wizerunek Polski

Słyszałem to zdanie po wielekroć. Pierwszy raz, gdy próbowałem wytłumaczyć kolegom na studiach we Francji, gdzie leży Polska: „Między Niemcami a Rosją”. „Ale tam nie ma miejsca” – usłyszałem.

Podobne zjawiska we Francji i w Polsce są interpretowane w zupełnie różny sposób: we Francji są tylko przypadłością, może niemiłą i wymagającą korekty, ale akcydentalną; w Polsce – skazą genetyczno-kulturową zagrażającą wolnemu światu.

Polska opowieść jest piękna. Zarówno na poziomie wielkiej historii, wybijania się na niepodległość, walki o wolność, prawdę i dobro, jak i na poziomie opowieści milionów zwykłych Polaków, w kraju i za granicą, którzy w losach Witolda Pileckiego czy św. Maksymiliana Kolbego odnajdują części historii własnych rodzin, własnych przodków. Odnajdują wartości dla każdego Polaka najważniejsze.

Mniej rywalizacji, więcej synergii. Razem, współpracując, można zrobić więcej.

Wydaje nam się, że prawdziwym sukcesem w historii ostatnich dziesięcioleci była Solidarność, ale spójrzmy – w perspektywie światowej symbol upadku komunizmu stanowi zburzenie Muru Berlińskiego. Polacy, mimo że są narodem o największej liczbie Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, funkcjonują jako hitlerowscy kolaboranci, uczestniczący w zbrodni Holokaustu.

Postawilśmy historię naszego kraju na równi z Łotwą czy Czechosłowacją, które powstały wraz z 11 innymi krajami na mocy traktatu wersalskiego. Jak ma się do tego ponad 1000-letnia historia Polski? Jak mówić o Sobieskim, Koperniku czy Marii Curie- Skłodowskiej, skoro Polska istnieje zaledwie od 100 lat? Tak poważny błąd narracyjny nie miał prawa zaistnieć w kraju, który świadomie promuje politykę historyczną.

Zmarnowaliśmy 25 lat. Oddaliśmy „polską narrację” w ręce innych. To inni piszą o Polsce i rysują nasz obraz w najczarniejszych barwach. Skuteczne, efektywne i naprawdę sprawdzone w innych krajach, w innych realizacjach, mechanizmy marketingu narracyjnego traktujemy niczym dodatek do prowadzonych już, ze swej natury nieskutecznych, działań. Nieskutecznych także dlatego, że nieskoordynowanych, bez ustalonych, naprawdę ważnych priorytetów.

Wykorzystajmy nasze najlepsze narodowe cechy, by zacząć opowieść, a potem stopniowo wciągać ich w to, co sprawia od wieków, że jesteśmy, żyjemy i mamy coraz większe ambicje. Że mamy wciąż tego Ducha, którego innym już coraz bardziej brak. Że mamy wspaniałych przodków. W tym krystalicznych bohaterów wojennych, jak Pilecki, kilkudziesięciu laureatów Nagrody Nobla… Opowieści o postawach takich świętych, jak Maksymilian Kolbe, siostra Faustyna czy Jan Paweł II, są urzekające nie tylko dla wierzących. Ich życie i zmagania – to najczystsza postać humanizmu. Wspaniałymi przykładami są postawy Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Powinniśmy docierać ze swoją opowieścią do szeroko pojętych, kluczowych aktorów debaty publicznej w państwach, od których decyzji zależy polski interes narodowy. Docierać znaczy jednak coś więcej niż monolog. Potrzeba precyzyjnie dobranego, uwzględniającego zainteresowania odbiorców przekazu. To z kolei oznacza, że musimy się z góry pogodzić, że niektórych z nich nasza historia w ogóle nie interesuje w przeciwieństwie np. do potencjału wymiany handlowej, wielkości polskiej diaspory w ich okręgu wyborczym czy potencjału polskich uczelni w tworzeniu międzynarodowych zespołów badawczych.

Miejsce Polski we wspólnocie narodów się zmienia. Nie odbywa się to kosztem sąsiadów w wyniku wojen napastniczych ani w wyniku ruchów tektonicznych skorupy ziemskiej. Zmienia się w wyniku mądrego i odpowiedzialnego postępowania coraz to nowych pokoleń, które codzienną pracą i kreatywnym podejściem do rozwiązywania problemów i podejmowania nowych wyzwań pomnażają potencjał, jaki otrzymały w spadku od przodków. Świat wkroczył nieodwołalnie w postindustrialne czasy robotyzacji i nowych technologii informatycznych. O naszym miejscu w świecie zdecyduje to, co jest największym bogactwem Polski – kapitał ludzki, „szare komórki” i zdolności do wypracowania rozwiązań, których jeszcze nikt nigdy nie wypróbował, pójścia drogą, po której jeszcze nikt nie stąpał. Wymaga to od przywódców politycznych zrozumienia, że nauka w XXI w. stała się główną siłą napędową rozwoju, a uczeni nie mogą być traktowani w kategorii mędrców zamkniętych w wieży z kości słoniowej. 

Polski urzędnik zna historię, jednak nie panuje nad przekazem, nie rozumie podstaw komunikacji i nijak nie rozumie operacji, która trwa. Operacji, w której wygrywającym jest i długo będzie stażysta z „Haaretz”, „Jerusalem Post”, „Libération”, „Le Monde”, inkrustujący liczbami padającymi w polskim Senacie teksty, które mają pokazywać zbrodnie Polaków.

Kochacie wolność. Polska z wynikiem 68,3% i Francja 63,3%, a więc 45. (Polska) i 72. (Francja) miejsce w Indeksie Wolności Gospodarczej. Ależ drogę przeszliście, ależ drogą idziecie. Ależ widać i czuć tu w Polsce wasze umiłowanie wolności!

Zbyt dużo jest w tej sprawie deklaracji bez pokrycia, które bardzo źle świadczą o jakości kultury państwowej. Za głośnymi deklaracjami nie poszły żadne działania, a polscy prawnicy nadal działają bez rzeczywistego wsparcia ze strony władz. W chwili obecnej samotnie toczą bój o należyte wykonanie wyroku przez ZDF.

Sami dla siebie nie potrafimy zdefiniować swojej wielkości i dumy. Gdy pytamy sami siebie o naszą wielkość, ale nie tę wynikającą z historii i naszych trudnych losów, ale tę wielkość tu i teraz, to mamy problem, by sami przed sobą na to pytanie odpowiedzieć.

Na trzech płaszczyznach: politycznej, partyjnej i ideologicznej, Francja Hollanda i Polska Kaczyńskiego diametralnie się różnią. Jednocześnie więcej, niż możemy sobie wyobrazić, nas łączy.

Z pieniędzy publicznych, z pieniędzy wszystkich obywateli płacących podatki obrażaliśmy Polskę i Polaków. W tym czasie Rosjanie budowali narracje o wielkiej, mocarnej Rosji obrazem „1612”, Niemcy zmieniali swą rolę w II wojnie światowej takimi filmami jak „Walkiria”, nawet Kazachstan naśladował największych we wzmacnianiu wspólnoty i dumy narodowej takimi obrazami jak „Nomad”.