edukacja

Szkoła zinstytucjonalizowała istniejące od wieków praktyki, stopniowo oferując edukację wszystkim dzieciom. Wiedza i jej przekazywanie stały się par excellence „dobrem wspólnym”, niewyczerpanym bogactwem.

Współczesny model kształcenia nie jest w stanie reagować wystarczająco szybko na postępujące zmiany społeczne. Nie wystarczy już czekać, aż rozkwitnie tysiąc kwiatów. Musimy stworzyć odpowiednie i przyjazne środowisko, które uwolni pomysłowość nauczycieli i szkół i stworzy podwaliny zmian.

W jakie absolutnie podstawowe kompetencje powinna wyposażać swych absolwentów szkoła?

Technologie, które służą optymalizacji naszej pracy, mogą nam też pomóc ciekawiej wykorzystać czas wolny. Państwo wspiera takie działania coraz odważniej.

Pandemia COVID-19 naruszyła dotychczasowy porządek świata i zmieniła funkcjonowanie wielu podsystemów społecznych. Jednym z nich jest subsystem edukacyjny, który musiał się dostosować do nowej sytuacji poprzez bezprecedensową zmianę trybu funkcjonowania polegającą na przejściu szkół na nauczanie zdalne.

Pozbawianie dzieci możliwości korzystania z powszechnej edukacji to pomysł grupy osób, którą stać na to, by zapewnić dzieciom rozwój w atrakcyjnych i efektywnych warunkach. Tyle że to jest oferta dla wąskiego marginesu.

Ministerstwo edukacji zadbało o bezpieczeństwo w szkołach. Równolegle podejmuje szereg decyzji, by w wielu wymiarach podważyć zaufanie i możliwości realnego działania kadr zarządzających oświatą.

Nauczyciel buduje podstawy motywacji uczniów do nauki poprzez stawianie im (a po części też samemu sobie) atrakcyjnych celów, wyzwań pozwalających uczniom zmierzyć się ze swoimi ograniczeniami, ale też uzmysłowić sobie i skorzystać z posiadanych zasobów. Podążać typową dla siebie drogą aspiracji, marzeń czy ambicji.

Zawód nauczyciela był kiedyś nazywany “najszlachetniejszym z zawodów”. Nauczyciele na całym świecie coraz częściej pracują na umowach niezapewniających im bezpieczeństwa socjalnego, mają coraz więcej zadań, a przestrzeń do ich samodzielnych, zawodowych decyzji jest ograniczana.

Angielskie ministerstwo edukacji zaleca, żeby nie używać takich określeń jak „nadrabianie zaległości”, „gonienie z materiałem” czy „stracony czas”, bo to może wzmocnić w uczniach poczucie, że są rzeczywiście straconym pokoleniem.

Dzieci bardzo chcą kontaktu z innymi dziećmi, ale też wiele z nich przyzwyczaiło się do wylegiwania się w łóżkach i zbawczej funkcji wyłączania kamery czy mikrofonu nie mówiąc o ratunkowym zawieszeniu sieci w szczególnie krytycznych momentach. Część uczniów nie skorzystała ze zdalnego nauczania ani razu. Część korzysta tylko pozornie. Pytanie na ile to się różni od sytuacji, kiedy ci sami uczniowie standardowo uczęszczali na lekcje. Albo i nie uczęszczali – bo przecież brak zaangażowania w życie szkoły czy brak aktywności na lekcji to nie jest wynalazek zdalnej edukacji.

Bez prowadzenia badań naukowych na dobrym, światowym poziomie Polska jest skazana na cywilizacyjne zapóźnienie i marginalizację w świecie. Wspieranie nauki powinno być zadaniem ogólnonarodowym, niezależnym od sympatii politycznych.

Posłuszeństwo w zasadniczy sposób zmienia życie człowieka. Zwalnia z refleksji, wyzwala z odpowiedzialności, umożliwia proste podejmowanie decyzji z powołaniem na uwarunkowania zewnętrzne. Dlaczego w szkole realizujemy programy, które krytykujemy jako nadmiernie przeładowane i momentami wręcz głupie? Bo są! Bo są napisane zgodnie z podstawami programowymi!! Bo tak trzeba!!! Dlaczego oceniamy uczniów z wykorzystaniem cyferek, które nic nie mówią? Bo tak było zawsze! Bo tak stanowi szkolny system oceniania!!! Dlaczego zadajemy zadania domowe, które wykonują tylko nieliczni uczniowie? Dlaczego skupiamy się głównie na wykładaniu tego co uczniowie powinni zapamiętać?? Dlaczego rezygnuje z aktywizujących, włączających metod pracy z uczniami??? Bo, bo, bo…! Podporządkowujemy się. Robimy, co nam każą. Dostosowujemy się do tego, czego wymaga od nas świat, system, inni.

Być może czeka nas kolejny czas zdalnego nauczania. Nie uda się, jeśli rodzice nie dogadają się z nauczycielami. I nie chodzi o to, żeby rodzice nie odrabiali zadań domowych za swoje dzieci. To bzdura! Podobnie jak nonsensem jest zadawanie dzieciom prac, których te nie są w stanie same wykonać.

Wpadamy coraz głębiej w schematy i coraz bardziej poddajemy się kolejnym ograniczeniom. Każda informacja przechodzi przez gęste sito naszych przekonań, nawyków i przyzwyczajeń. W efekcie bywa zniekształcona, niekiedy przekłamana.

Gubimy się w gąszczu niewiele znaczących dla rozwoju poszczególnych uczniów danych. Zanurzeni po uszy w tabelach osiągnięć czy rankingach wyników uzyskiwanych w efekcie nauki szkolnej czy uczestnictwu w konkursach zamykamy dla znacznej części dzieci i młodzieży jakąkolwiek szansę na uzyskanie sukcesu edukacyjnego. W efekcie 91% piętnastolatków uważa, że nie posiada żadnych talentów! Po części jest to jedna z przyczyn, dla których stajemy się liderem wśród państw, które notują najwięcej prób samobójczych ludzi młodych. Być najlepszym. Wygrać. Za wszelką cenę wygrać. Tego od dzieci wymagają dorośli.

Czas nagli – początkowy brak aktywności Komisji Europejskiej w epidemii koronawirusa, opóźnianie wspólnotowej pomocy dla najbardziej zainfekowanych państw i fakt, że w obliczu zagrożenia państwa członkowskie zadecydowały w pierwszej kolejności o zamknięciu swoich granic, świadczą jednoznacznie o konieczności zasadniczej zmiany w myśleniu europejskich polityków.

Zalewani potokiem słów, z coraz większym trudem dochodzimy do tego, co jest prawdą, co czczą obietnicą, a co zwykłym kłamstwem.

Nauczyciele domagają się, by zacząć traktować ich z należytym poważaniem. Domagając się takiego oglądu swojej pracy przez innych, warto zacząć w taki sposób patrzeć na swoje profesję przez samych siebie.