sieć

Trzeba by zrobić nowy internet, u którego fundamentu będzie postawa użytkowników. To główny oręż. Nie netykieta, nie kultura użytkowników, nie dane. Wola ludzi. Choć w czasie rozwoju sztucznej inteligencji, robotyki i transhumanizmu może to brzmieć jak herezja.

Choć wyłączenie internetu dziś cofnęłoby nas do początku XX wieku – czasu bez smartfonów, Fortnite’a i Netflixa – to awaria prądu byłaby jeszcze gorsza – zabierając nas do wieku XIX, a więc czasów sprzed telegrafu, telefonu i żarówki. Choć tu i tu powstałe szkody dałoby się usunąć, to każde tąpnięcie tego typu mogłoby być pierwszym akordem do światowej wojny. Należy się cieszyć, że rywalizacja o cyfrowy porządek świata ma dziś wymiar ekonomiczny, a ważniejsze od granatów stały się routery.

Wierzący w sieci próbują wspólnie coś tworzyć, nie unikając jednocześnie dyskusji o różnicach. Może to być cenna lekcja dla wszystkich, którzy zaniepokojeni stanem polskiej debaty publicznej poszukują nowych modeli komunikowania i dialogu światopoglądowego.

Prawdziwym problemem jest uporczywa niechęć wydawców serwisów informacyjnych do zrozumienia tego, jak internet zmienił ich świat, krusząc zrozumiały dla nich paradygmat na drobne kawałki.

Wszystkim nam zależy na naszej wolności, swobodach obywatelskich, ochronie bezpieczeństwa, pokoju i dobrobycie. Choć krzycząc na siebie osiągniemy jakiś efekt, a nawet tymczasowe rozwiązanie, lepiej byłoby zwrócić się do robota ze śrubokrętem w ręku i programistą na podorędziu.

Utopijny pogląd, że rządy i inne instytucje powinny trzymać się z daleka od sieci, nie uwzględnia roli, jaką państwa już teraz odgrywają w internecie, często po kryjomu. Nie bierze też pod uwagę faktu, że potężne koncerny wykorzystują to praktycznie nieuregulowane środowisko, by wejść w rolę nowych suwerennych podmiotów.

Człowiek zanurzony w tym świecie, w social mediach przez dyfuzję wchłania to, czego nie chce. Przez dyfuzję chłonę obrazy z programu, w którym Jerzy Urban przebrał się za biskupa, albo kolejne doniesienia o złowrogim in vitro. To wszystko denerwuje, rozprasza, zaprząta głowę. Co gorsza, Internet powoli zastępuje to życie publiczne i tę politykę, w których chcemy uczestniczyć.

Ogromnym błędem byłoby dalsze zaostrzanie prawa. Zamachy terrorystyczne wyrządziły już dość szkód materialnych i niematerialnych. Nie ma powodu, by władze jeszcze bardziej pogarszały sytuację, majstrując przy wolnościach obywatelskich.

Kiedy kobiety ukraińskie w Charkowie nocami gotują zupy dla żołnierzy ukraińskich i wolontariuszy walczących z terrorystami wspieranymi przez Rosję, to jest to taki marsz wolności i solidarności. Tak jak marszem ku wolności był Majdan. I jedno, i drugie doświadczenie — Majdanu z Kijowa i „Charlie Hebdo” z Paryża — uczy nas tego samego. Potrzeby solidarności wobec zła i obrony wolności za wszelką cenę. Bo bez wolności świat ulegnie terroryzmowi i totalitaryzmom.

Bardzo chciałbym umieć błyskawicznie nauczyć się latać helikopterem albo opanować język arabski. Budowa mózgu może skutecznie się temu opierać. Byłoby ciężko załadować takie zestawy informacji wprost do naszych mózgów, ale można byłoby poeksperymentować z przenoszeniem schematów myślowych w chmurę i obrabianiem ich tam.

Szef FBI podczas konferencji dot. terroryzmu i przeciwdziałania w Fordham Law School zapowiedział, czego oczekuje: „Firmy technologiczne muszą umożliwić dostęp do danych użytkowników, o ile tego sobie zażyczą organa ścigania”.

Paradoksalnie Internet nie wzmacnia poczucia odpowiedzialności obywatelskiej; uwypukla natomiast zachowania konformistyczne, będące wynikiem braku realnej edukacji w sferze technologii i filozofii. Celebruje polityków z większą gorliwością niż kiedyś telewizja, dając złudzenie pogłębionej bliskości. Internet nie zmienił otaczającej nas głupoty, pychy, żądzy władzy, dyskryminacji… Nie zmienił człowieka, a tylko poszczególnych ludzi.

Kompetentne korzystanie z nowych mediów to takie, w którym użytkownik odczuwa łączność pomiędzy sferami online i offline. Takie, w którym użytkownik sam wybiera sposób wykorzystywania nowych mediów do kreowania więzi społecznych i relacji z innymi.

Blokowanie oprogramowania umożliwiającego poprawę prywatności i bezpieczeństwa jest ryzykowne i problematyczne – w skali zarówno użytkowników indywidualnych jak i organizacji i państw – rozumianych jako zbioru użytkowników-obywateli. Zauważmy też, że – jeśli można zagrozić rozszerzeniu przeglądarki dodającej do niej pewne funkcje – to co może nastąpić dalej? Co, jeśli komuś nie spodoba się mechanizm działania samej przeglądarki?

Specjalnie nie dziwi to, że w świetle obecnej sytuacji politycznej i legislacyjnej czy w kontekście tzw. „roku Snowdena” chęć współpracy rysuje się silniej w polityce niż w gospodarce. Poparcie dla takiego rozwiązania wzrosło aż dwukrotnie w ciągu roku — obecnie aż 63% członków parlamentu wyraża aprobatę dla wspólnoty przeciw cyberagresji.

Tomasz Aleksandrowicz jest jednym z nielicznych polskich badaczy, sięgających po termin „neośredniowiecze”. Idea sformułowana niegdyś przez Hedleya Bulla w „The Anarchical Society”, a potem stopniowo torująca sobie drogę w nauce anglosaskiej, dobrze wpasowuje się w narrację „Świata w sieci”. Wszak tak jak w średniowieczu (przynajmniej – tym europejskim) państwo jest dziś już tylko jednym z aktorów (czy „hubów”, używając terminologii opisującej realia sieciowe); ważnym, lecz wcale niekoniecznie najważniejszym na wielu arenach gry o wpływy i bezpieczeństwo.

To, w jaką stronę pójdzie społeczność światowa, ma kluczowe znaczenie. Model wielostronny, wspierający przejrzystość, prawa obywatelskie i uwzględniający punkty widzenia wielu interesariuszy, wymaga usprawnień po to, by był efektywny.

„Assange i Snowden – nielegalnie zdobyli informacje, aby kreować własny wizerunek i narzucać swoją narrację. Putin – wykorzystał Snowdena do wystrojenia się w szaty obrońcy praw człowieka, potępiającego działania wywiadu elektronicznego. Taki czas. Taki świat – świat 2.0. – a raczej jego mroczna strona”

„Internet pamięta wszystko: jeśli coś wykasowałeś, to i tak jest do odtworzenia. Internet pamięta, jakie strony odwiedziłeś, co oglądałeś, czego szukałeś. Szukaj, oglądaj, komentuj co chcesz i jak chcesz – ze świadomością, że inni też mogą się o tym dowiedzieć”