Strategie

By uzyskać kilogram wanadu, trzeba oczyścić osiem i pół tony skały. Szesnaście, by wyprodukować kilogram ceru. Pięćdziesiąt, by otrzymać kilogram galu. A niewyobrażalną wręcz liczbę tysiąca dwustu ton, by otrzymać ledwie jeden kilogram lutetu. Niewielka dawka każdego z tych metali wytwarza pole magnetyczne zdolne do generowania większej energii niż ta sama ilość węgla czy ropy. Tu leży sedno zielonego kapitalizmu, definiowanego jako dążenie do zastępowania źródeł energii skutkujących emisją miliardów ton dwutlenku węgla przez takie, które nie wymagają spalania i w związku z tym nie emitują najmniejszego nawet grama tego gazu.

Pew Research Centre przewiduje że w pewnym momencie roku 2019 r., 62 miliony amerykańskich millenialsów (w wieku 23-38 lat) wyprzedzi pokolenie wyżu demograficznego (w wieku 55-77) jako największa dorosła grupa demograficzna i konsumencka w Ameryce. Konsekwencje mogą być poważne.

Orędownicy wolnego handlu zapominają, że gdy produkcja przemysłowa przemieszcza się z Europy do Azji, to pozostawia gospodarczo wyjałowioną ziemię i pozbawionych pracy ludzi, którzy wbrew samouspakajającej propagandzie nie znajdują zatrudnienia w sektorach wysokich technologii, lecz rozwścieczeni ubierają różnokolorowe kamizelki i gotowi są do użycia siły, aby upomnieć się u swoich rządów o poprawę warunków życia.

W warunkach nowej hybrydowej zimnej wojny wybuch konfliktu bezpośredniego między dwoma stronami jest bardziej prawdopodobny (jest „do pomyślenia”) niż w klasycznej zimnej wojnie XX wieku. Dotyczy to w szczególności agresji skrytej, zakamuflowanej, podprogowej (przykład takiej agresji mieliśmy na Krymie i w pewnym stopniu także w Donbasie). Mniej prawdopodobna, ale jednak dużo bardziej prawdopodobna niż w pierwszej zimnej wojnie może być agresja otwarta, ale na ograniczoną skalę.

Demokracja sama przez się nie jest niczym świętym, system rządów jest jak młotek – ma działać – stwierdza Jason Brennan. Skuteczność jest ważniejsza od procedur. Jeżeli znajdziemy lepszy młotek od demokracji, zastąpimy ją nim bez żalu.

W Holandii, po wykryciu rosyjskiej dezinformacji przed referendum w sprawie układu stowarzyszeniowego z Ukrainą w 2016 roku, holenderski rząd powrócił do głosowania w formie papierowej podczas wyborów parlamentarnych w 2017 roku, aby zapobiec ewentualnemu włamaniu ze strony Rosji do elektronicznego systemu głosowania. Holenderski wywiad ustalił następnie, że Kreml wytwarzał fake news, zamierzając wpłynąć na wynik wyborów. We Włoszech początkowe obawy dotyczące dezinformacji związanej z Kremlem pojawiły się podczas referendum konstytucyjnego w 2016 roku, kiedy antyestablishmentowy Ruch Pięciu Gwiazd wykorzystywał w swojej kampanii prokremlowską propagandę. Niestety, tradycyjnie prorosyjska postawa Włoch przetrwała, a kraj nie podjął żadnych środków, by złagodzić wysiłki Kremla. Hiszpania została brutalnie wybudzona z letargu przez groźbę rosyjskiej dezinformacji podczas niedawnego katalońskiego referendum niepodległościowego, które było aktywnie wspierane przez rosyjskie media, a podczas którego puszczono w obieg szereg fałszywych wiadomości.

Dziś i w dalszej perspektywie, Polska, aby odgrywać aktywną rolę musi wykorzystać twórczo wspaniałe spostrzeżenie Gombrowicza opublikowane w jego Dziennikach. Zwrócił on uwagę, że europejskość nie polega na zlaniu się z Europą, lecz na tym, aby być jej częścią składową, wnoszącą własne, specyficzne wartości do europejskiej kultury. Modernizacja i rozwój Polski, budowa nowych instytucji, tworzenie społeczeństwa obywatelskiego takie szanse stwarza.

Potrzebne jest ograniczenie w Unii olbrzymiego dzisiaj korporacyjnego lobbingu na rzecz silniejszego głosu organizacji obywatelskich, dzisiejsza sytuacja ma bowiem dotkliwe konsekwencje dla interesu publicznego.

Jeśli Stany Zjednoczone chcą utrzymać bezpieczeństwo własne oraz sojuszników, wciąż wiele pracy przed nimi. Poprzez podkreślenie kroków niezbędnych do budowy sprawnych systemów aż do wskazania przyszłych zagrożeń, rozwój dziedziny obrony przeciwbalistycznej ma szansę wejść na poziom, którego do tej pory nie znano.

