socjalizm

Wojsko w systemie komunistycznym spełniało funkcję indoktrynacyjną, wtłaczając do głowy żołnierzy m.in. propagandową wizję historii.

Patrząc na rok 2023 z optymizmem, można zakładać powrót demokracji do łask po okresie pogorszenia jakości tego ustroju na świecie i kilku politycznych trzęsieniach ziemi w dużych, zaawansowanych gospodarkach. Autokracje są wyraźnie w odwrocie.

Istnieją dwie wersje kapitalizmu: nieprzejednana i pojednawcza. Pierwsza służy walce klas i sprzyja spekulantom. Druga pomniejsza znaczenie rynku, ale aktywizuje rozliczne ludzkie uzdolnienia i zainteresowania. Każda jest związana z inną koncepcją rynku – pisze prof. Jacek HOŁÓWKA

Tak w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych, konserwatyzm odbudowuje się na fundamentach „społecznych”. Chce, by działalność publiczna podlegała wyższym celom moralnym – w poszanowaniu godności ludzi pracy, stabilności społecznej i spójności narodowej.

Mit rozpowszechniany przeciwko socjalizmowi, będący w dużej mierze wytworem głęboko zakorzenionego antykomunizmu, mówi, że socjalizm jest wrogi i represyjny wobec jednostki w każdy możliwy sposób. Przywiązanie do tego mitu jest szkodliwe, i to nie tylko dlatego, że jest on szalenie nieprawdziwy.

O losach polskiego państwa opiekuńczego po roku 1990 zdecydowały dwa czynniki: dominacja neoliberalnej ideologii i presja zachodnich sojuszników.

Pandemia była nieunikniona, wynikła ze struktury współczesnego świata, a jej skutki gospodarcze będą się potęgować z powodu rozbudowanej łączności i nadmiernej optymizacji.

Socjalistyczny cud Izraela okazał się mirażem, Indie odrzuciły socjalistyczną ideologię, wybierając gospodarkę opartą w większym stopniu na wolnym rynku, a Wielka Brytania dała całemu światu przykład, stawiając na prywatyzację i deregulację. Bez względu na to, czy mówimy o kraju rolniczym z populacją 1,3 miliarda ludzi, czy małym bliskowschodnim kraju zamieszkanym przez wybitnie inteligentny naród, od socjalizmu zawsze lepszy jest kapitalizm.

Nowi socjaliści odrzucają teorię Marksa. Postrzegają socjalizm jako element rozwijający się w kapitalizmie, tak samo jak kapitalizm rozwinął się w feudalizmie.

Nowa lewicowość swój sukces zawdzięcza temu, że kapitał nie tylko dostosowuje się do rewolt arystokratycznych, ale jeszcze ich poszukuje, rozwija je i opłaca. Kapitał jest bowiem wszystkim, tylko nie obrońcą rodziny i tradycji.

Nakład „Robotnika” był niewielki przez cały okres funkcjonowania. Powodem były oczywiście pieniądze, ale nie tylko. Redakcja nie publikowała taniej sensacji, chcąc pozyskać czytelników. Czytelnik znajdował na łamach tego dziennika artykuły poważne, zmuszające do refleksji, głębokie a jednocześnie pisane prostym językiem, przeznaczony był bowiem zarówno dla klasy robotniczej jak i postępowej inteligencji. Zapewne wpływy „Robotnik” miał większe niż nakład. Co istotne, redakcja nie zamieszczała na swoich łamach ogłoszeń. Feliks Perl wolał zamiast ogłoszenia opublikować jakąś istotną wiadomość polityczną. Wpływy z reklam były śladowe i nie wynosiły więcej, niż kilka procent budżetu.

Dziś i w dalszej perspektywie, Polska, aby odgrywać aktywną rolę musi wykorzystać twórczo wspaniałe spostrzeżenie Gombrowicza opublikowane w jego Dziennikach. Zwrócił on uwagę, że europejskość nie polega na zlaniu się z Europą, lecz na tym, aby być jej częścią składową, wnoszącą własne, specyficzne wartości do europejskiej kultury. Modernizacja i rozwój Polski, budowa nowych instytucji, tworzenie społeczeństwa obywatelskiego takie szanse stwarza.

Obserwuję z niepokojem, że polskie elity intelektualne zatraciły w ostatnich latach swą wyrazistość i troskę o sprawy państwowe, społeczne. Środowiska te nie uczą rozpoznawać i nie walczą nawet o wartości zapisane w Konstytucji. Dogmat rynku i dominacja własności prywatnej stworzyła nowy rodzaj stosunków społecznych – dosłownie wszystko jest towarem; szczególnie mnie martwi, że również życie i zdrowie ludzkie. Cnotą jest chciwość a nie empatia. Urzędnik państwowy nie wykonuje służby społecznej tylko sprzedaje usługi społeczne. Nie człowiek, a kapitał ludzki ma się coraz lepiej.

Wkraczał Stanisław Dubois w życie na progu niepodległej Polski, jako zaprawiony w bojach młody człowiek, świadomy swojej roli i pozycji. Przyszłość stawiała jednak przed nim dużo większe wyzwania, którym chciał i potrafił stawić czoło. Jego dzieciństwo nie zapowiadało, iż będzie jednym z liderów PPS i ruchu socjalistycznego. Jego rodzinny dom nie sprzyjał takiej postawie i ideałom. Fragmenty najnowszej książki Przemysława PREKIELA, biografii Stanisława Dubois, jednej z najważniejszych postaci PPS, lidera socjalistycznej młodzieży.

„Na najbliższy czas polska lewica ma dwa główne wyzwania: dokonanie krytycznej analizy własnych błędów i zaniechań oraz wygranie wyborów parlamentarnych w 2015 roku. Jeśli się jej to nie uda, czeka ją „długi marsz” i przegrupowanie – zarówno programowe jak i pokoleniowe”