Pokolenie mądrego wzrostu

Edukacja i przedsiębiorczość sprawiają, że Polska nie konkuruje już wyłącznie tanią siłą roboczą – pisze prof. Aleksander SURDEJ

Polska należy do nielicznych w świecie gospodarek, które od ponad ćwierćwiecza odnotowują nieprzerwaną serię wzrostu gospodarczego. Gospodarka Polski okazała się odporna w obliczu światowego kryzysu gospodarczego i finansowego lat 2008–2009, a i w późniejszym okresie niskiego wzrostu – w latach 2010–2018 – jej roczne tempo wzrostu kształtowało się średnio na poziomie powyżej 3,5%. Dzięki tej imponującej passie nastąpiła znaczna poprawa poziomu życia obywateli Polski. W okresie od roku 1990 do 2018 Polsce udało się zmniejszyć o 1/3 różnicę PKB na mieszkańca w stosunku do średniej OECD.

Co najważniejsze, rozwój gospodarczy Polski przekładał się na konkretne osiągnięcia społeczne. Polska osiągnęła widoczne postępy pod względem stanu zdrowia swoich obywateli – przeciętna długość życia zwiększyła się z 71 lat w 1990 r. do ponad 77 lat w 2017 r. Co więcej, w przeciwieństwie do wielu państw zmalał w Polsce wskaźnik ubóstwa i jest on niższy od średniej w OECD (10,5% ludności miało dochód poniżej 50% mediany krajowej w 2013 r. wobec 11,1% w OECD). Nie wzrosły także nierówności ekonomiczne – w 2013 r. średni dochód uzyskiwany przez górne 10% populacji był 7,5 razy wyższy od dochodu dolnych 10%, podczas gdy w OECD jest on prawie 10 razy wyższy. Wprowadzony w 2016 roku zasiłek rodzinny 500+ w wysokości ok. 115 euro miesięcznie na drugie i kolejne dziecko pozwolił na likwidację ubóstwa wśród dzieci i sprzyja wzrostowi dzietności.

Trwały rozwój gospodarczy wymaga społecznej inkluzywności, przeciwdziałania rozrostowi obszarów biedy i wynikającej z niej marginalizacji.

Rozwojowi gospodarczemu Polski służy wysoka dyscyplina makroekonomiczna. Dług publiczny mierzony według definicji z Maastricht wynosi 52%, inflacja oscyluje wokół celów Narodowego Banku Polskiego, czyli ok. 2%, a bilanse handlowy i płatniczy są zrównoważone.

W otwartej gospodarce rynkowej, jaką jest gospodarka Polski (udział eksportu dóbr i usług w PKB wzrósł z 46,3% w 2013 do 52,3% w 2016 roku, a struktura regionalna i produktowa eksportu ma coraz bardziej zróżnicowany charakter), trwałość wzrostu zależy od solidności fundamentów mikroekonomicznych.

Pierwszym z nich jest jakość wykształcenia obywateli. Odsetek pracowników z wykształceniem wyższym wzrósł w Polsce ponad dwukrotnie od początku lat dziewięćdziesiątych – z 13% w 1992 do 31% w 2015 roku. Polskie szkoły osiągnęły znaczącą poprawę wyników nauczania diagnozowanych w badaniu PISA (Programme for International Student Assessment) przeprowadzanym przez OECD. W 2000 r. wyniki polskich 15-latków były poniżej średniej OECD, natomiast obecne rezultaty znacznie tę średnią przekraczają.

Drugi to przedsiębiorczość i rozwój sektora prywatnego. Dzięki powstawaniu i rozwojowi nowych firm pojawiają się nowe produkty i usługi, nowe modele biznesowe i sposoby działania. W latach 2010–2014 9,9% dorosłych w Polsce założyło nową firmę – wskaźnik znacznie powyżej średniej w UE, wynoszącej 6,5%. Przybywa w Polsce silnych firm o średniej wielkości. Założone i rozwijane przez pierwsze pokolenie przedsiębiorców firmy te rosną organicznie i rozwijane są harmonijnie jako firmy rodzinne, zorientowane długookresowo, z myślą o długim trwaniu.

Edukacja i przedsiębiorczość sprawiają, że Polska nie konkuruje już wyłącznie tanią siłą roboczą. Do Polski trafiają inwestorzy poszukujący wykwalifikowanej kadry (usługi dla biznesu, laboratoria badawcze), a polskie firmy oferują nowoczesne produkty za granicą, także w przemysłach nowych technologii, włącznie z grami komputerowymi.

Perspektywy dalszego rozwoju poprawiają się dzięki znacznym inwestycjom w infrastrukturę tak drogową, jak i telekomunikacyjną. Polska kontynuuje kompletowanie sieci dróg, które ułatwią operowanie firm w Polsce i powiązanie Polski z innymi rynkami.

Obecny rząd, podobnie jak poprzednie rządy, kontynuuje wysiłki na rzecz poprawy jakości otoczenia biznesowego. W ostatnim dziesięcioleciu Polska przesunęła się wzwyż wśród państw OECD w raporcie Banku Światowego Doing Business – awansując z 31. miejsca w roku 2010 na 18. w 2016 r. Obniżył się również w Polsce wskaźnik OECD (nad)regulacji rynku produktów, co oznacza zmniejszenie barier dla konkurencji w branżach sieciowych, lepsze egzekwowanie ustawodawstwa antymonopolowego i rzadsze sięganie po uznaniowe polityki typu nakaz i kontrola.

.Polska przyspiesza rozwój odnawialnych źródeł energii, lecz również dba o swoje bezpieczeństwo energetyczne i realistycznie ocenia perspektywy energetyki nuklearnej. Sprostanie wyzwaniom dalszego rozwoju Polski będzie łatwiejsze, gdy i inne państwa UE będą utrzymywać wysoką dynamikę gospodarczą i współpracować w zmniejszaniu kosztów zmiany klimatycznej i łagodzeniu kosztów przejścia do ery nowych, odnawialnych i niezawodnych źródeł energii.

Aleksander Surdej
Tekst publikowany wspólnie przez magazyn opinii „Wszystko Co Najważniejsze” [LINK] i francuski dziennik opinii „L’Opinion” [LINK].