Naszą rolą, rolą Europy Środkowej, jest jednoczyć

My, w Europie Środkowej, naznaczeni jesteśmy programem antywirusowym zainstalowanym w naszych głowach w okresie komunizmu. Ten program ostrzega nas przed różnymi niebezpieczeństwami wcześniej niż tych, którzy nie przeżyli tego, co my – twierdzi Anna ZÁBORSKÁ

Kiedy w 2004 roku weszliśmy do Unii Europejskiej, dokonała się zmiana. Między dotychczasowymi krajami członkowskimi i nami były duże różnice. Koledzy z Danii, Francji, Niemiec czy Włoch mówili nam: „Dzięki Bogu,  weszliście do UE,  wnieśliście inne spojrzenie. Jesteście znacznie odważniejsi, nie jesteście poprawni politycznie tak jak nasi koledzy. Wnieśliście nowe idee, a także i pokazaliście nam, że nie trzeba się bać  wyrażać własnych przekonań”. 

Być może po 50 latach komunizmu mieliśmy wrażenie, że w Unii Europejskiej można swobodnie się wypowiadać  i mówić to, o czym naprawdę się myśli. W tej chwili coraz częściej mówimy, że musimy wrócić do korzeni, do wartości europejskich. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej są krajami o innej kulturze. Naznaczeni jesteśmy czymś, co, jak mówił jeden z moich przyjaciół, można określić jako program antywirusowy, który został zainstalowany w naszych głowach w okresie komunizmu. Ten program ostrzega nas przed różnymi niebezpieczeństwami znacznie wcześniej niż osoby z innych krajów, które nie przeżyły tego, co my przeżyliśmy za czasów komunizmu. Zatem jeśli chcemy wrócić do dawnych wartości, trzeba zastanowić się do których?.

W projekcie konstytucji odrzuciliśmy wartości chrześcijańskie. W tamtych czasach Marcelo Pelevin, agnostyk, który stał na czele Parlamentu Europejskiego, osoba niewierząca, powiedział, że był  pewien, iż Unia Europejska jest oparta na wartościach chrześcijańskich: „Do tego czasu czułem się pewnie. A w tej chwili nie wiem, na jakich wartościach oparta jest Unia, nie wiem też, na jakich wartościach będzie budowała swoją przyszłość”.

W krajach Europy Środkowej mamy własne konstytucje. Wymieniamy w tych konstytucjach wartości chrześcijańskie, Cyryla i Metodego, mówimy o naszych korzeniach. To tak jak w matematyce. To, co w nawiasie, trzeba mnożyć razem. Wartości chrześcijańskie wymienione w konstytucji to coś naturalnego . Są to punkty odniesienia,  do których można przyrównać własne postępowanie i zrozumieć, czy się czyni dobrze, czy źle; zrozumieć, czy np. wolność łączy się z odpowiedzialnością.

.Ważne jest to, że w krajach Europy Środkowej zawsze łączymy wolność z odpowiedzialnością, a przynajmniej czyni tak większość.  I to właśnie możemy wnieść do Europy. Widzę bowiem, że ludzie czują pewien brak. Wiedzą, że łatwo można stracić zaufanie do Unii Europejskiej. Żeby do tego nie doszło, trzeba się połączyć wokół czegoś, co jest dobrze określone. I w tym upatruję dużą rolę Europy Środkowej.

Anna Záborská
Tekst wystąpienia z Kongresu Polska Wielki Projekt 2018. „Wszystko Co Najważniejsze” było partnerem medialnym tego ważnego wydarzenia.