Gil RIVIÈRE-WECKSTEIN Afera glifosatu. Podręcznikowy przykład dezinformacji Nie jesteśmy dziś świadkami zwykłej kłótni między ekspertami, ale prawdziwej medialnej propagandy, zorganizowanej w sposób świadomy przez organizacje ekologiczne i ich współpracowników, w tym kilku walczących, odrzucając racjonalne argumenty, dziennikarzy.
Alice LATIMIER Mózg może się uczyć w każdym wieku. O tym, że na naukę nigdy nie jest za późno Przekażcie Waszym Rodzicom i najbliższym: czas zacząć naukę… nieważne ile ma się lat! Jesteśmy w pewnym sensie „zaprogramowani" na to, żeby się uczyć. Nasz mózg jest w stanie ciągle się dostosowywać i zmieniać pod wpływem naszych doświadczeń, od najmłodszych lat do starości. Nie ma więc jednego wieku na naukę nowego języka.
Dobromir DZIEWULAK Bój o dydaktyczną ścieżkę kariery Wspaniali wykładowcy, których interesuje nauczanie, najczęściej udają, że prowadzą badania, i udają, że publikują coś wartego publikacji, a wspaniali naukowcy, których całym życiem jest prowadzenie badań, udają, że uprawiają dydaktykę akademicką, choć wykonują tę czynność nie z powołania, lecz z konieczności, gdyż muszą odrobić swoją „pańszczyznę dydaktyczną”.
Bartosz KABAŁA Naukowa postprawda. Świat nauki i medycyny niewolny od szarlatanerii Postprawda atakuje naukę. Dowiadujemy się, że szczepionki powodują autyzm, zawierają rtęć, lekarze nie umieją leczyć, a podręczniki medyczne kłamią. Dowiadujemy się tego także - o zgrozo - z mediów publicznych.
Jacek LEWICKI Na drodze do doktoratu (2) Stypendia dla doktorantów Poprawa warunków materialnych doktorantów oraz zmiana formuły kształcenia przyszłych doktorów zapowiedziana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego mają zwiększyć efektywność studiów doktoranckich
Marcin JAKUBOWSKI Mgławice Gwiazdy powstają i umierają od miliardów lat. Częścią tego cyklu jesteśmy i my — nasze ciała składają się z materii, która niegdyś tworzyła gwiazdy i mgławice. W kosmologii historia życia na Ziemi to mgnienie oka, nic nieznacząca fluktuacja w niewyobrażalnie wielkim wszechświecie.
Prof. Leszek PACHOLSKI Jak organizować naukę i uniwersytety? Część trzecia. Strategia i finanse Jeśli nawet uczelnia zdecyduje się na zwolnienie trzech osób po to, by za ich pensje zatrudnić jednego poszukiwanego specjalistę, to w kolejnym roku dostanie dotację nie na trzech, lecz na jednego uczonego - trzecia część cyklu prof. Leszka PACHOLSKIEGO. Tym razem: o finansowaniu uczelni.
Prof. Leszek PACHOLSKI Jak organizować naukę i uniwersytety? Część druga. Jak zatrudniać? Kariera naukowa w Polsce w skrócie wygląda tak: na ostatnim roku studiów opiekun proponuje magistrantowi, aby „został na doktoranckich”. Już w tym określeniu, które stało się częścią akademickiej polszczyzny, mieści się ważna informacja o systemie. Na studia doktoranckie się nie „idzie”. Na studiach doktoranckich się zostaje.
Marcin JAKUBOWSKI Topologia, czyli piękno matematyki. Nobel z fizyki 2016 Thouless, Haldane i Kosterlitz, stosując niezwykle eleganckie i wyrafinowane prawa matematyczne w fizyce, potrafili zmienić sposób, w jaki myślimy o materiałach, a nawet zapoczątkowali całą dziedzinę badań, które być może dadzą nam superkomputery kwantowe czy materiały o własnościach jeszcze lepszych niż własności grafenu.