Gdy uzna to za właściwe, prezydent Trump zaryzykuje lokalne wojny, zaangażuje amerykańskie wojska, pójdzie na zwarcie. Ważny sygnał dla Moskwy, Pekinu, Teheranu, Pjongjangu, także Erdogana. W wielu miejscach świata Trump będzie za to znienawidzony. Ale w równie wielu może być uwielbiany, a przynajmniej szanowany.

Okres symbiozy USA i Chin nazwany Chimeryką przemija. Czy zastąpi go Rosmeryka — pogłębiona współpraca USA z Rosją przeciwko Chinom, czy też Chiny zrealizują nowy jedwabny szlak przez Rosję i Polskę do Europy i powstanie Chiropa? Byłby to wówczas największy lądowy obszar gospodarczy w historii świata.

Pod wieloma względami zmienia się na świecie geografia polityczna, a my w Europie jakby za tymi zmianami nie nadążamy. I nie dotyczy to bynajmniej tylko unijnych instytucji, z którymi jakoś można sobie poradzić. Chodzi bowiem o rzecz poważniejszą — kryzys całego systemu zachodniej demokracji.

20 października 2016 r. ukazała się na stronie Ministerstwa Cyfryzacji „Koncepcja wdrożenia polskiego dowodu osobistego z warstwą elektroniczną” z prośbą o zgłaszanie uwag. Taki dokument zawsze wzbudza moje żywe zaciekawienie i nadzieję, że prace rozpoczęte wiosną 2007 r. (!) zostaną zrealizowane. Jaka jest jego jakość?

Gospodarka „peer-to-peer” zwana również blockchain zrewolucjonizuje świat usług. Zasady, które są sprzężone z duchem służby (zrównoważona uwaga, wychodzenie naprzeciw, postawa służebna) są niezbędne, by zagwarantować taki rodzaj zaufania, którego nie dają maszyny, i którego nigdy nie będą w stanie wygenerować. To właśnie blockchain.

Nowa strategia wobec Rosji — idealistycznie, ale i poważnie podkreślę — służąca przyszłości świata, musi być wszechstronna, całościowa, jednoznaczna — jeśli chodzi o cele i uczestnictwo partnerów na rzecz jej realizacji. Musi też dać narzędzia do walki z olbrzymią falą dezinformacji, jaką szerzy Rosja Putina.

Bitwa o przesmyk suwalski może mieć decydujące znaczenie i tym samym dalekosiężne skutki. Skuteczne odcięcie republik bałtyckich od lądowego łącznika z NATO oznaczałoby porażkę Sojuszu i prawdopodobnie brak możliwości odtworzenia status quo ante.

Ukraina ma prawo do wyboru własnego losu. Pamiętajcie, że Ukraińcy na Majdanie związali swą przyszłość z Europą. To skłoniło Rosję do wysłania tam wojska. Po tym wszystkim, co Europa przetrwała w XX wieku, nie możemy pozwolić, by w XXI wieku granice były zmieniane z użyciem brutalnej siły.

Rosja jest obecnie potęgą militarną, zdolną zmiażdżyć każdego ze swoich sąsiadów, jeśli zostanie on odizolowany od wsparcia Zachodu. Kreml uważa użycie groźby taktycznej broni nukleranej za ważny instrument strategiczny, który może być użyty w celu odizolowania przestrzeni post-sowieckiej od zachodniego wsparcia, jednak do niedawna nie był skłonny do otwartego zagrania tą kartą.

Publicystyka prawicowa w Polsce popełnia błąd, idąc za katastroficznymi wizjami Houellebecqa i ciesząc się z tego, że jako Polska nie doświadczamy skutków kryzysu kulturowego Europy Zachodniej. To podejście, które daje wątpliwą satysfakcję. Mielibyśmy więcej satysfakcji, gdyby dwie kluczowe dla państwa instytucje, wojsko i policja, cieszyły się w Polsce podobnym szacunkiem, i miały jakość porównywalną z tą, jaką mają nad Sekwaną.

Kolejna wojna światowa nie wybuchnie z powodu różnic ideologicznych czy religijnych. Będzie się toczyć o dostęp do źródeł energii. A konflikt zacznie się od przerwania jej dostaw. Specyfika społeczeństw przemysłowych powoduje, że dostęp do zasobów energetycznych jest warunkiem sine qua non dla statusu wielkiego mocarstwa.

Debata o współczesnym państwie jest nieodzowna. Jednak nie może się ona sprowadzać do formułowania zarzutów, że politycy kłamią, a urzędnicy kradną i są niekompetentni; nie może sprowadzać się do plemiennych walk pomiędzy ugrupowaniami politycznymi. Trzeba sięgać do istoty zmian, zdefiniować je, prognozować ich kierunki i wpływać na nie. Inaczej będziemy przedmiotem tych zmian, a nie ich podmiotem.

