Jan ŚLIWA Tato, kup mi Syryjczyka. Na uchodźców spojrzenie ze Szwajcarii Ćwierć miliona euro za każdego nieprzyjętego, a ponieważ nieprzyjęci są wirtualni, to mnożymy te ćwierć miliona przez liczbę dowolną, więc również uzyskujemy wartość dowolną, zależną od dyktującego warunki.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Filozof w kontroli jakości Na konkretnym problemie technicznym zobaczymy, jak trudno jest odpowiedzieć na pytanie „Czy X jest dobre?”. Analiza spraw ludzkich, gdzie rolę odgrywają interesy i emocje, jest odpowiednio trudniejsza. A skąd tytułowy filozof? Jak wszędzie, nawet w instytucie i fabryce, szuka prawdy. Oraz piękna i dobra.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Zdania prawdziwe O tych samych wydarzeniach inni będą mieli różne zdania, a historię trzeba ciągle interpretować na nowo. Przez co zawsze będzie temat do dyskusji — i dobrze.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Prywatność za wszelką cenę? Zapowiadałem ogród nieplewiony, ogród o rozwidlających się ścieżkach. Jest to wobec tego cykl wielowątkowy. Jednym z wątków jest współczesna technika oraz jej społeczne i etyczne konsekwencje.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. To fake or not to fake, czyli skąd się biorą newsy Od kiedy człowiek wymienia informacje, celem jest tylko po części podawanie obiektywnych faktów. Uważa się, że Swetoniusz w „Żywotach cezarów” bardziej dbał o barwną treść niż o rzetelność historyczną. Wpływ na to mogła też mieć wysoka śmiertelność niepokornych myślicieli za Nerona, Kaliguli i ich następców.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Liczby = nauka = prawda W fizyce powtarza się ważne eksperymenty wielokrotnie, z rosnącą precyzją. W medycynie i naukach społecznych pytań jest więcej i eksperymenty powtarzane są rzadko. Do tego elektrony są wszędzie takie same i niezmienne w czasie (a może jednak nie?), a powtórzenie eksperymentu socjologicznego jest trudne.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Dokładnie 840.5 Im ładniej prezentowane są dane, tym łatwiej w nie wierzymy. Smartfon liczy mi kroki i mówi, ile straciłem kalorii. Ale przecież nie wie, czy wspinałem się na górę i czy niosłem ciężki plecak. Sceptycy zakładają sobie kilka urządzeń i porównują wyniki. Rezultatem jest utrata zaufania. Dlatego gdy widzę wiele liczb o zaskakującej precyzji, zapala mi się czerwona lampka. A zwłaszcza, gdy liczby mają decydować o moim życiu.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Teoria względności Światło można porównać do fal na wodzie. Jednak gdy rozprzestrzeniają się fale na wodzie, cząsteczki wody drgają w górę i w dół, a rozchodzi się jedynie sygnał — fale rozchodzą się w ośrodku. Również prędkość ich jest stała względem ośrodka. W jakim ośrodku rozchodzi się światło? Względem czego mierzyć jego prędkość? Czy gdy poruszamy się w tym ośrodku, prędkość światła względem nas będzie inna? Czy możemy je przegonić?
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Wittgenstein w tarnowskiej księgarni Nie stawiaj pomników. Choć jednak — tak wielkiemu filozofowi... By zabawić się w modne w tych kręgach paradoksy logiczne, trzeba by Wittgensteinowi wystawić pomnik jako jedynemu filozofowi bez pomnika. Czy pomnik taki może istnieć?
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Ja i ocean książek W poprzednich artykułach pisałem o tym, że rozumienie może się dokonywać w indywidualnych umysłach oraz że złożone problemy są z natury interdyscyplinarne. Dziś chcę zająć się praktycznymi aspektami — jak ja, właściciel takiego umysłu o skończonej pojemności i mocy obliczeniowej, mogę się zabrać do zgłębiania dostępnej wiedzy.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Co to znaczy rozumieć? Nie trzeba być ekonomistą, klimatologiem ani wulkanologiem, aby coś rozumieć. W jak szerokim zakresie mamy szukać odpowiedzi, jak głęboko poznawać poszczególne działy wiedzy? Odpowiedzią jest interdyscyplinarność, ale łatwiej jest wypowiedzieć słowo, niż to osiągnąć.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Przyczynek filozofologiczny Filozofologia jest tym dla filozofii, czym muzykologia dla muzyki, krytyka literacka dla pisarstwa czy historia sztuki dla malarstwa. Czym innym jest wiedza o pewnej dziedzinie, a czym innym jej współtworzenie. Praca filozofologów — historyków filozofii — ma również swoje znaczenie, nie należy jej jednak mylić z filozofią. Jest różnica między studiowaniem rozwoju pojęć moralnych w historii a szukaniem odpowiedzi na pytanie „jak żyć?”.
Jan ŚLIWA Uśmiech Zofii. Co możemy wiedzieć? Mogę Ci obiecać, Drogi Czytelniku, Droga Czytelniczko, że pytań nam nie zabraknie. Możesz zapytać, co z odpowiedziami. Hm… Niektórych szukamy już od 2500 lat. W kulturze indyjskiej może dłużej. Ale cóż jest piękniejszego od szukania? Celem jest droga, jak mawiają alpiniści. Człowiek ciekawy świata się nie nudzi, wolniej się starzeje, bo chętnie się budzi rano, oglądając świat na nowo, z nowej strony. Tylko tyle i aż tyle.