Prof. Tomasz ALEKSANDROWICZ: Informacja jako broń i cel ataku

Informacja jako broń i cel ataku

Photo of Prof. Tomasz ALEKSANDROWICZ

Prof. Tomasz ALEKSANDROWICZ

Profesor nadzw. Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie. Ekspert zarządzania informacją z Centrum Badań nad Terroryzmem. Współtworzy Instytut Analizy Informacji Collegium Civitas.

Ryc.: Fabien Clairefond

zobacz inne teksty Autora

Nakładem wydawnictwa Editions Spotkania ukazała się książka prof. Tomasza Aleksandrowicza „Podstawy walki informacyjnej”. Przedmiotem analizy w publikacji są obserwowane zmiany środowiska bezpieczeństwa, informacja jako zasób strategiczny oraz bezpieczeństwo informacyjne w kontekście zagrożeń i przeciwdziałania im, ze szczególnym uwzględnieniem cyberprzestrzeni jako sfery walki informacyjnej

Trudno odmówić racji Jackowi Dukajowi, który pisał: „…Rosja ma za to wyśmienitą dyplomację, biegłą w sztuce dzielenia i skłócania, co rozbija w porę wszelkie przeciwrosyjskie sojusze; ma chytrych i elokwentnych agitatorów, gotowych we wszystkich stolicach Europy z nieskończoną bezczelnością głosić jej trjumfy i wyższość jej racyj w chwilach największego Rosji poniżenia i klęski. I dzięki tej prowadzonej od pokoleń polityce zdołała zaszczepić kulturę nierozumnego moskalofilstwa nie tylko na salonach Paryża, Berlina, Wiednia, ale także wśród narodów własną jej ręką rzuconych w błoto i pod jej butem upodlonych: Czechów, Litwinów, Polaków. Oto jest zwycięstwo nad zwycięstwami: nie dość, że pobić, to zmusić pobitych – nie, nie zmusić – sprawić, że z własnej woli przyjdą całować knut gnębiciela.”[1]

Kwestie wojen informacyjnych Kreml traktuje bardzo poważnie; informacja stanowi wedle ich dokumentów strategicznych skuteczną broń wykorzystywaną wobec przeciwnika zewnętrznego, jak też narzędzie do panowania nad własnym społeczeństwem. Dowodem na to jest podpisana 26 grudnia 2014 r. przez prezydenta Władimira Putina nowelizacja Doktryny wojennej Federacji Rosyjskiej.[2] Uwagę zwraca przede wszystkim fakt, iż o ile w dokumentach zachodnich mowa jest raczej o środkach prowadzenia walki/wojny/konfliktu (warfare), to w ich rosyjskich odpowiednikach mówi się wprost o wojnie informacyjnej.

Tak więc, wymieniając niebezpieczeństwa i zagrożenia wojenne dla Federacji Rosyjskiej wśród „głównych zewnętrznych niebezpieczeństw wojennych” Doktryna wymienia „wykorzystywanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych w celach wojskowo – politycznych do prowadzenia działań sprzecznych z prawem międzynarodowym, skierowanych przeciwko suwerenności, niezawisłości politycznej, integralności terytorialnej oraz stanowiących zagrożenie dla międzynarodowego pokoju, bezpieczeństwa, stabilności globalnej i regionalnej”. Jako jedno z głównych wewnętrznych niebezpieczeństw wojennych Doktryna wskazuje na „działalność w zakresie oddziaływania informacyjnego na społeczeństwo, w pierwszym rzędzie na młodych obywateli, mająca na celu przerwanie historycznych, duchowych i patriotycznych tradycji w zakresie obrony Ojczyzny.” Z kolei wśród podstawowych zagrożeń wojennych Doktryna wymienia „zakłócanie pracy systemów państwowego i wojskowego zarządzania Federacją Rosyjską, naruszanie jej strategicznych sił jądrowych, systemów powiadamiania o ataku rakietowym, kontroli przestrzeni kosmicznej, obiektów magazynowania ładunków jądrowych, energetyki atomowej, przemysłu atomowego, chemicznego, farmaceutycznego oraz medycznego, jak również innych potencjalnie niebezpiecznych obiektów.”

Twórcy Doktryny polityki wojennej Federacji Rosyjskiej przywiązują szczególną wagę do walki w przestrzeni informacyjnej, stawiając ją na pierwszym miejscu przed innymi.

Charakteryzując współczesne konflikty wojenne Doktryna wyraźnie odwołuje się do koncepcji wojen hybrydowych oraz wojen „buntowniczych” (por. niżej). Współczesne konflikty zbrojne charakteryzują się m.in. następującymi cechami i właściwościami:
• kompleksowym wykorzystaniem „siły militarnej, politycznych, ekonomicznych, informacyjnych i innych środków o charakterze pozamilitarnym, realizowanych przy wykorzystaniu potencjału protestacyjnego ludności oraz sił prowadzących operacje specjalne”;
• jednoczesnym oddziaływaniem na nieprzyjaciela na całej głębokości jego terytorium w globalnej przestrzeni informacyjnej, w przestrzeni powietrzno – kosmicznej, na lądzie oraz na morzu.”

W kontekście naszych rozważań należy podkreślić fakt, iż przestrzeń informacyjna nie tylko została oficjalnie za piąte środowisko walki (po lądzie, morzu, przestrzeni powietrznej i kosmicznej), ale wręcz wymieniona na pierwszym miejscu, co dodatkowo podkreśla znaczenie, jakie twórcy Doktryny przywiązują do wojny informacyjnej. Konsekwencją takiego ujęcia jest kształt określonej w Doktrynie polityki wojennej Federacji Rosyjskiej.