Sabina TREFFLER Uczeń i Mistrz "Mistrz nie jest zwykłym nauczycielem. Mistrz nie uczy podstaw. Zawsze najpierw potrzebny jest nauczyciel. To on wpaja uczniowi podstawy języka, matematyki, zachowania i wiedzę potrzebną w życiu. Później w uczniu, oczywiście nie w każdym, rodzi się ambicja, by się rozwijać, by umieć więcej. I wtedy uczeń szuka mistrza" - o relacji Mistrz-uczeń Sabina Treffler.
Prof. Leszek PACHOLSKI Jak organizować naukę i uniwersytety. Część pierwsza. Kto? Od kilku miesięcy w Polsce toczy się dyskusja nad przyszłym kształtem polskiej nauki. Ten tekst jest pierwszym z serii, w której chcę opisać, jak to robią inni. A dokładniej: kto, co i jak.
Barbara OAKLEY Głowa do liczb. Zaproś matematykę do swojego życia. O iluzji kompetencji i o tym, jak ważne są powtórki "Tworząc bibliotekę wiedzy w swoim umyśle, szkolisz go do tego, by rozpoznawał nie tylko określony problem, lecz również różne typy i klasy problemów, tak abyś wiedział, jak szybko poradzić sobie z zadaniem, które pojawia się przed Tobą. Zaczniesz zauważać wzorce, które upraszczają rozwiązywanie problemów, i szybko się przekonasz, że różne możliwe rozwiązania czekają na skraju Twojej pamięci"
Bartosz KABAŁA Dziecko trojga rodziców? Co tak naprawdę wydarzyło się w szpitalu w Meksyku? Sformułowanie: "pierwsze w świecie dziecko trojga rodziców” nie jest nieuzasadnione. To dobrze brzmiący i kontrowersyjny skrót myślowy. Gdy bez głębszych wyjaśnień media donoszą o takim dziecku budzą się w nas obawy, że nauka za bardzo przyznaje sobie prawa boskie, a ludzie mieszają w genetyce dla własnej uciechy.
Prof. Lucjan PIELA Maszyny molekularne. Nobel z chemii 2016 Rozpoznanie molekularne pozwoli na budowę maszyn nierównie bardziej złożonych, może mniej spektakularnych dla przypadkowego widza, ale robiących cuda chemiczne, o jakich nam się jeszcze nie śni. Bernard Feringa spoważniał, gdy w Siedlcach wspomniałem mu o przetwarzaniu informacji chemicznej jako o głównej misji chemii przyszłości.
Sylwia BORSKA Autofagia, czyli samozjadanie. Nagroda Nobla 2016. Medycyna Autofagię można z powodzeniem wykorzystać w leczeniu chorób nowotworowych, dystrofii mięśniowych, choroby Huntingtona, Parkinsona, niepłodności, zespołu metabolicznego czy gruźlicy. Badania nad autofagią nadal trwają i wiążą się z nimi duże nadzieje współczesnej medycyny na lepsze poznanie podstawowych procesów fizjologicznych, w tym rozwoju człowieka.
Prof. Leszek PACHOLSKI Gaudeamus igitur, czyli polska nauka bez reform stoi w miejscu Nie słyszałem pochodzących ze środowiska akademickiego głosów refleksji na temat tego, że nie zdobywamy grantów ERC. Mało kogo interesuje niska pozycja naszych uczelni w międzynarodowych rankingach. Akademickie senaty i rady wydziałów nie podejmują prób zrozumienia przyczyn braku międzynarodowych sukcesów czy wkraczania prokuratorów na uczelnie.
Prof. Maria SPIROPULU Ciemna strona fizyki W nadchodzących dekadach w miarę pojawiania się łączonych dyscyplin naukowych i zupełnie nowych obszarów badań wszystko będzie mogło ulegać poważnym rewizjom. Na uczelniach i w instytutach badawczych całego świata jak grzyby po deszczu powstają zespoły pracujące nad inżynierią kwantową. Połączenie nauk komputerowych i inżynierii z neurologią dało już efekty, jakie nie tak dawno kojarzyły się wyłącznie z science fiction.
