uniwersytet

My w tradycyjnej akademii możemy przyczynić się do kształtowania przyszłości. Aby jednak tak się stało, musimy przestać obsesyjne koncentrować się na elitarnych studentach, instytucjach i wydziałach; musimy przestać uważać siebie za niezastąpionych aktorów świętych ról, a zacząć traktować siebie jak ludzi piastujących pewne funkcje potrzebne społeczeństwu, z których tylko jedna tworzy nową wiedzę.

Uniwersytet nie powinien być miejscem odtwórczego zdobywania informacji. Nie powinien też być instytutem badawczym skupionym na zdobywaniu grantów i prowadzeniu badań. Uniwersytet powinien być miejscem, w którym prowadzi się rozmowy, polemiki, poszukuje się inspiracji. Ktoś powinien pokierować tą rozmową — tym kimś powinien być świetnie przygotowany do tej roli wykładowca akademicki.

Prof. Piotr NOWAK: „Uczeni żyją w ciągłym strachu. Nie jest to strach, jak za Stalina, przed policją polityczną. To zwykła, ludzka obawa o ciągłość zatrudnienia, pośrednio zaś – o ciągłość nauki. Wszystko rozbija się o model finansowania uczelni – o pogłówne – im więcej studentów, tym więcej pieniędzy. Diagnozuję to jako najważniejszą przyczynę osłabienia Akademii”

Lato w pełni. Energetycy wprowadzają 20. stopień zasilania, który dotyka wielkie zakłady przemysłowe, ale i większe uczelnie. Naukowcy odpoczywają bądź nadrabiają zaległości badawcze. Studenci bawią się i pracują. Polityczna kampania nabiera rozpędu, ale mało w niej jakoś dalekosiężnych wizji, a o nauce i szkolnictwie wyższym cisza… Może warto przypomnieć o tym, co najważniejsze?

Zatrudniamy wyłącznie najlepszych. Z całego świata. Hongkongczyków jest u nas zaledwie 20%. Sporo jest Chińczyków, którzy opuścili Chiny wiele lat temu, zrobili doktoraty na Harvardzie czy Stanfordzie, pracowali tam potem w badaniach lub przemyśle wiele lat, a teraz wrócili, bo warunki, jakie im oferujemy są znakomite. I mogą konkurować z tymi oferowanymi przez najlepsze ośrodki na świecie. Inni profesorowie pochodzą z całej reszty świata, znacząca część z USA.

Kto może stanowić największą przeszkodę dla studenckich strajków? Paradoksalnie, twórczy bunt żaków może zostać stłumiony przez ich własne środowisko. Od dawna nie istnieje bowiem coś takiego jak „społeczność akademicka” czy „kultura studencka”.

Przestajemy cenić, szanować, darzyć autorytetem ludzi nauki. Przestajemy uznawać Mistrzów. Cyfryzując wszystko, co się da, zamieniając nasze dokonania i prace w kody, koncentrując się na ilości, a nie jakości, przyczyniamy się do deflacji arystokracji rozumu.

Nad Wisłą nie ma miejsca na kilkanaście uczelni badawczych, ani na większą liczbę uniwersytetów. Ale jest potrzeba funkcjonowania szkół akademickich wspierających potrzeby regionalne, a także wyższych szkół zawodowych skupionych na potrzebach lokalnych rynków pracy.

Czy goniące za sensacją media można zainteresować tak mało atrakcyjnym tematem jak szkolnictwo wyższe? Czy coś poza aferami plagiatowymi czy molestowaniem seksualnym studentek może trafić na jedynkę?

Jeśli zaniedbamy uniwersytet – elitarną wspólnotę wiedzy łączącą mistrzów i uczniów – zostaniemy na zawsze krajem aplikacyjnym, wdrażającym to, co wynaleziono i wymyślono gdzie indziej, a na dodatek pozbawionym kultury.

„Polacy zaczynają dostrzegać, że wychowanie humanistyczne nie powinno być traktowane jedynie jako pewnego rodzaju działalność usługowa, która musi wykazać się doraźną użytecznością czy wręcz rentownością – albo zniknąć z krajobrazu wyższej edukacji”