść niż o rzetelność historyczną. Wpływ na to mogła też mieć wysoka śmiertelność niepokornych myślicieli za Nerona, Kaliguli i ich następców.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Liczby = nauka = prawda W fizyce powtarza się ważne eksperymenty wielokrotnie, z rosnącą precyzją. W medycynie i naukach społecznych pytań jest więcej i eksperymenty powtarzane są rzadko. Do tego elektrony są wszędzie takie same i niezmienne w czasie (a może jednak nie?), a powtórzenie eksperymentu socjologicznego jest trudne.
Prof. Zygmunt BAUMAN Aby na pewno Facebook i Twitter wspierają demokrację i prawa człowieka? Hakerzy informatyczni mogą z takim samym entuzjazmem, dobrą wolą i szczerością przyłączyć się do nowego „Transparency International”, jak nowej „Czerwonej Brygady”. Internet wesprze każdy wybór z równym spokojem.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Dokładnie 840.5 Im ładniej prezentowane są dane, tym łatwiej w nie wierzymy. Smartfon liczy mi kroki i mówi, ile straciłem kalorii. Ale przecież nie wie, czy wspinałem się na górę i czy niosłem ciężki plecak. Sceptycy zakładają sobie kilka urządzeń i porównują wyniki. Rezultatem jest utrata zaufania. Dlatego gdy widzę wiele liczb o zaskakującej precyzji, zapala mi się czerwona lampka. A zwłaszcza, gdy liczby mają decydować o moim życiu.
Prof. Richard SHUSTERMAN Myślenie ciała. Somaestetyka na kursie filozofii Celem tych zajęć jest pokazanie metody, która może pomóc osiągnąć jeden z nadrzędnych celów filozofii, czyli samowiedzę, w tym przypadku somatyczną samowiedzę.
Roman BIELECKI OP Bóg się rodzi na Kościuszki Osłaniając twarz przed zimnym wiatrem, próbuję chwilę wysiedzieć pod murem komina i jak co roku się zastanawiam, jak mówić o narodzeniu Boga? Jak nie popaść w banał? I chyba jak zawsze jestem bezradny, bo nie starczy życia, żeby objąć tę tajemnicę, która ludzki świat wywraca do góry nogami, jak wtedy…
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Teoria względności Światło można porównać do fal na wodzie. Jednak gdy rozprzestrzeniają się fale na wodzie, cząsteczki wody drgają w górę i w dół, a rozchodzi się jedynie sygnał — fale rozchodzą się w ośrodku. Również prędkość ich jest stała względem ośrodka. W jakim ośrodku rozchodzi się światło? Względem czego mierzyć jego prędkość? Czy gdy poruszamy się w tym ośrodku, prędkość światła względem nas będzie inna? Czy możemy je przegonić?
Prof. Lucjan PIELA Umysły filozofów i dobroć Carycy Przybyli w imieniu innych sławni obrońcy ludu i wolności Diderot i Grimm. "Zachwycona" ich rozumem carowa rozprawiała z nimi o prawie narodów, filozofii i, o dobru ludzkości; nawzajem zachwycała ich mądrością, ludzkością.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Wittgenstein w tarnowskiej księgarni Nie stawiaj pomników. Choć jednak — tak wielkiemu filozofowi... By zabawić się w modne w tych kręgach paradoksy logiczne, trzeba by Wittgensteinowi wystawić pomnik jako jedynemu filozofowi bez pomnika. Czy pomnik taki może istnieć?
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Co to znaczy rozumieć? Nie trzeba być ekonomistą, klimatologiem ani wulkanologiem, aby coś rozumieć. W jak szerokim zakresie mamy szukać odpowiedzi, jak głęboko poznawać poszczególne działy wiedzy? Odpowiedzią jest interdyscyplinarność, ale łatwiej jest wypowiedzieć słowo, niż to osiągnąć.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Przyczynek filozofologiczny Filozofologia jest tym dla filozofii, czym muzykologia dla muzyki, krytyka literacka dla pisarstwa czy historia sztuki dla malarstwa. Czym innym jest wiedza o pewnej dziedzinie, a czym innym jej współtworzenie. Praca filozofologów — historyków filozofii — ma również swoje znaczenie, nie należy jej jednak mylić z filozofią. Jest różnica między studiowaniem rozwoju pojęć moralnych w historii a szukaniem odpowiedzi na pytanie „jak żyć?”.