Wśród podstawowych zadań Federacji Rosyjskiej w zakresie odstraszania i zapobiegania konfliktom wojennym w omawianym dokumencie wymienia się m.in.:
• ocenę i prognozowanie rozwoju sytuacji wojskowo – politycznej na szczeblu globalnym i regionalnym, jak również stanu stosunków międzypaństwowych w obszarze wojskowo – politycznym z wykorzystaniem współczesnych środków technicznych i technologii informacyjnych;
• neutralizację potencjalnych niebezpieczeństw wojennych i zagrożeń wojennych przy pomocy środków politycznych, dyplomatycznych i innych środków pozamilitarnych;
• stworzenie warunków zapewniających obniżenie ryzyka wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych do celów wojskowo – politycznych w ramach realizacji działań sprzecznych z prawem międzynarodowym i skierowanym przeciwko suwerenności, niezawisłości politycznej, integracji terytorialnej państw oraz stanowiących zagrożenie dla pokoju międzynarodowego, bezpieczeństwa, stabilności globalnej i regionalnej.

Realizacji tych zadań służyć ma rozwój systemu wojennego, budowa i rozwój sił zbrojnych oraz innych wojsk i służb oraz zabezpieczenie wojskowo – gospodarcze obrony. W tym kontekście doktryna wymienia następujące zadania:

  • doskonalenie systemu bezpieczeństwa informacyjnego sił zbrojnych oraz innych wojsk i służb;
  • efektywne zapewnienie bezpieczeństwa informacyjnego sił zbrojnych oraz innych wojsk i służb;
  • rozwój sił i środków walki informacyjnej;
  • jakościowe doskonalenie środków wymiany informacyjnej na bazie wykorzystania współczesnej technologii i standardów międzynarodowych, jak również jednolitej przestrzeni informacyjnej sił zbrojnych oraz innych wojsk i służb jako części przestrzeni informacyjnej Federacji Rosyjskiej.

Analiza treści Doktryny wojennej Federacji Rosyjskiej uzasadnia pytanie o źródła takiego rozumienia kwestii walki i wojny informacyjnej, widać bowiem wyraźnie, że nie są one traktowane jedynie jako narzędzia czy środki działania, lecz wręcz jako samodzielne, wyodrębnione zjawisko.

Jak się wydaje, pierwotne źródła takiego podejścia opisał jeszcze w latach 40. XX wieku George Kennan, amerykański dyplomata i badacz. W swoich słynnych telegramach z Moskwy pisał m.in. „Dla panującego w państwie sowieckim systemu wrogie otoczenie międzynarodowe jest jak życiodajny łyk świeżego powietrza. Stoimy w obliczu niesamowitego, wręcz priorytetowego zainteresowania państwa sowieckiego tym, by tworzyć wizerunek Sowietów jako kraju otoczonego zewsząd nieprzejednanymi wrogami.” [3]

.W „Długim Telegramie” z 22 lutego 1946 r. do Georga Marshalla Kennan stwierdzał: „u podłoża neurotycznego spojrzenia Kremla na sytuację światową leży instynktowne, rosyjskie poczucie braku bezpieczeństwa. (…) gdy Rosja zetknęła się z gospodarczo rozwiniętym Zachodem doszedł do tego strach przed bardziej kompetentnymi, potężniejszymi i lepiej zorganizowanymi społeczeństwami. (…) Przywódcy mieli bowiem nieustanne poczucie, że ich władza w swoim kształcie jest archaiczna, że opiera się na sztucznie wymyślonych podstawach psychologicznych, że jest krucha i nie wytrzyma porównania i kontaktów z systemami politycznymi Zachodu. Z tych powodów zawsze obawiali się penetracji obcokrajowców, obawiali się bezpośrednich kontaktów pomiędzy światem zachodnim a ich światem, obawiali się tego, co mogłoby nastąpić, gdyby Rosjanie poznali prawdę o świecie zewnętrznym, a obcokrajowcy prawdę o rosyjskim świecie zewnętrznym. walka-informacyjnaI nauczyli się poszukiwać bezpieczeństwa jedynie w cierpliwej, ale zażartej walce, której celem jest zniszczenie przeciwnika, a nigdy ugoda czy kompromis”.[4]

Tomasz Aleksandrowicz
Fragment książki „Podstawy walki informacyjnej” wyd. Editions Spotkania POLECAMY: [LINK]

  1. J.Dukaj, „Lód”, 2007, s. 68
  2. Tekst polski: Bezpieczeństwo Narodowe, nr III – 2015/35, lipiec – wrzesień 2015 r.
  3. Cyt. za: J.L.Gaddis, „Strategie powstrzymywania. Analiza polityki bezpieczeństwa narodowego w okresiezimnej wojny”, Warszawa 2007, s. 33
  4. Telegram, George Kennan to George Marshall [„Long Telegram”], February 22, 1946.https://www.trumanlibrary.org/whistlestop/study_collections/coldwar/documents/pdf/6-6.pdf dostęp 10.03.2016 r. Swoje spostrzeżenia i wnioski George Kennan opublikował w artykule „Soures of Soviet Conduct” w Foreign Affairs, lipiec 1947, podpisanym jako „X” (Kennan był wówczas urzędnikiem Departamentu Stanu). Jego tezy stały się podstawą do opracowania tzw. doktryny powstrzymywania. Zob.: „The Sources of Soviet Conduct”. By „X” July 1947 Issue https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/1947-07-01/sources-sovietconduct dostęp 10.03.2016 r. Uważna lektura analiz Kennana musi prowadzić do wniosku, że podstawowe cechy polityki Kremla uległy od tamtego czasu tylko niewielkim zmianom.
Materiał chroniony prawem autorskim. Dalsze rozpowszechnianie wyłącznie za zgodą wydawcy. 6 grudnia 2016
Fot. Shutterstock