kryzys

Dominacja człowieka nad planetą coraz częściej ujawnia niezamierzone skutki uboczne, diagnozując postępowe i optymistyczne wizje nowoczesności jako krótkowzroczne, niewrażliwe i ostatecznie destrukcyjne.

Pandemia była nieunikniona, wynikła ze struktury współczesnego świata, a jej skutki gospodarcze będą się potęgować z powodu rozbudowanej łączności i nadmiernej optymizacji.

Pandemia COVID-19 może nauczyć najmłodsze, beztroskie pokolenia mieszkańców Zachodu odpowiedzialności. Niestety, w brutalny sposób.

Moje pokolenie nie jest przygotowane do sytuacji kryzysowej. Ale czy można mieć o to do nas pretensje? Od urodzenia wmawiano nam, że żyjemy w najlepszym z możliwych światów, a głównym problemem jest nasza roszczeniowość

Następny głęboki kryzys z pewnością wystąpi. Pytanie jest tylko kiedy. Tym razem będzie jednak gorzej, ponieważ trudno będzie powtórzyć operacje ratunkowe, jakie miały miejsce w 2008 roku. Trudno powiedzieć, od czego się zacznie i gdzie, w zglobalizowanym świecie może to być wszędzie. Najgroźniejsze i najbardziej prawdopodobne jest jednak załamanie giełdy w USA (ewidentnie narasta na niej bańka spekulacyjna), upadek systemu chińskiego m.in. pod ciężarem wewnętrznych długów lub ostateczne posypanie się Unii Europejskiej z powodu całkowitego wyjścia jeszcze jednego kraju (Włochy?) lub opuszczenia przez jakiś kraj unii walutowej (Grecja?). Nie bez znaczenia mogą okazać się także zmiany klimatyczne i związana z nimi masowa migracja z południa na północ. Nie zdziwiłbym się, gdyby kapitalizm gargantuiczny po prostu zapadł się pod swym własnym ciężarem. W każdym razie nie wierzę, aby mógł trwać w tej formie.

Katastrofalne skutki ostatnich kryzysów – czy to upadku systemu z Bretton Woods w 1973 roku, czy krachów giełdowych na przełomie tysiącleci – obudziły pragnienie, aby opracować jednoznaczny instrument lub przynajmniej wskaźnik, który służyłby jako zapowiedź takich kryzysów. Nie tylko po to, aby przygotować się lub uzupełnić kasy awaryjne, ale również żeby państwo i jego instytucje mogły zastosować środki zaradcze i ewentualnie zapobiec czarnemu scenariuszowi.

Wydarzenia w Wenezueli to symbol upadku nie tylko koncepcji „socjalizmu XXI wieku”, ale też odwrotu od słynnego „skrętu w lewo” w Ameryce Łacińskiej.

Francuskie elity muszą pokazać, że poważnie traktują misję dbania o coraz większą integralność kraju. Muszą brać pod uwagę oczekiwania ludzi w takich kwestiach jak bezpieczeństwo, stabilizacja, integracja przestrzenna i moralna. Dotyczy to wszystkich reform: tych już zrealizowanych (rynek pracy), obecnych (podatek ekologiczny od paliw) i przyszłych (modernizacja konstytucji). Prawdziwym wyzwaniem jest zbliżenie elit do społeczeństwa!

Dziś Europa potrzebuje przywództwa, potrzebujemy także jedności. Jedności w obliczu możliwej wojny handlowej, jedności w obliczu nakładania sankcji na Rosję, jedności, kiedy dyskutujemy nad przyszłością relacji z Wielką Brytanią po brexicie. Jedność to słowo klucz. Jesteśmy obecnie skonfrontowani z państwami czy grupami państw, które mówią „nie”. „Nie” dla wszystkiego. A potrzebujemy pozytywnego zaangażowania dla Europy, bez którego nie będziemy w stanie zmierzyć się z wielkimi wyzwaniami czekającymi nas w najbliższym czasie. Aby przejść przez kolejne kryzysy, aby zmierzyć się z wyzwaniami przyszłości potrzebujemy jedności, potrzebujemy przywództwa.