Szereg dokumentów aspirujących do miana konstytucji rozwoju systemu bezpieczeństwa okazuje się tylko formą paranaukowej beletrystyki. Analizy są zbyt ogólne, wnioski odnoszą się głównie do bieżących problemów, a cele są mało konkretne. O ile też pod koniec XX wieku można było pokusić się o 30 letnie wyprzedzenie, o tyle w dzisiejszych czasach okres 20 lat będzie sporym osiągnięciem. Znów: więcej pragmatyzmu.

Trwanie przy znanych i sprawdzonych rozwiązaniach zbyt długo i na przekór pojawiającemu się nowemu prowadzi w końcu do skreślenia z listy albo wykluczenia z gry na dobre. Postęp nie zna litości. Warto o tym pamiętać.

Jeżeli zależy nam na budowaniu kultury współpracy, jeżeli mówimy o potrzebie dialogu, współdziałania ponad podziałami, to nie możemy poprzestać na deklaracjach. Ważna jest konsekwencja, aby etos współpracy mógł okrzepnąć i tym samym przyczynić się do nowego, bardziej wydajnego sposobu funkcjonowania instytucji.

Najważniejsze instytucje – Rada Bezpieczeństwa ONZ, Bank Światowy i MFW – wciąż są zdominowane przez zwycięskich aliantów II wojny światowej z Europy i Ameryki, czyli państwa reprezentujące populacje, których liczebność gwałtownie się zmniejsza, i mające coraz mniejszy udział w światowej gospodarce. Nie odzwierciedla to wzrostu pozycji Chin, Brazylii, RPA i innych, podważa legitymację prawną systemu bezpieczeństwa międzynarodowego.

Nieuchronnie pojawia się pytanie o przyszłość. Unia Europejska, jeśli chce być samodzielnym podmiotem na arenie międzynarodowej, musi mieć własną strategię bezpieczeństwa. Formalnie obowiązujący dokument – Europejska Strategia Bezpieczeństwa z 2003 r. – pochodzi z zupełnie innej rzeczywistości politycznej, a tak naprawdę nie jest dokumentem strategicznym, a raczej zbiorem pobożnych życzeń.

O co chodzi w polskiej polityce? Czy jest plan na przyszłość? Czy ktoś wie, dokąd i po co idziemy? Nie: co będzie za najbliższym zakrętem, nie: jak zwyciężyć najbliższe wybory juz w pierwszej turze, nie: jak ograć rządzących albo opozycję, ale jaka będzie Polska, gdy nasze dzieci będą miały tyle lat, co my teraz?

W tym regionie nie brakuje zdolnych ludzi, a przeważająca ich większość chce żyć w pokoju, kształcić i wychowywać dzieci w zdrowiu, wnosić swój wkład w społeczność światową. Ich cele – dobrobyt i ludzkie bezpieczeństwo – nie różnią się od naszych.

Ostatni rok pokazał, jak chwiejne i niepewne może być środowisko bezpieczeństwa i jak szybko dezawuują się nawet najbardziej ostrożne prognozy dotyczące jego rozwoju – także te o nieodległej perspektywie. Jednak ta utrudniona przewidywalność, dodatkowo komplikowana charakterem kryzysu za wschodnią granicą, nie może zwalniać instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo z formułowania prognoz i planów działania.

Dziś Grenoble stało się pierwszym europejskim miastem bez reklam wielkoformatowych. A trzeba zauważyć, że już dotychczasowe reklamy w Grenoble nie były specjalnie inwazyjne. Teraz przestrzeń miejska została wyzwolona (słownictwo z oficjalnego stanowiska burmistrza w tej sprawie) i idzie w stronę oferowania tej czystej, nieskażonej billboardami przestrzeni mieszkańcom.

Należy życzyć Rzeczypospolitej Polskiej i nam wszystkim, aby jej założenia zostały zrealizowane. Trzeba też pamiętać, że jej sukces nie będzie tylko wynikiem działań organów państwa i władz samorządowych. Wielką rolę do odegrania mają także komponenty społeczeństwa obywatelskiego i poszczególni obywatele.

„Strategia symulowania poniesionych obrażeń ma na celu obniżenie gardy przeciwnika lub uniknięcie agresji. Jest ona tak szeroko stosowana, że spotyka się ją również wśród licznych gatunków ptaków, ryb czy innych zwierząt. Zasada jest prosta: jeżeli jesteś chory lub ranny, stanowisz mniejsze zagrożenie”

„Zdolność człowieka do efektywnego funkcjonowania zależy od tego, czy żyje on w zgodzie ze swoim otoczeniem. Wprowadzając zakłócenia w środowisku wroga, burzysz tę harmonię i wpływasz tym samym na jego zdolność ataku czy też obrony”