Joseph HENRICH Nasz umysł zbiorowy. Uczymy się od siebie, z pokolenia na pokolenie Człowiekowi brakuje pewnego stopnia racjonalności, w związku z czym zupełnie nie umiemy – przynajmniej na razie – tworzyć skutecznych instytucji i organizacji. Powinniśmy, wzorując się na ewolucji kulturowej, opracować systemy wykorzystujące zróżnicowanie i możliwość wyboru, by doprowadzić do rywalizacji instytucji. W ten sposób odrzucimy przegranych i zatrzymamy zwycięzców.
Dobromir DZIEWULAK Czy dydaktyka uniwersytecka zostanie wreszcie zauważona i doceniona? W polskim szkolnictwie uniwersyteckim, poza nielicznymi wyjątkami, mamy dziwną przypadłość udawania. Wspaniali wykładowcy, których interesuje nauczanie, najczęściej udają, że prowadzą badania i publikują, a wspaniali naukowcy, których całym życiem jest prowadzenie badań, udają, że uprawiają dydaktykę akademicką (bo muszą przecież odrobić swoją „pańszczyznę dydaktyczną”).
Prof. Leszek PACHOLSKI Rektor czy minister? Kto wprowadzi polskie uniwersytety do pierwszej ligi? Mamy nielicznych dobrych uczonych na słabych i źle sprofilowanych uczelniach. I nie widać nadziei na zmiany. Nawet najwybitniejszy minister nie sprawdzi się w roli trenera selekcjonera setki drużyn, a kapitanowie nie mają ani władzy, ani kompetencji, ani nawet woli zwycięstwa.
Prof. Łukasz A.TURSKI Prawda naukowa Histeryczne odwrócenie się od szczepionek to jeden bardzo drastyczny przykład. Drugi to zachowanie polityków starających się wcisnąć naukę w gorset biurokratyczny. W zamierzeniu ma on uniemożliwić oszustwa, ale w rzeczywistości tworzy tylko ich nowe wersje. Przykładem jest fabrykowanie danych Stapela przynoszące mu liczne granty, punkty i nagrody.
Prof. Stefan RAHMSTORF Pół wieku klimatycznych dywagacji W listopadzie 1965 r. amerykański prezydent Lyndon B. Johnson otrzymał pierwszy rządowy raport ostrzegający przed zagrożeniami płynącymi ze spalania ogromnych ilości paliw kopalnych. Pięćdziesiąt lat w polityce to długi okres, więc to aż dziwne, jak niewiele zrobiono od tamtego czasu, by zwalczyć to czające się zagrożenie.
Nick BOSTROM Superinteligencja. Scenariusze, strategie, zagrożenia Ludzki mózg to dzieło idealne, najdoskonalszy twór w przyrodzie. Jego dominacją zachwiał komputer Deep Blue, który w 1997 roku pokonał w szachy mistrza świata, Garriego Kasparowa. Od tego czasu sztuczna inteligencja jest na ścieżce intensywnego rozwoju. Czy dominacja superinteligencji nad człowiekiem jest realną perspektywą naszej przyszłości? Czy ta przewaga skończy się kresem naszego gatunku?
Marcin JAKUBOWSKI Fale grawitacyjne - echo kosmicznego kataklizmu Naukowcy pracujący przy projekcie LIGO ogłosili, że ich aparatura zarejestrowała falę grawitacyjną, która potrzebowała 1,3 miliarda lat, by dotrzeć do Ziemi z miejsca, gdzie zderzyły się ze sobą dwie czarne dziury. Eksplozja, która przez ułamek sekundy wytworzyła moc 50 razy większą od tej, którą wytwarza cały widzialny wszechświat, sprawiła, że na Ziemi wspomniane lustra zostały wprawione w drgania — tj. zmieniły swoje położenie względem siebie o ułamek średnicy jądra atomowego.