Serce tożsamości współczesnych Czechów stanowi zachodniość. O ile do 1989 roku Praga szła tą samą drogą co inne kraje Europy Środkowej, to później postanowiła ją budować przede wszystkim w oparciu o Niemcy.
Kryzys gospodarczy i związane z nim zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne będą tym, co prawdopodobnie rozstrzygnie o dalszych losach Unii Europejskiej i poszczególnych krajów.
Dzisiejsza Rosja jest agresywną siłą rewizjonistyczną, która ustami Putina i Ławrowa wyraża pragnienie powstania świata postzachodniego i odrodzenia rosyjskiej wielkości.
Czy stajemy w obliczu dramatycznych wydarzeń? Nie można tego wykluczyć. Wszystko jest niepewne – z tym że znacznie bardziej niż zwykle.
Grupa Wyszehradzka jest ważna dla Polski. Będąc istotną częścią współpracy regionalnej, stanowi element umacniający pozycję międzynarodową i sprzyjający rozwojowi społeczno-gospodarczemu naszych czterech państw.
Ponad granicami. Historia Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. I jedno ze spotkań: przy pięknej pogodzie spotkali się z jednej strony Václav Havel, Marta Kubišová, Jiří Bednář i Tomáš Petřivý, a z drugiej Jacek Kuroń, Adam Michnik, Jan Lityński i Antoni Macierewicz. Ten ostatni spóźnił się, chcąc zebranym pokazać świeżo wydrukowany numer Głosu.
Kraje Europy Środkowej i Wschodniej są krajami o innej kulturze. Naznaczeni jesteśmy czymś, co, jak mówił jeden z moich przyjaciół, można określić jako program antywirusowy, który został zainstalowany w naszych głowach w okresie komunizmu. Ten program ostrzega nas przed różnymi niebezpieczeństwami znacznie wcześniej niż osoby z innych krajów, które nie przeżyły tego, co my przeżyliśmy za czasów komunizmu.
Wiosną 1969 roku fenomenalna drużyna czechosłowackich hokeistów ogrywa ZSRR. W Pradze świętuje 100 tysięcy ludzi. Padają hasła „Precz z okupantem”, „Sowieci do domu”. W tłumie pojawiają się prowokatorzy. Dochodzi do ataku na siedzibę Aerofłotu. To będzie koniec Praskiej Wiosny.
Daniel Křetínský skupuje nie tylko czeskie media o dużej sile rażenia, jak na przykład poczytny tabloid „Blesk”, ale z przytupem wszedł na francuski rynek medialny, gdzie wykupił kilka tytułów, w tym magazyn „Elle”. „Frekvence”, „Radio Zet!” czy „Europa” – to tylko niektóre z pozostałych tytułów medalnych, którymi w swoim portfolio może pochwalić się Křetínský. Posiada także grupę medialną Czech Media Invest a jego majątek wycenia się na ok. 2,1 miliarda Euro.
Istnieje w Polsce nie tylko stereotyp „Czecha Szwejka”, ale również „Czecha ateisty”. Warto bliżej przyjrzeć się temu zagadnieniu, gdyż rzeczywistość mocno odbiega od naszych wyobrażeń.
W Holandii, po wykryciu rosyjskiej dezinformacji przed referendum w sprawie układu stowarzyszeniowego z Ukrainą w 2016 roku, holenderski rząd powrócił do głosowania w formie papierowej podczas wyborów parlamentarnych w 2017 roku, aby zapobiec ewentualnemu włamaniu ze strony Rosji do elektronicznego systemu głosowania. Holenderski wywiad ustalił następnie, że Kreml wytwarzał fake news, zamierzając wpłynąć na wynik wyborów. We Włoszech początkowe obawy dotyczące dezinformacji związanej z Kremlem pojawiły się podczas referendum konstytucyjnego w 2016 roku, kiedy antyestablishmentowy Ruch Pięciu Gwiazd wykorzystywał w swojej kampanii prokremlowską propagandę. Niestety, tradycyjnie prorosyjska postawa Włoch przetrwała, a kraj nie podjął żadnych środków, by złagodzić wysiłki Kremla. Hiszpania została brutalnie wybudzona z letargu przez groźbę rosyjskiej dezinformacji podczas niedawnego katalońskiego referendum niepodległościowego, które było aktywnie wspierane przez rosyjskie media, a podczas którego puszczono w obieg szereg fałszywych wiadomości.