Mona CHOLLET Tyrania rzeczywistości Marzenie jest jak strużka krwi w oceanie – wabi rekiny, które chcą cię rozszarpać. Więc dorośli sprowadzają swe istnienie do rodzinnych i społecznych ról, przyswajają sobie zachowania i poglądy zasługujące na poważanie. Nic dziwnego zatem, że marzyciel jawi się im jako szaleniec – nie wiedzą, jakimi chadza drogami. Nie używają ich od tak dawna, że zapomnieli o ich istnieniu.
Jean-Paul OURY Gdzie oni są? Ci wszyscy wielcy politycy Wystarczy przejrzeć LinkedIn, serwis młodych profesjonalistów, aby znaleźć tam cytaty np. ze Steve’a Jobsa i przekonać się, że internauci posługują się nimi tak, jakby cytowali Churchilla, Reagana albo De Gaulle’a. Może więc czas najwyższy uznać, że obecnie elitą świata są wielcy przedsiębiorcy epoki nowych mediów?
Anna MAKUCH O uwodzicielskiej sile literatury gotyckiej - „To lubię!” Gotycyzm literacki jest bogaty i zaskakuje w swych najwybitniejszych realizacjach wyrafinowaną formą, wysmakowanym estetyzmem, mistrzowską konstrukcją fabuły. Charakterystyczna jest dlań scenografia odosobnionego zamczyska lub opuszczonego domostwa, motyw winy, kary i zemsty. Uwodzi wciąż czytelnika, lecz także i pisarzy.
Anna MAKUCH Czasy pogardy. Narcyzm przeciw równości Formułuję przypuszczenie, że atakujące zewsząd sygnały pogardy stanowią karłowaty, niedojrzały symptom potrzeby różnorodności, porządku hierarchicznego, optyki wertykalnej. Gdzie mistrzowie, którzy wskażą kierunek? Czy nad naszą cywilizacją czuwają ekscentrycy z prawdziwego zdarzenia, jak Bertrand Russel, Franc Fiszer, Witkiewicz-ojciec i Wikiewicz-syn, Ludwig Wittgenstein?
Prof. Andrzej DĄBRÓWKA Po co nam historia? Rozsądek nie jest trybunałem na sądzenie spraw dotyczących się wieków i pokoleń; rozsądek pojedyńczy jest często w sprzeczności z rozumem narodowym, z rozumem rodu ludzkiego. W czasach, kiedy umysły chore na sofisterię pozwalają sobie o wszystkim rozprawiać na prawo i lewo, rozum rodu ludzkiego wygnany z książek i rozmów, chowa się w ostatnim szańcu, w sercach ludzi czujących (Adam Mickiewicz, 1833).
Anna MAKUCH Książki tak, buty tak! Społeczeństwa trwają dzięki przekazywaniu wiedzy, tak twierdzi pragmatyczny John Dewey, zaś T. S. Eliot zwraca uwagę, że „edukacja dla każdego jest środkiem, z którego musimy skorzystać, aby na powrót scalić cywilizację. Dopóty, dopóki pod słowem edukacja kryje się wszystko, co idzie w parze z ukształtowaniem się dobrego indywiduum i dobrego społeczeństwa, pozostajemy w zgodzie”.
Russ ROBERTS Czytając Adama Smitha (2). O bogactwie i moralności Bank, który pragnie być Twoim przyjacielem, kłamie. Kontakty handlowe w dzisiejszym świecie wiążą się nieuchronnie z dystansem fizycznym i emocjonalnym. Zbyt wielu ludzi, z którymi wchodzimy w interakcje, znajduje się tak daleko od nas, że nigdy ich nie zobaczymy. Jeżeli ufamy tym osobom, to tylko ze względu na kontekst konkurencji, reputacji, chęci kontynuowania kontaktów i współpracy, jak również kar przewidzianych prawem za defraudację czy kradzież.
Piotr ORAWSKI Piękno muzyki (50) O uczciwości Jest to jedno z tych słów, które nam, Polakom, najtrudniej jest pojąć, a jeszcze trudniej zrozumieć i wcielić w życie. Uczciwość kojarzy się wręcz z czymś nieprzyzwoitym albo staromodnym. W moim przekonaniu jest wręcz pojęciem zakłamanym w dwójnasób. Ja mogę zrobić wszystko, co chcę, ale Tobie zgodnie z prawem i nakazem moralnym zrobić tego nie wolno. Więcej nawet: to, co zrobię, jest dobre, ale, co ty zrobisz (nawet jeśli będzie podobne lub tożsame) jest z założenia złe.