Widoczna część amerykańskiego społeczeństwa nienawidzi własnej historii. Ściślej: ta część społeczeństwa nie ma pojęcia o historii amerykańskiego Południa i Północy, ale wierzy uczelnianym lewicowo-liberalnym guru, którzy wpoili jej nienawiść zwłaszcza do historii Południa, ale w istocie do prawdziwej historii ojczyzny, złożonej i wartej, by być z niej dumnym.

W ciągu wieloletniej kadencji Buffetta jego spółka Berkshire przebiła wyniki S&P stukrotnie, co stanowi osiągnięcie fantastyczne; prześcignęła również koncern General Electric w erze Welcha, a także wskaźniki innych równorzędnych firm.

Odebrało nam mowę na widok tłumów przybyszów na ulicach i placach Budapesztu. Rodziny z dziećmi, kobiety i mężczyźni w różnym wieku koczujący na dworcu kolejowym Keleti. Nie mogliśmy spokojnie siedzieć i na to patrzeć.

Gospodarki rozwinięte przechodzą obecnie Trzeci Kryzys. Dwa pierwsze to Długi Kryzys po Panice roku 1873 r. oraz Wielki Kryzys lat 30. XX w.

We were speechless when we saw the flow of refugees in the streets and squares of Budapest.
Families with children, women and men of all generations were stranded in Hungary, in the ‘Keleti’ railway station. We couldn’t sit still and watch.

Trudno się dziwić, że ludzie z zagrożonych części świata uciekają przed dotkliwymi powodziami czy suszami. Już dziś służby graniczne UE nie są w stanie skutecznie kontrolować przemieszczeń ludności, czego wyraźnym obrazem jest kryzys migracyjny. Łącznie, w ciągu ostatnich 7 lat prawie 160 milionów ludzi zostało zmuszonych do zmiany miejsca zamieszkania w związku z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.

Fundamentalne reformy gospodarcze wdrażane są zwykle dopiero po ostrych kryzysach, tak jak w Wielkiej Brytanii pod koniec lat 70. czy w Europie Wschodniej po upadku komunizmu w 1989 r. UE straciła szansę, jaką dał jej globalny kryzys finansowy w 2008 r. i kryzys w strefie euro. Zamiast wprowadzić trudne zmiany, które umożliwiłyby silne odbicie, europejscy politycy przydusili gospodarkę kolejnymi wydatkami i długiem.

Czy Hiszpania zostanie w słońcu, czyli ocali racjonalność swojej drogi w wyborach grudniowych? Czy madrytczycy zachowają swój styl, czyli będą rozwijali się społecznie i kulturowo, nie martwiąc się o politykę, która musi prowadzić trudne sprawy, jak ocalanie kraju przed śmiertelną chorobą gospodarczą, co zrobili hiszpańscy chadecy w ostatnich latach? Czy zrobią politycznego fikołka i oddadzą władzę w ręce populistów?

Rozdający karty uświadomili sobie, że grecki rząd za chwilę w pełni skapituluje wobec żądań trojki, uznali, że to dobry moment, by narzucić Grecji poniżający, pozbawiony wyobraźni i zgubny model Treuhandu. W punkcie zwrotnym europejskiej historii naszą innowacyjną alternatywę wrzucono do kosza. Nadal tam leży i można ją wyciągnąć.

Niemal wiek temu, pod koniec I wojny światowej, John Maynard Keynes sformułował ostrzeżenie, które jest aktualne również dzisiaj. I wtedy, i obecnie, kraje-wierzyciele (głównie USA) domagały się, by zadłużone kraje wywiązywały się ze swych zobowiązań. Keynes wiedział, że w powietrzu wisi tragedia. „Czy rozczarowane społeczeństwa Europy zechcą przez kolejne pokolenie żyć tak, by część codziennych osiągnięć oddawać na spłatę zagranicznego zadłużenia?” – pytał.

Dżihadyzm kwitnie. Napięcia w stosunkach z Rosją rosną. Porozumienie między Iranem i grupą E3+3 (Wielka Brytania, Francja i Niemcy oraz Chiny, Rosja i USA) wciąż jest nieosiągalne, a polityka wewnętrzna każdego z uczestników negocjacji wprowadza dodatkowe komplikacje w i tak bardzo złożony proces. Łatwo więc o wniosek, że świat stopniowo traci stabilność. Ubiegły miesiąc przyniósł jednak kilka optymistycznych wydarzeń, warto więc przyjrzeć się im przez chwilę, by nie popaść w pesymizm.