To, co realnie działo się w długiej historii kontaktów Polaków i Czechów (grubo ponad 1000 lat!), jest jednak wystarczająco interesujące, żeby nie uciekać się do takich jak wyżej, nieco ironicznych miejscami spekulacji.
Potrzebujemy dojrzałej i podmiotowej współpracy z rodzącą się potęgą. Problem w tym, że Chiny, ale dotyczy to też Rosji, świetnie znają uwarunkowania polityczne, społeczne i kulturowe w Europie Środkowej. Tymczasem u nas sinologia to ciągle prestiżowy, ale niszowy kierunek studiów. Potrzebujemy ludzi z wiedzą o Chinach, zdolnych budować odpowiednią agendę. Nie doktrynalną, lecz profesjonalną. Jednak jeśli mamy współpracować na zasadzie „różnic systemów”, nie powinniśmy tak łatwo odżegnywać się od przypominania o prawach człowieka. Musimy uważać, a można tu się odwołać do tak zwanej czeskiej doktryny Druláka, by naszej polityki wobec Chin nie budowali absolwenci Instytutu Konfucjusza lub stypendyści chińskich programów, niepodlegających kontroli naszych rządów.
My, Polacy, myślimy często o sobie jako o narodzie, który epatuje się własnymi traumami. Szwejkowscy Czesi mają brać wszystko „na luzik” i nie przejmować się własną historią. Chciałbym w kilku punktach podważyć pewne stereotypy na przykładzie największej czeskiej traumy współczesności, czyli „zdrady w Monachium”. Kapitulacja Zachodu przed żądaniami Hitlera uchodzi w Czechach za początek XX-wiecznej gehenny narodu.
12 procent przewagi Milosza Zemana nad Jirzim Drahoszem (38,6:26,6 proc.) w pierwszej turze wyborów prezydenckich nie przesądza wyniku całego głosowania. Co więcej, część analityków ostrożnie obstawia właśnie Drahosza jako nowego gospodarza praskiego Hradu. Wybory polaryzują czeskie społeczeństwo, ale też podobnie jak we wszystkich krajach Europy Środkowej, walka wyborcza jest ściśle powiązana z problemami narosłymi w okresie transformacji.
Kiedy Mazowiecki wraz ze Skubiszewskim zdecydowali o zwiększeniu gwarancji granic a nie o reparacjach, zrobili tak nawiasem mówiąc zgodnie z życzeniem Amerykanów, którzy dawali do zrozumienia, że chcąc przycisnąć Niemcy do muru z żądaniem reparacji byłoby powtórzeniem błędu z 1918 roku, który – jak lubił podawać ekonomista Keynes – doprowadził Europę jedynie do niemieckiego odwetu i nowej wojny.
Polski rząd nie powinien oczekiwać poparcia dla idei Trójmorza. Czesi nie mają poczucia wspólnych interesów z Polską. Boją się polskiej dominacji w regionie. A sam Babisz ma powody, by Polski nie lubić – na przykład dlatego, że przez Orlen został wykupiony jego koncern Unipetrol.
Brytyjski filozof Roger Scruton, który przed wyrzuceniem go w 1985 roku z Czechosłowacji regularnie wykładał na tajnym uniwersytecie, przyrównuje Siłę bezsilnych do tekstów wczesnochrześcijańskich męczenników, pisanych w katakumbach. Siła bezsilnych to bez wątpienia najsłynniejsza wypowiedź Havla na tematy społeczne i polityczne, formacyjna dla czeskiego ruchu opozycyjnego.
Wybory pokazują, że czeska scena polityczna będzie się polaryzować wokół stosunku do ANO i Andreja Babisza. Na razie „grillowanie tradycyjnych partii”, czyli ODS i CSDD, zostało zastopowane. Prawdopodobne pogorszenie koniunktury (już w przyszłym roku tempo wzrostu gospodarczego ma zwolnić) stawia reelekcję partii ANO za 4 lata pod dużym znakiem zapytania.
Praga Franza Kafki jest odbiciem jego pisarstwa. Genius loci ma tu znaczenie podstawowe. Franz Kafka miał szczęście. Uniknął Holocaustu, czego los nie oszczędził jego bliskim. Praga Kafki to jednak coś więcej niż ocalenie. To śmierć i życie w miejscu niezwykłym, dla wielu ludzi wręcz magicznym.
